Για μια χώρα που είναι γνωστή για τους μακρείς χειμώνες και την υψηλή φορολογία, η Φινλανδία εμφανίζεται εντυπωσιακά χαρούμενη. Στις 20 Μαρτίου βρέθηκε στην κορυφή της Παγκόσμιας Έκθεσης Ευτυχίας των Ηνωμένων Εθνών, ξεπερνώντας άλλες 146 χώρες του κόσμου και σημειώνοντας την όγδοη συνεχόμενη νίκη της. Ελάχιστα πιο κάτω στην κατάταξη βρέθηκαν η Δανία, η Ισλανδία και η Σουηδία. Τι κάνει λοιπόν τους Σκανδιναβούς τόσο ευτυχισμένους;
Όπως εξηγεί ο Economist, η Παγκόσμια Έκθεση Ευτυχίας αποτελεί περισσότερο μελέτη της ικανοποίησης από τη ζωή και λιγότερο μέτρηση του ποιος γελάει και χαμογελάει περισσότερο. Βασίζεται σε μια έρευνα της εταιρείας δημοσκοπήσεων Gallup, οι συμμετέχοντες στην οποία καλούνται να βαθμολογήσουν τη ζωή τους με άριστα το 10. Οι Φινλανδοί δεν φημίζονται και πολύ ότι καυχιούνται (ούτε βέβαια ότι χαμογελούν ιδιαίτερα, για να πούμε και την αλήθεια). Κι όμως… στην τελευταία έρευνα βαθμολόγησαν τη ζωή τους κατά μέσο όρο με 7,7 -πολύ άνω του παγκόσμιου μέσου όρου που είναι 5,6. Στον πάτο της κατάταξης, οι κάτοικοι του εμπόλεμου Αφγανιστάν βαθμολόγησαν τη ζωή τους με μόλις 1,4 στα δέκα.
Διάφοροι άλλοι οργανισμοί έχουν διαπιστώσει ότι τα σκανδιναβικά κράτη αποτελούν μερικές από τις πιο σταθερές, προοδευτικές και ασφαλείς χώρες στον κόσμο. Κυριαρχούν στις κατατάξεις που μετρούν τη γυναικεία συμμετοχή και επιρροή στο εργατικό δυναμικό. Παρουσιάζουν γρήγορη μείωση στους θανάτους από κακή ψυχική υγεία -περιλαμβανομένων των αυτοκτονιών και των ακούσιων θανάτων από υπερβολική δόση-, παρότι η πτώση αυτή ξεκινά από μια ιστορικά υψηλή αφετηρία. Ακόμα, οι σκανδιναβικές χώρες είναι μερικές από τις πλουσιότερες στον κόσμο κατά κεφαλήν, γεγονός που συνήθως επηρεάζει σημαντικά την ικανοποίηση από τη ζωή.
Από την άλλη, οι χώρες της Λατινικής Αμερικής επίσης ξεχωρίζουν, βαθμολογώντας πιο υψηλά τη ζωή τους σε όρους ευτυχίας απ’ ό,τι θα συμπεραίναμε από τα εισοδήματά τους. Οι χώρες αυτές έχουν μάλιστα καλύτερες επιδόσεις από τις σκανδιναβικές σε άλλες μελέτες ευτυχίας, που εξετάζουν για παράδειγμα το πόσο συχνά οι άνθρωποι γελούν ή νιώθουν ευχαρίστηση. Οι ερευνητές προσφέρουν μια πιθανή εξήγηση, επισημαίνει ο Economist: όπως διαπιστώνουν, το φαγητό με άλλους ανθρώπους, σε σύγκριση με το φαγητό που τρώμε μόνοι, συνιστά έναν εκπληκτικά ισχυρό δείκτη ευημερίας, στατιστικά σημαντικό τόσο όσο και το εισόδημα ή η επαγγελματική κατάσταση. Αυτό ισχύει ακόμη και όταν λαμβάνονται υπόψη άλλοι παράγοντες, όπως η ηλικία και η εκπαίδευση.
Η Λατινική Αμερική είναι… παγκόσμιος ηγέτης στο φαγητό με παρέα. Ο κόσμος εκεί φαίνεται ότι τρώει περίπου εννέα γεύματα την εβδομάδα με φίλους ή με την οικογένεια. (Στη Νότια Ασία, για παράδειγμα, τα γεύματα αυτά είναι λιγότερα από τα μισά). Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι τα άτομα έχουν πιο ισχυρούς δεσμούς και είναι λιγότερο μοναχικά. Πράγματι, η μελέτη διαπίστωσε ότι, σε όλο τον κόσμο, μέτρο για το πόσο ισχυρή είναι η κοινωνική στήριξη σε μια χώρα ή περιοχή, είναι περισσότερο το πώς οι άνθρωποι αξιολογούν τη ζωή τους και λιγότερο το κατά κεφαλήν ΑΕΠ.
Αυτό θα μπορούσε επίσης να εξηγήσει γιατί η ευτυχία στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε ορισμένες άλλες πλούσιες χώρες μειώνεται. Οι Αμερικανοί τρώνε ολοένα και περισσότερο μόνοι, ζουν μόνοι και -όταν τους δίνεται η δυνατότητα επιλογής- εργάζονται μόνοι. Σε σχετική έρευνα, το 18% των νέων ενηλίκων στη χώρα δήλωσαν ότι δεν έχουν κανέναν με τον οποίο να αισθάνονται κοντά (αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι η αδυσώπητη αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας στους νέους Αμερικανούς έχει ανακοπεί ή ακόμη και αντιστραφεί).
Σε πολλές ακόμα χώρες πέραν των ΗΠΑ, η διάβρωση των κοινωνικών, ουσιαστικών δεσμών οδηγεί σε μοναξιά και κατήφεια. Στη Φινλανδία, πάντως, ο χρόνος μοναξιάς είναι πραγματικά πολύτιμος. Οι Φινλανδοί αποσύρονται στα mökki, τα εξοχικά τους σπίτια, για να βιώσουν συνειδητά τη μοναξιά, πολλές φορές μέσα στη σάουνα. Να ένα από τα πιθανά μυστικά τους…
