Δημοσιονομική βόμβα στους κόλπους της ΕΕ αποτελεί η δημογραφική γήρανση

Βραδυφλεγή βόμβα για τους προϋπολογισμούς τόσο της χώρας μας όσο και των χωρών της ΕΕ για τα επόμενα 50 χρόνια, αποτελεί η δημογραφική γήρανση του πληθυσμού, καθώς προβλέπεται αύξηση κατά 73% των κοινωνικών δαπανών, καθώς και των δαπανών για πληρωμή συντάξεων.

Ο υπουργός Εργασίας, Άδωνις Γεωργιάδης, διαβεβαιώνει ότι το ασφαλιστικό σύστημα είναι και θα παραμείνει βιώσιμο ως τότε, αλλά επισημαίνει ότι η δημογραφική γήρανση «θέτει τεράστιες προκλήσεις» και «δύσκολες επιλογές για το μέλλον».

Το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 65 ετών και άνω θα αυξηθεί από 20%, σε 30% έως το 2070. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτό το σενάριο, δεν προϋποθέτει καμία αλλαγή πολιτικής, συνεπάγεται όμως σημαντική επιδείνωση της επάρκειας των συντάξεων.

Το κράτος πρόνοιας είναι ήδη προσανατολισμένο προς τους ηλικιωμένους. Κατά μέσο όρο, οι κοινωνικές δαπάνες προστασίας ανέρχονται σε περίπου 30% του ΑΕΠ στην Ε.Ε, εκ των οποίων τα επιδόματα γήρατος, κυρίως οι συντάξεις, αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ήμισυ, ενώ οι δαπάνες για τη στήριξη οικογενειών και παιδιών μόνο περίπου 8%. Το ίδιο βασικό πρότυπο είναι εμφανές σε όλα τα κράτη – μέλη, αν και με αρκετά μεγάλες παραλλαγές.

Όλα τα παραπάνω επισημάνθηκαν στην ημερίδα «Το Μέλλον της Κοινωνικής Προστασίας σε Ελλάδα και Ευρώπη», η οποία διεξήχθη υπό την αιγίδα του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση, στην επιτροπή σοφών της οποίας ηγείται η Άννα Διαμαντοπούλου.

Στην ημερίδα αυτή ο υπουργός Εργασίας παραδέχτηκε πως η μεγάλη  κάμψη που μαστίζει τη χώρα μας δεν μπορεί να «θεραπευτεί» με την είσοδο μεταναστών στην οικονομία, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος ο υφυπουργός Εργασίας Πάνος Τσακλόγλου, αναφέρθηκε στην ανάγκη να κλείσουν οι διέξοδοι για πρόωρη συνταξιοδότηση ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητά του συστήματος.

Η πιο πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημογραφική αλλαγή, προβλέπει περαιτέρω μείωση στο μέγεθος του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας τις επόμενες δεκαετίες (ανάλογα με τις υποθέσεις που έγιναν σχετικά με τα ποσοστά γεννήσεων, τα ποσοστά θανάτου και τη μετανάστευση).

Αυτό θα οδηγήσει σε επιδείνωση της «δημογραφικής εξάρτησης» (ο λόγος των ατόμων σε ηλικία εργασίας προς τους νεότερους και τους μεγαλύτερους) από 2,9 το 2019 σε 1,7 το 2070.

Ως απάντηση στις αυξήσεις του προσδόκιμου ζωής που περιγράφονται, τα περισσότερα κράτη – μέλη έχουν αυξήσει το νόμιμο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης. Ο σημερινός μέσος όρος είναι γύρω στα 65, που με προσδόκιμο μέσο όρο ζωής τα 84 έτη, σημαίνει σχεδόν 20 χρόνια συνταξιοδότησης.

Τι αναφέρει η έκθεση για την κοινωνική πρόνοια

Τα συμπεράσματα της έκθεσης της επιτροπής σοφών υπογραμμίζουν τη σημασία ενός -χωρίς αποκλεισμούς και δίκαιου- κράτους πρόνοιας που θα ελαχιστοποιήσει τους κοινωνικούς κινδύνους και θα μετριάσει τις οικονομικές δυσκολίες, υποστηρίζοντας παράλληλα την οικονομική απόδοση και την ατομική ευημερία. Ένα σύγχρονο κράτος πρόνοιας θα πρέπει να παρέχει ισχυρά προστατευτικά μέτρα έναντι των οικονομικών κραδασμών και επενδύσεων σε «σκαλοπάτια» που βοηθούν τους ανθρώπους να περάσουν κρίσιμες μεταβάσεις στη ζωή τους. Αναγνωρίζοντας ότι δεν υπάρχουν ενιαίες λύσεις για όλα τα διαφορετικά ευρωπαϊκά κράτη πρόνοιας, η έκθεση διατυπώνει έναν κατάλογο συστάσεων για τον εκσυγχρονισμό και την ενίσχυση του κράτους πρόνοιας. Μερικές από αυτές είναι:

1. Προστασία και υποστήριξη οικογενειών με παιδιά. Οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε επαρκή οικονομική υποστήριξη και υπηρεσίες προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας για να διευκολύνουν τη δημιουργία οικογένειας. Για ευάλωτες οικογένειες, αυτές οι υπηρεσίες θα πρέπει να είναι δωρεάν.
2. Ίσες ευκαιρίες για εκπαίδευση και κατάρτιση. Τα κράτη πρόνοιας πρέπει να εγγυώνται ίσες ευκαιρίες για νέους από οικογένειες χαμηλού εισοδήματος ώστε να μπορούν να συνεχίσουν την εκπαίδευση και την κατάρτιση μετά το υποχρεωτικό σχολείο, για παράδειγμα με υποτροφίες.
3. Πρόσβαση στην κοινωνική προστασία για όλους. Ανεξάρτητα από τη σύμβαση ή τη μορφή εργασίας.
4. Ποιότητα εργασίας. Τα κράτη – μέλη και οι κοινωνικοί εταίροι θα πρέπει να υποστηρίζουν την ποιότητα εργασίας, συμπεριλαμβανομένου ενός αξιοπρεπούς και ασφαλούς εισοδήματος, αυτονομίας, σωματικής και ψυχικής υγείας, ευκαιριών για επαγγελματική εξέλιξη κ.α.
5. Διά βίου μάθηση: Όλοι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν ευκαιρίες να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους ή να μάθουν νέες.
6. Προστασία εισοδήματος και θέσεων εργασίας: Μαθαίνοντας από τη Μεγάλη Ύφεση και την κρίση του COVID-19, τα συστήματα διατήρησης εργασίας πρέπει να είναι προσβάσιμα σε όλους.
7. Μεγαλύτερη σταδιοδρομία, επαρκείς συντάξεις και μακροχρόνια περίθαλψη: οι κοινωνικοί εταίροι και τα κράτη – μέλη θα πρέπει να επιδιώκουν να προωθήσουν μακροχρόνιες σταδιοδρομίες με καλή υγεία, ιδίως μέσω ευέλικτης ρύθμισης του χρόνου εργασίας, προσαρμοσμένων χώρων εργασίας και κατάρτισης.
8. Καλύτερη χρηματοδότηση του κοινωνικού κράτους. Αυτό μπορεί να γίνει με νέες πηγές για τη βιώσιμη χρηματοδότηση της κοινωνικής προστασίας και πρόνοιας, για παράδειγμα μέσω της διεύρυνσης της φορολογικής βάσης και της αναπροσαρμογής του μείγματος εσόδων (διεύρυνση της προοδευτικής φορολογίας για το εισόδημα, την κατανάλωση, το κεφάλαιο και τον πλούτο καθώς και τον άνθρακα και την ενέργεια).

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!