Με νομοθετική ρύθμιση ενισχύονται οι συμβάσεις εργασίας

Τρεις ρωγμές καταγράφει η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας στις αυξήσεις μισθών στον ιδιωτικό τομέα, οι οποίες προέρχονται αφενός από την απροθυμία μέρους της εργοδοτικής πλευράς να εφαρμόσει τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, (εφόσον υπάρχουν, αρνούνται τη διαδικασία διαλόγου μεταξύ των κλάδων προκειμένου να συμφωνήσουν σε αυξήσεις), και αφετέρου στη μη δεσμευτικότητα των αποφάσεων όσων προσφεύγουν στον Οργανισμό Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ). Έτσι, το υπουργείο εξετάζει το πρόβλημα και αναζητεί νομοθετική λύση.

Κάποιοι από τους παραπάνω αποτελούν λόγους, που εξανάγκασαν πρόσφατα την υπουργό Εργασίας, Δόμνα Μιχαηλίδου, να αναφέρει ότι «η καταβολή των τριετιών -σε αυτούς που τις δικαιούνται- είναι υποχρεωτική και όχι προαιρετική», αλλά και η έκθεση του ΟΟΣΑ, που δείχνει τη χώρα να είναι δεύτερη από το τέλος, πάνω μόνο από τη Βουλγαρία, στους μισθούς.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΕΦΚΑ, οι μισθοί του ιδιωτικού τομέα για όλο το 2023 κυμαίνονταν στα 444,33 ευρώ ο μέσος καθαρός μισθός μερικής απασχόλησης και στα 962 ευρώ ο μέσος καθαρός μισθός της πλήρους απασχόλησης.

Κοινοτική Οδηγία για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας

Πρόσφατα, με εντολή της υπουργού, συστάθηκε ειδική επιτροπή η οποία ανέλαβε να μελετήσει και να ενσωματώσει τους όρους της κοινοτικής οδηγίας 2022/2041 της ΕΕ για την επάρκεια των κατώτατων μισθών και τις κλαδικές συλλογικές συμβάσεις, αλλά και τις αμοιβές που αυτές ορίζουν. Το χρονοδιάγραμμα αφορά την παρουσίαση προτάσεων για την ενίσχυση του θεσμού στη βάση της οδηγίας, πόρισμα το οποίο θα πρέπει να έχει κατατεθεί μέχρι τα μέσα του προσεχούς φθινοπώρου, ώστε στη συνέχεια να γίνουν οι κατάλληλες νομοθετικές παρεμβάσεις.

Σύμφωνα με διαθέσιμα στοιχεία, έχουν υπογραφεί 40 κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ από το 2020 έως σήμερα και έχουν κηρυχθεί υποχρεωτικές μόνο 7 από αυτές, με πρόσφατες τις κλαδικές συμβάσεις των ξενοδόχων Χανίων και του ασφαλιστικού κλάδου, που προβλέπει αυξήσεις κατά 7%.

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, η μείωση της κάλυψης των συμβάσεων είναι αποτέλεσμα των νομοθετικών αλλαγών των συλλογικών διαπραγματεύσεων κατά την περίοδο των Μνημονίων -οι οποίες είχαν στόχο την αποκέντρωση των συλλογικών συμβάσεων από το εθνικό και κλαδικό επίπεδο στο επιχειρησιακό επίπεδο- και ιδιαίτερα με την αυστηροποίηση του μηχανισμού της επεκτασιμότητας, δηλαδή της κήρυξης των εθνικών και κλαδικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας ως γενικά υποχρεωτικών.

Συνέπειες των αλλαγών αυτών ήταν επίσης η δραστική μείωση του ίδιου του αριθμού των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων, η αντικατάσταση της ΕΓΣΣΕ ως μηχανισμού διαμόρφωσης του κατώτατου μισθού από το νέο σύστημα του νομοθετικά καθοριζόμενου κατώτατου μισθού ύστερα από διαδικασίες διαβούλευσης.

Η τελευταία έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) τονίζει ότι οι συμβάσεις εργασίας συμβάλλουν στην οικονομική και την κοινωνική σταθερότητα και στη μείωση της ανισότητας των αποδοχών, προωθώντας την ισότητα των φύλων και τη βελτίωση των εργασιακών συνθηκών. Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, για τη στήριξη των συλλογικών διαπραγματεύσεων στον καθορισμό των μισθών, τα κράτη – μέλη, με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, πρέπει:

Να προωθούν την ανάπτυξη και ενίσχυση της ικανότητας των κοινωνικών εταίρων.
Να συμμετέχουν σε συλλογικές διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό των μισθών, ιδίως σε κλαδικό ή διακλαδικό επίπεδο.
Να ενθαρρύνουν τις εποικοδομητικές, ουσιαστικές και εμπεριστατωμένες διαπραγματεύσεις για τους μισθούς μεταξύ των κοινωνικών εταίρων.
Να παίρνουν μέτρα για την προστασία των εργαζομένων και των συνδικαλιστικών εκπροσώπων, καθώς και των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των οργανώσεων των εργοδοτών, όταν το ποσοστό της κάλυψης από συλλογικές διαπραγματεύσεις είναι χαμηλότερο από το κατώτατο όριο του 80%.
Να θεσπίζουν πλαίσιο με τους αναγκαίους πρόσφορους όρους για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, είτε με νόμο είτε μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους, και να καταρτίζουν σχέδιο δράσης για την αύξηση της κάλυψης.

Οι τρεις μνημονιακοί νόμοι ουσιαστικά κατήργησαν τα παραπάνω δικαιώματα, με αποτέλεσμα πολλές εργοδοτικές οργανώσεις να είναι απρόθυμες σε διάλογο με τους αντίστοιχους συνδικαλιστικούς φορείς για τη σύναψη και υπογραφή συμβάσεων με αυξήσεις και αρέσκονται μόνο στην υποχρέωση εφαρμογής του κατώτατου μισθού και των κλιμακίων του, που στην ουσία «πρέπει να αποτελούν το μισθολογικό “πάτωμα” μόνο για τους ανειδίκευτους εργάτες/εργαζόμενους».

Πώς οι εργοδότες αποφεύγουν να δώσουν τις αυξήσεις σε τριετίες και επιδόματα

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι με την κατάργηση του «παγώματος» των τριετιών από τον περασμένο Φεβρουάριο υπάρχουν 50.000 εργαζόμενοι που πρέπει να λάβουν αύξηση 10% λόγω αλλαγής κλιμακίου στην τριετία, με τους εργοδότες να μετέρχονται διαφόρων τεχνασμάτων προκειμένου να αποφύγουν την αύξηση.

Η Ομοσπονδία ιδιωτικών υπαλλήλων που καλύπτει όλους τους εργαζόμενους στα Τουριστικά και Επισιτιστικά επαγγέλματα, ανέδειξε πρόσφατα το θέμα των εκβιαστικών πρακτικών που μετέρχονται, προκειμένου να αποφύγουν την καταβολή των τριετιών. Κυρίως προέρχονται από εταιρείες εργολαβίας, φύλαξης και καθαριότητας, αλλά δεν περιορίζονται μόνο σε αυτές.

Η Ομοσπονδία παραθέτει σειρά εταιρειών που προχωρούν σε αυθαίρετες και αδικαιολόγητες απολύσεις εργαζομένων, κυρίως αυτών που διαθέτουν εργασιακή προϋπηρεσία πριν από το 2012, η οποία πάγωσε με την ΠΥΣ 6/2012. Μόλις, οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι εμφανίζουν τα ένσημά τους, ώστε να εφαρμοστεί ο νόμος και να λάβουν τη σχετική αύξηση, βρίσκονται με συνοπτικές διαδικασίες εκτός εταιρείας.

Άλλες εταιρείες εφαρμόζουν την πρακτική της τροποποίησης των ατομικών συμβάσεων εργασίας, βάσει της οποίας ως βασικός μισθός ορίζεται ο κατώτατος μισθός χωρίς τριετίες, συν μια «πρόσθετη καταβολή» ως οικειοθελής παροχή. Φυσικά, υπάρχει ο γνωστός όρος ότι «η οικειοθελής παροχή είναι ανά πάσα στιγμή ελεύθερα ανακλητή από τον εργοδότη ή μπορεί να συμψηφίζεται με οποιαδήποτε αύξηση αποδοχών ή επιδόματα, που θα χορηγούνται με νόμο ή άλλη νόμιμη διάταξη».

Αρκετές εταιρείες στις τροποποιήσεις των ατομικών συμβάσεων φροντίζουν να προσθέσουν και όρο υποχρέωσης των εργαζομένων να μετακινούνται για δουλειά σε «διαθέσιμες» θέσεις εργασίας σε όλη τη χώρα, διαφορετικά απειλούνται με απόλυση.

Επίδομα γάμου

Παράλληλα, πάνω από 300.000 εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα δεν λαμβάνουν το επίδομα γάμου (10%) που προβλέπει η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, ενώ 130.000 εξ αυτών δεν έχουν λάβει το συγκεκριμένο επίδομα από το 2012 και εντεύθεν. Πρόκειται για εργαζόμενους σε σούπερ μάρκετ, πολυκαταστήματα, εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, εργολαβικές εταιρείες και εταιρείες ενοικίασης προσωπικού, οι οποίες συστηματικά αρνούνται να καταβάλουν το επίδομα γάμου, ενώ φέρνουν προσκόμματα και στην καταβολή των τριετιών.

Το πρόσχημα που χρησιμοποιούν αφορά τη μη συμμετοχή αυτών των εταιρειών στις εργοδοτικές οργανώσεις που συνυπογράφουν την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας. Έτσι, το επίδομα γάμου παραμένει «παγωμένο», δημιουργώντας όχι μόνο μισθολογικές ανισότητες μεταξύ εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα – δικαιούχων του επιδόματος γάμου που παρέχουν τις ίδιες υπηρεσίες, αλλά και συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ ομοειδών επιχειρήσεων.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα είναι οι πιο σκληρά εργαζόμενοι σε όλη την ΕΕ, δουλεύοντας 41 ώρες την εβδομάδα (όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι οι 37,5 ώρες) και χωρίς να απολαμβάνουν στοιχειωδών όρων αμοιβής και εργασίας.

Ποιοι έχουν συλλογικές συμβάσεις εργασίας

Ελάχιστες είναι οι κλαδικές συμβάσεις που επηρέασαν θετικά τους μισθούς το 2023, ωστόσο κινούνται κάτω από το 30% του μέσου όρου κάλυψης των εργαζομένων, ενώ σύμφωνα με την ευρωπαϊκή οδηγία θα πρέπει το ποσοστό αυτό να βρίσκεται στο 80%! Τον περασμένο χρόνο υπογράφηκαν 209 νέες επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις (για 137.179 μισθωτούς) και μόνο οι 59 προβλέπουν αυξήσεις μισθών. Πρόκειται για:

Την τριετούς διάρκειας κλαδική σύμβαση των Τραπεζών, με αυξήσεις περίπου 4,5%.
Τη διετή σύμβαση για τα Ξενοδοχεία με αυξήσεις στην ολοκλήρωσή της που φτάνουν το 10,5%.
Τη διετούς διάρκειας σύμβαση των εργαζομένων στην καπνοβιομηχανία με αυξήσεις στο τελείωμα στο 10,8%.
Τη διετή σύμβαση στα τουριστικά και επισιτιστικά επαγγέλματα με αυξήσεις στο 10,5% από την 1η Ιουνίου.
Τη διετή σύμβαση στην Τσιμεντοβιομηχανία με αυξήσεις 9%.
Την κλαδική σύμβαση των ξένων αεροπορικών εταιριών.

Διαβάστε επίσης:

Tι λέει η αγορά για δυναμικό και μεσημεριανό τιμολόγιο

Ποιες πόλεις φιλοξενούν τους περισσότερους billionaires

Η μανία της Gen Z να αγοράζει ρολόγια πολυτελείας