Ασφαλιστικό: Νέα δεδομένα από την αύξηση των ηλικιωμένων

Το δημογραφικό περιγραφόταν παλιότερα ως «βραδυφλεγής βόμβα» για τα δημοσιονομικά της χώρας και το Ασφαλιστικό. Το φυτίλι κάηκε και η βόμβα έχει ήδη εκραγεί, σύμφωνα με τους ειδικούς, που επικαλείται η «Απογευματινή της Κυριακής», απλώς δεν έχει γίνει ακόμα ευρέως αντιληπτό. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι, σύμφωνα με όλες τις στατιστικές προβολές, η ολοένα αυξανόμενη δημογραφική γήρανση του πληθυσμού θα οδηγήσει έως και σε 300.000 λιγότερους απασχολούμενους το 2070, με προφανείς επιπτώσεις στην οικονομία και τα ταμεία.

Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει, εκτός των επίσημων φορέων Eurostat και ΟΟΣΑ, και ο καθηγητής Δημογραφίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και επιστημονικός υπεύθυνος του Ερευνητικού Προγράμματος (ΕΛΙΔΕΚ) «Δημογραφικά Προτάγματα στην Έρευνα και Πρακτική στην Ελλάδα», Βύρων Κοτζαμάνης. Σε μελέτη που παρουσίασε πρόσφατα σε ασφαλιστικό συνέδριο αποδίδει τη δημογραφική γήρανση σε δύο παράγοντες: στην αύξηση του μέσου όρου ζωής μας και τον περιορισμό του αριθμού των παιδιών που γεννιούνται.

Τα σενάρια

Με βάση τις προβολές του ΟΗΕ, προκύπτει ότι ο πληθυσμός της Ελλάδας μέχρι το 2050 θα συνεχίσει να μειώνεται με διαφοροποιημένους ρυθμούς, με τρία βασικά σενάρια: 8.500.000 στο «χαμηλό», 9.200.000 στο «ενδιάμεσο» και 9.800.000 στο «υψηλό».

Η μόνη ηλικιακή ομάδα που θα αυξηθεί είναι αυτή των 65 ετών και άνω. Το πλήθος της δεν αλλάζει στα τρία σενάρια (θα αγγίζει τα 3.160.000 το 2050 από 2.370.000 το 2022), το ειδικό της βάρος, όμως -το ποσοστό της δηλαδή στον συνολικό πληθυσμό- διαφέρει, καθώς κάθε σενάριο δίνει διαφορετικό πληθυσμό το 2050. Η γήρανση επομένως είναι μη αναστρέψιμη.

Σύμφωνα με τον κ. Κοτζαμάνη, η μείωση των απασχολούμενων μπορεί να αποφευχθεί αν:

1. Το θετικό καθαρό μεταναστευτικό ισοζύγιο της περιόδου 2022-2049 από 140.000, που προβλέπουν τα Ηνωμένα Έθνη σε όλα τα σενάρια, υπερτριπλασιαστεί, ήτοι 476.000 περισσότεροι μετανάστες συνολικά για την περίοδο 2022-2049. Υπενθυμίζεται ότι το (θετικό) μεταναστευτικό ισοζύγιο, με βάση τις εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ για την εικοσαετία 1991-2010, άγγιξε τις 800.000. Η μεταβολή αυτή θα προσθέσει περίπου 300.000 άτομα στον πληθυσμό σε εργάσιμη ηλικία και -αναλόγως του ποσοστού απασχόλησής τους- από 200.000 έως 250.000 στους απασχολούμενους του 2050.
2. Αυξηθεί το ποσοστό συμμετοχής των απασχολούμενων στις ηλικίες 20-64 ετών (ενεργός γήρανση), που σήμερα είναι από τα χαμηλότερα στην ΕΕ (66%), καθώς αφενός έχουμε από τα χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής των ηλικιακών αυτών ομάδων στο εργατικό δυναμικό, αφετέρου από τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας.

Το σημερινό αυτό μειονέκτημα μπορεί στο μέλλον να μετατραπεί σε πλεονέκτημα, αν προοδευτικά και σε βάθος χρόνου -με ορίζοντα το 2050- τα ποσοστά συμμετοχής των πολιτών 20-64 ετών στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό, όπως και αυτά της ανεργίας, αγγίξουν τα αντίστοιχα σε μια σειρά χωρών της Βόρειας Ευρώπης, όπου απασχολούμενοι είναι σήμερα το 82% των ηλικιών 20-64 ετών.

Στην περίπτωση αυτήν, οι απασχολούμενοι  στην Ελλάδα το 2050 θα μειωθούν «μόνο» κατά 300.000, ενώ -αν τα ποσοστά παραμείνουν στα σημερινά επίπεδα- θα μειωθούν κατά 700.000. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ενώ ο πληθυσμός εργάσιμης ηλικίας (20-64 ετών) αναμένεται να μειωθεί κατά 25%, η μείωση των απασχολούμενων θα είναι μικρότερη του 8%.

Ενεργός γήρανση

Η αύξηση του πλήθους των ηλικιωμένων θα συνοδευθεί αναπόφευκτα από την αύξηση της ζήτησης σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Η ζήτηση αυτή, καθώς και η ανάπτυξη των αποκαλούμενων ευγενών δραστηριοτήτων (εκπαίδευση, φροντίδα-θεραπεία, βοήθεια προς τους λιγότερο ευνοημένους), που θεωρούνται σήμερα σε μεγάλο βαθμό μη «παραγωγικές», δύνανται να δυναμιτίσουν την οικονομία του μέλλοντος.

Οι προκλήσεις -σημειώνει στη μελέτη ο κ. Κοτζαμάνης- που συνδέονται µε τη γήρανση μπορούν να μετατραπούν σε ευκαιρίες για τη δημιουργία νέων αγορών, έτσι ώστε να διαμορφωθεί µια «αργυρή οικονομία», η οποία θα περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα οικονομικών δραστηριοτήτων.

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!