Η τελευταία κίνηση της Κίνας να επιβάλει περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών ενδέχεται να οδηγήσει σε παύση της παραγωγής στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, καθώς τα αποθέματα βασικών μαγνητών αναμένεται να εξαντληθούν μέσα σε λίγους μήνες εάν το Πεκίνο σταματήσει πλήρως τις εξαγωγές.
Όπως εξηγούν οι Financial Times, η Κίνα επέκτεινε τους περιορισμούς εξαγωγών στις αρχές Απριλίου, καλύπτοντας επτά σπάνιες γαίες και μαγνήτες που είναι ζωτικής σημασίας για ηλεκτρικά οχήματα, ανεμογεννήτριες και μαχητικά αεροσκάφη, ως αντίποινα στους νέους δασμούς ύψους 145% που επέβαλε ο Ντόναλντ Τραμπ.
Αξιωματούχοι, έμποροι μετάλλων και στελέχη της αυτοκινητοβιομηχανίας αναφέρουν πως, με τα εκτιμώμενα αποθέματα να καλύπτουν μόλις τρεις έως έξι μήνες, οι εταιρείες επιταχύνουν την προμήθεια υλικών και αναζητούν εναλλακτικές πηγές, ώστε να αποφύγουν σοβαρές διαταραχές.
Ο Jan Giese, έμπορος μετάλλων στη γερμανική Tradium, προειδοποίησε ότι οι πελάτες αιφνιδιάστηκαν και πως οι περισσότερες αυτοκινητοβιομηχανίες και οι προμηθευτές τους διαθέτουν μόλις δύο έως τρεις μήνες αποθεμάτων μαγνητών. «Αν δεν δούμε παραδόσεις μαγνητών προς την ΕΕ ή την Ιαπωνία μέσα σ’ αυτό το διάστημα, ή τουλάχιστον κάτι κοντινό, τότε θεωρώ πως θα αντιμετωπίσουμε σοβαρά προβλήματα στην αλυσίδα εφοδιασμού του αυτοκινητοβιομηχανικού τομέα», δήλωσε ο Giese.
Οι τελευταίοι περιορισμοί της Κίνας εστιάζουν σε «βαριές» και «μεσαίες» σπάνιες γαίες, όπως το δυσπρόσιο, το τέρβιο και το σαμάριο, που επιτρέπουν την παραγωγή μαγνητών υψηλών επιδόσεων, ανθεκτικών σε υψηλές θερμοκρασίες. Τα στοιχεία αυτά είναι κρίσιμα για μαχητικά αεροσκάφη, πυραύλους και drones, αλλά και για κινητήρες και συστήματα μετάδοσης σε ηλεκτρικά και υβριδικά οχήματα.
Ένα ανώτερο στέλεχος της αυτοκινητοβιομηχανίας δήλωσε πως οι περιορισμοί της Κίνας στα κρίσιμα ορυκτά θα έχουν «σοβαρές συνέπειες» για την Tesla και όλους τους υπόλοιπους κατασκευαστές αυτοκινήτων, χαρακτηρίζοντας τους ελέγχους εξαγωγών ως «7 ή 8» σε μια κλίμακα σοβαρότητας από το 1 έως το 10. «Πρόκειται για μια μορφή αντιποίνων όπου η κινεζική κυβέρνηση ουσιαστικά λέει ‘δεν θα συνεχίσουμε να απαντάμε απλώς με αντίστοιχους δασμούς, αλλά θα πλήξουμε τις ΗΠΑ, και θα ενθαρρύνουμε τις εταιρείες σας να πιέσουν τις κυβερνήσεις σας να αλλάξουν πολιτική δασμών’», ανέφερε το στέλεχος.
Τα μέταλλα των σπάνιων γαιών βρίσκονται ευρέως στον φλοιό της Γης, όμως η εξόρυξή τους με χαμηλό κόστος και φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο είναι δύσκολη, με την Κίνα να διατηρεί σχεδόν μονοπωλιακή θέση στην επεξεργασία των «βαριών» σπάνιων γαιών.
© Financial Times
Οι «ελαφρές» σπάνιες γαίες, όπως το νεοδύμιο και το πρασεοδύμιο, που χρησιμοποιούνται σε μεγαλύτερες ποσότητες στην κατασκευή μαγνητών, δεν έχουν συμπεριληφθεί μέχρι στιγμής στους περιορισμούς, κάτι που αφήνει στο Πεκίνο έναν σημαντικό «άξονα απειλής» να επεκτείνει τους ελέγχους εάν η εμπορική σύγκρουση κλιμακωθεί, σύμφωνα με τον Cory Combs από την κινεζική εταιρεία συμβούλων Trivium.
Οι έλεγχοι του Πεκίνου απαιτούν πλέον από τους εξαγωγείς να λαμβάνουν άδεια για κάθε αποστολή υλικού στο εξωτερικό και έχουν επεκταθεί ώστε να απαγορεύουν την επανεξαγωγή προς τις ΗΠΑ. Ωστόσο, η εφαρμογή των περιορισμών — που καλύπτουν μια σταδιακά διευρυνόμενη ομάδα κρίσιμων ορυκτών από το 2023 ως απάντηση στους αμερικανικούς περιορισμούς στην πρόσβαση της Κίνας στην τεχνολογία τσιπ — δεν είναι καθολική.
Κινέζοι εξαγωγείς έχουν ήδη κηρύξει ανωτέρα βία για φορτία σπάνιων γαιών και μαγνητών με προορισμό το εξωτερικό και έχουν αποσύρει υλικό από την αγορά, γεγονός που περιπλέκει περαιτέρω τον καθορισμό των τιμών αυτών των ούτως ή άλλως αδιαφανών εμπορευμάτων.
Η Ιαπωνία και άλλες χώρες εναποθέτουν τις ελπίδες τους στην αποδυνάμωση της κινεζικής κυριαρχίας στις βαριές σπάνιες γαίες μέσω της αυστραλιανής εταιρείας Lynas, η οποία σχεδιάζει να επεκτείνει τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας της στη Μαλαισία ώστε να παράγει δυσπρόσιο και τέρβιο έως τα μέσα του 2025.
«Τα αποθέματα βαριών σπάνιων γαιών δεν επαρκούν για να αποφευχθεί ενδεχόμενη αναταραχή στις αλυσίδες εφοδιασμού της αυτοκινητοβιομηχανίας», δήλωσε Ιάπωνας κυβερνητικός αξιωματούχος, προσθέτοντας πως τα εθνικά αποθέματα θα πρέπει να προσφέρουν πρόσθετη ανακούφιση πέραν του δίμηνου ή τρίμηνου αποθέματος που διαθέτουν οι αυτοκινητοβιομηχανίες. «Το πρόβλημα είναι αν θα προλάβουμε να δημιουργήσουμε την εναλλακτική αλυσίδα εφοδιασμού πριν εξαντληθούν τα αποθέματά μας», συμπλήρωσε.
Δεν είναι ακόμη σαφές από τις ανακοινώσεις της κινεζικής κυβέρνησης από τις 2 Απριλίου και μετά, με ποιον τρόπο σκοπεύει να εφαρμόσει τους νέους ελέγχους εξαγωγών.
Οι περιορισμοί αυτοί επιβάλλονται σε μια περίοδο κατά την οποία η Κίνα αντιμετωπίζει μείωση των αποθεμάτων πρώτης ύλης για βαριές σπάνιες γαίες, εξαιτίας του εμφυλίου πολέμου στη Μιανμάρ, όπως επισημαίνουν αναλυτές — γεγονός που σημαίνει ότι ένας αποκλεισμός των εξαγωγών θα ενίσχυε τα εσωτερικά της αποθέματα.
Ειδικοί επισημαίνουν ότι τα τελευταία χρόνια η Κίνα είναι απρόθυμη να μπλοκάρει αποστολές που θα έβλαπταν τα δικά της οικονομικά συμφέροντα — όπως συνέβη με το γάλλιο — αλλά έχουν καταγραφεί σοβαρές καθυστερήσεις σε αποστολές άλλων μετάλλων, όπως το αντιμόνιο, που χρησιμοποιείται για την κατασκευή πυρομαχικών. «Το κρίσιμο ερώτημα είναι πόσο χρόνο θα χρειαστούν για να εκδώσουν τις άδειες εξαγωγής», δήλωσε ο Γκίζε.
