Τηλεργασία: Οι 13 αλλαγές που φέρνει το νέο εργασιακό νομοσχέδιο

Με το νέο εργασιακό νομοσχέδιο που εντός των επόμενων ημερών έρχεται προς ψήφιση στη Βουλή, θεσπίζονται μέτρα για την τηλεργασία.

Σύμφωνα με τα όσα είχε δηλώσει κατά την παρουσίαση του νομοσχεδίου ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης, η πανδημία με την εξέλιξη της τηλεργασίας, αλλά και οι πρόσφατες καταγγελίες για σεξουαλικές παρενοχλήσεις και κακοποιήσεις στην αγορά εργασίας επέβαλαν την αλλαγή και ανανέωση της εργασιακής νομοθεσίας.

Η Ελλάδα είναι η τρίτη χώρα της ΕΕ μετά τη Γαλλία και την Ιταλία που θεσπίζει σχετικά με την τηλεργασία την αναγνώριση του δικαιώματος αποσύνδεσης, είχε δηλώσει ο υπουργός, τονίζοντας πως ο εργοδότης αναλαμβάνει το κόστος του εξοπλισμού για την εργασία, ενώ του απαγορεύεται να απαιτεί τη χρήση κάμερας. Με το νομοσχέδιο ξεκαθαρίζεται ακόμη ότι οι εργαζόμενοι σε τηλεργασία έχουν τα ίδια δικαιώματα με εκείνους που έχουν αυτοπρόσωπη παρουσία.

Σύμφωνα με το άρθρο του ομότιμου καθηγητή εργατικού δικαίου Ιωάννη Ληξουριώτη στο φορολογικό portal taxheaven.gr, το ζήτημα της τηλεργασίας είναι ήδη ρυθμισμένο στη χώρα μας με την υιοθέτηση από το 2006 της σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας. Ωστόσο, με το νέο νομοσχέδιο και με το άρθρο 66 εξειδικεύεται περεταίρω το νομικό πλαίσιο γύρω από αυτή.

Ειδικότερα, όπως αναφέρει ο καθηγητής Ληξουριώτης, τα βασικά χαρακτηριστικά της τηλεργασίας είναι:

Το νομοσχέδιο ορίζει την τηλεργασία ως την εξ αποστάσεως παροχή εξαρτημένης εργασίας με τη χρήση της τεχνολογίας, που μπορεί να είναι πλήρους, μερικής, εκ περιτροπής ή άλλης μορφής απασχόληση, η οποία θα μπορούσε να παρασχεθεί και από τις εγκαταστάσεις του εργοδότη.
2. Επίσης, ορίζεται ότι, με την επιφύλαξη των διαφοροποιήσεων που οφείλονται στη φύση της τηλεργασίας, οι τηλεργαζόμενοι έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με τους συγκρίσιμους εργαζομένους εντός των εγκαταστάσεων της επιχείρησης, ιδίως σε σχέση με τον όγκο εργασίας, τα κριτήρια και τις διαδικασίες αξιολόγησης, τις επιβραβεύσεις, την πρόσβαση σε πληροφορίες που αφορούν στην επιχείρηση, την κατάρτιση και επαγγελματική τους εξέλιξη, τη συμμετοχή σε σωματεία, τη συνδικαλιστική τους δράση και την απρόσκοπτη και εμπιστευτική επικοινωνία τους με τους συνδικαλιστικούς τους εκπροσώπους.
3. Η τηλεργασία δεν μπορεί κατ’ αρχήν να επιβληθεί μονομερώς από τον εργοδότη και θα πρέπει να συμφωνείται εγγράφως μεταξύ εργαζόμενου και εργοδότη. Σημειωτέον ότι το έγγραφο σήμερα δεν είναι αναγκαίο για τη σύναψη σύμβασης τηλεργασίας, αλλά, όμως, η ύπαρξή του συντελεί στη δημιουργία τεκμηρίου ότι πρόκειται για σύμβαση εξαρτημένης εργασίας.

Εξαιρέσεις

Ωστόσο, το νομοσχέδιο προβλέπει δύο εξαιρέσεις επιτρέποντας την μονομερή επιβολή της τηλεργασίας:

Στην πρώτη περίπτωση μπορεί να επιβληθεί μονομερώς από τον εργοδότη, όταν υπάρχουν λόγοι προστασίας της δημόσιας υγείας και για όσο χρόνο διαρκεί αυτή.
Στην δεύτερη περίπτωση μπορεί να επιβληθεί μονομερώς από τον εργαζόμενο, όταν υπάρχει τεκμηριωμένος κίνδυνος της υγείας του, ο οποίος θα αποφευχθεί αν εργασθεί με τηλεργασία, επίσης για όσο χρόνο είναι αυτό αναγκαίο.

Επίσης, η συμφωνία περί τηλεργασίας δεν θίγει το καθεστώς απασχόλησης του τηλεργαζόμενου ως πλήρους, μερικής, εκ περιτροπής ή άλλης μορφής απασχόλησης, αλλά μεταβάλλει μόνο τον τρόπο με τον οποίο εκτελείται η εργασία.
Εξάλλου, μπορεί να συμφωνηθεί ότι η τηλεργασία θα είναι πλήρης ή να εναλλάσσεται σε συνδυασμό με απασχόληση του τηλεργαζόμενου στις εγκαταστάσεις του εργοδότη.
Ένα ακόμη χαρακτηριστικό των σχετικών περί τηλεργασίας προβλέψεων του νομοσχεδίου είναι η θέσπιση του λεγόμενου «δικαιώματος αποσύνδεσης», το οποίο συνίσταται στο δικαίωμα του τηλεργαζόμενου να απέχει πλήρως από την παροχή της εργασίας του και ιδίως να μην επικοινωνεί ψηφιακώς και να μην απαντά σε τηλεφωνήματα, μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή σε οποιαδήποτε μορφής επικοινωνία εκτός ωραρίου εργασίας και κατά τη διάρκεια των νόμιμων αδειών του.
Σχετικά με τον έλεγχο της απόδοσης του εργαζομένου από τον εργοδότη, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι αυτός πρέπει να γίνεται με τρόπο που να σέβεται την ιδιωτική του ζωής και να τηρεί τις διατάξεις περί προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ενώ απαγορεύεται ρητά να γίνεται χρήση κάμερας (web cam) για τον έλεγχο αυτό.

Το κόστος το αναλαμβάνει ο εργοδότης

Σχετικά με τα κόστη που μπορεί να επέλθουν από την εφαρμογή της τηλεργασίας (κόστη εξοπλισμού και συντήρησης αυτού, κόστη τηλεπικοινωνιών κ.λπ., το νομοσχέδιο προβλέπει ότι αυτά τα αναλαμβάνει εξολοκλήρου ο εργοδότης. Ειδικά, ως προς το κόστος εξοπλισμού μπορεί να συμφωνηθεί ότι θα γίνει χρήση του σχετικού εξοπλισμού που ήδη διαθέτει ο εργαζόμενος στο σπίτι του, οπότε μπορεί ο εργοδότης να απαλλαγεί από τα σχετικά κόστη, δεδομένου ότι ο ίδιος εξοπλισμός χρησιμοποιείται από τον ίδιο τον εργαζόμενο και ενδεχομένως από μέλη της οικογένειάς του για ιδιωτική χρήση.
Ειδικό ζήτημα αποτελεί η πρόβλεψη του νομοσχεδίου για καταβολή από την επιχείρηση προς το μισθωτό μιας μορφής «ενοικίου» για τη μερική χρήση του οικιακού χώρου για τους σκοπούς της τηλεργασίας.
Σημειωτέον, ότι οποιοδήποτε ποσό προβλεφθεί για την κάλυψη των παραπάνω δαπανών ρητώς προβλέπεται ότι δεν έχουν χαρακτήρα αποδοχών και ότι τα σχετικά κόστη θα αποτελούν εκπιπτέα δαπάνη για τις επιχειρήσεις, χωρίς να υπόκεινται σε οποιοδήποτε φόρο ή τέλος, ούτε να οφείλονται γι’ αυτές ασφαλιστικές εισφορές εργοδότη ή εργαζόμενου.
Επί της διαδικασίας, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι πέραν του έγγραφου τύπου της σχετικής συμφωνίας, θα πρέπει ο εργοδότης να γνωστοποιεί επίσης εγγράφως εντός οκτώ ημερών από την έναρξη της τηλεργασίας στον εργαζόμενο (ακόμη και με e-mail) τους όρους της τηλεργασίας.
Το περιεχόμενο της έγγραφης αυτής γνωστοποίησης θα πρέπει να περιέχει τουλάχιστον τα ακόλουθα στοιχεία:

Τα λεπτομερή καθήκοντα του τηλεργαζόμενου.
Το ωράριο εργασίας του τηλεργαζόμενου και το δικαίωμα αποσύνδεσης, όπως το περιγράψαμε παραπάνω. Μάλιστα, το ωράριο τηλεργασίας, καθώς και η αναλογία τηλεργασίας και εργασίας στις εγκαταστάσεις του εργοδότη, δηλώνονται στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ».
Την ανάλυση του πρόσθετου κόστους με το οποίο επιβαρύνεται περιοδικώς ο τηλεργαζόμενος από την τηλεργασία, ιδίως το κόστος τηλεπικοινωνιών, του εξοπλισμού και της συντήρησής του.
Τον αναγκαίο για την παροχή τηλεργασίας εξοπλισμό, τον οποίο διαθέτει ο τηλεργαζόμενος ή του παρέχει ο εργοδότης και οι διαδικασίες τεχνικής υποστήριξης, συντήρησης και αποκατάστασης των βλαβών του εξοπλισμού αυτού.
Τους οποιουσδήποτε περιορισμούς στη χρήση του εξοπλισμού ή εργαλείων πληροφορικής, όπως το διαδίκτυο και οι κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασής τους.
Την ιεραρχική σχέση του τηλεργαζόμενου με τους προϊσταμένους του στην επιχείρηση, οι διαδικασίες αναφοράς και αξιολόγησης του τηλεργαζόμενου.
Συμφωνία περί τηλετοιμότητας, τα χρονικά όρια αυτής και οι προθεσμίες ανταπόκρισης του εργαζομένου.
Τους όρους υγιεινής και ασφάλειας της τηλεργασίας και οι διαδικασίες αναγγελίας εργατικού ατυχήματος, που ο τηλεργαζόμενος οφείλει να τηρεί. Για το ζήτημα αυτό, ορίζεται επίσης ότι ο εργοδότης είναι υπεύθυνος για την προστασία της υγείας και της επαγγελματικής ασφάλειας του τηλεργαζόμενου, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία. Ο εργοδότης πληροφορεί τον τηλεργαζόμενο για την πολιτική της επιχείρησης όσον αφορά στην υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, η οποία περιλαμβάνει ιδίως τις προδιαγραφές του χώρου τηλεργασίας, τους κανόνες χρήσης οθονών οπτικής απεικόνισης, τα διαλείμματα, τα οργανωτικά και τεχνικά μέσα και κάθε άλλο αναγκαίο στοιχείο. Ο τηλεργαζόμενος έχει και αυτός υποχρέωση να εφαρμόζει τη νομοθεσία για την υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία και να μην υπερβαίνει το ωράριο εργασίας του. Κατά την παροχή τηλεργασίας από τον τηλεργαζόμενο τεκμαίρεται ότι ο χώρος τηλεργασίας πληροί τις παραπάνω προδιαγραφές και ότι ο τηλεργαζόμενος τηρεί τους κανόνες περί υγιεινής και ασφάλειας.
Την υποχρέωση για προστασία των επαγγελματικών δεδομένων, καθώς και των προσωπικών δεδομένων του τηλεργαζόμενου και οι ενέργειες και διαδικασίες που απαιτούνται για την εκπλήρωση της υποχρέωσης αυτής.
Τέλος, πρέπει να περιλαμβάνονται τα στοιχεία επικοινωνίας των συνδικαλιστικών εκπροσώπων των εργαζομένων στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση. Η τελευταία αυτή πρόβλεψη είναι εξόχως αντίθετη προς την ελευθερία του συνδικαλίζεσθαι και συνιστά ευθεία παρέμβαση του εργοδότη στην ελευθερία αυτή.