Όταν το καλοκαίρι του 2018 ο Πατρίκ Ντραΐ εξαγόραζε τον περίφημο οίκο δημοπρασιών Sotheby’s, ορισμένοι μειδίασαν, αδυνατώντας να κρύψουν την προδιάθεση σκεπτικισμού απέναντι στη μεγαλεπήβολη αυτή κίνησή του. Θεωρήθηκε τότε (δικαίως) η αγορά του αιώνα στον κόσμο της Τέχνης. Εκείνος, όμως, σύμφωνα με την Απογευματινή, υπήρξε σταθερά προσηλωμένος στον κόσμο των αριθμών.
Λίγο πριν από την πανδημία, ο Γαλλομαροκινός μεγιστάνας απέκτησε τον Sotheby’s με τίμημα 3,7 δισ. δολάρια. Η εξαγορά πραγματοποιήθηκε μέσω του Altice, ομίλου τηλεπικοινωνιών που ίδρυσε το 2001. Ο μεγιστάνας των τηλεπικοινωνιών έφτασε από την Αλγερία στη Νότια Γαλλία 15 ετών, με τους γονείς του, καθηγητές Μαθηματικών.
Σπούδασε σε δύο φημισμένα Πα- νεπιστήμια, τα École Polytechnique και École Nationale Supérieure de Télécommunications. Σε μικρό χρονικό διάστημα εδραιώθηκε ως ο κορυφαίος επιχειρηματίας των τηλεπικοινωνιών, αγοράζοντας τη γαλλική SFR (Νο 2 παγκοσμίως στην κινητή τηλεφωνία), διάφορες αμερικανικές εταιρείες (Suddenlink και Cablevision) και την Portugal Telecom.
Επιθετικές στρατηγικές
Αλλά τώρα η Altice έχει συσσωρεύσει χρέος που ανέρχεται σε περίπου 60 δισ. δολάρια (!), κυρίως λόγω επιθετικών εξαγορών σε Γαλλία, Πορτογαλία, Ισραήλ και ΗΠΑ. Η τραγική αυτή οικονομική κατάσταση ορισμένοι ισχυρίζονται πως θα συμπαρασύρει -στον όλεθρο- και τον διάσημο οίκο.
Στο μακρινό πια 2019, το τοπίο για την παγκόσμια αγορά Τέχνης ήταν εντελώς διαφορετικό. Η αγορά ξεκάθαρα έμοιαζε να ανακάμπτει. Ο Ντραχί είχε «μυριστεί» τη στροφή στο άτυπο χρηματιστήριο έργων Τέχνης. Ήδη, το 2017 οι Christies’ είχαν πωλήσει τον «Σαλβατόρ Μούντι» του Λεονάρντο ντα Βίντσι έναντι 450,3 εκατ. δολαρίων, ενώ το 2018 ο πίνακας
«Ξαπλωμένο γυμνό» του Αμεντέο Μοντιλιάνι πωλήθηκε 157,2 εκατ. δολάρια από τον Sotheby’s, για να γίνει τότε ο τέταρτος πιο ακριβός πίνακας σε δημοπρασία. Και έπειτα ήρθε η COVID-19 για να τα σαρώσει όλα.
Τίποτα δεν θα ήταν, πια, το ίδιο. Η κρίση στην αγορά Τέχνης, που επιδεινώθηκε ραγδαία από την πανδημία, έμελλε να επηρεάσει αρνητικά τις δημοπρασίες και, ακολούθως, τα έσοδα του οίκου. Από τότε, η μείωση των πωλήσεων έργων Τέχνης ήταν αναμενόμενη, καθώς δύο πόλεμοι βρίσκονται σε εξέλιξη, ενώ η οικονομία της Κίνας παρουσιάζει επιβράδυνση. Συγχρόνως, τα υψηλά επιτόκια και ο πληθωρισμός των τελευταίων τριών ετών έχουν αυξήσει σημαντικά το κόστος εμπορίας έργων Τέχνης.
Οι αμείλικτοι αριθμοί
Καίτοι οι «Θημωνιές στο Ζιβερνί» (1893) του Κλοντ Μονέ πωλήθηκαν τον Μάιο του 2024 από τον Sotheby’s της Νέας Υόρκης για 34,8 εκατ. δολάρια και ο περίφημος άτιτλος πίνακας («Κίτρινο και μπλε») του Ρόθκο του 1954 από τον Sotheby’s στο Χονγκ Κονγκ τον περασμένο Νοέμβριο για 32,5 εκατ. δολάρια, οι συγκεκριμένες πωλήσεις μοιάζουν με σταγόνες στον ωκεανό του χρέους του Ντραχί.
Σύμφωνα με τη «Wall Street Journal», τα τελευταία χρόνια ο Sotheby’s είχε ετήσιες πωλήσεις που ξεπερνούσαν τα 7 δισ. δολάρια. Αλλά η αγορά Τέχνης αντιμετωπίζει δυσκολίες και ο Ντραΐ επίσης. Τα μεγαλύτερα sites εικαστικών, όπως το ArtNews, αναφέρονται σε καθυστερήσεις πληρωμής σε μεταφορείς, συντηρητές έργων Τέχνης, ακόμα και στους ίδιους τους υπαλλήλους του. Πρώην και νυν εργαζόμενοι του οίκου -στα μέσα της περσινής χρονιάς- ανέφεραν ότι πληρώθηκαν με υποσχετικές επιστολές αντί για κανονικό μισθό. Την ίδια στιγμή, η μεγάλη εικόνα μάλλον δεν… βοηθάει: οι αριθμοί των τελευταίων τριών χρόνων της παγκόσμιας αγοράς Τέχνης προκαλούν μελαγχολία. Η αθροιστική αξία των δέκα κορυφαίων έργων Τέχνης που πωλήθηκαν σε δημοπρασίες το 2024 άγγιξε τα 512,6 εκατ. δολάρια, 22,3% χαμηλότερα από το σύνολο των 660 εκατ. δολαρίων του 2023 και 53% χαμηλότερα σε σύγκριση με το 1,1 δισ. δολάρια του 2022.
Ανάκαμψη
Παρά ταύτα, φαίνεται ότι το 2025 θα είναι καλύτερη χρονιά στην παγκόσμια αγορά δημοπρασιών έργων Τέχνης. Η αγορά ανακάμπτει εκ νέου, με την πανδημία να έχει βάλει για… καλό, όσο απίστευτο κι αν φαίνεται σε πρώτο χρόνο, το «χεράκι» της, επιταχύνοντας την υιοθέτηση των διαδικτυακών πωλήσεων. Το συγκεκριμένο trend συνεχίζεται, με επαΐοντες να ορκίζονται πως κατ’ επέκταση θα μπορούσε να ευνοηθεί πολύ σοβαρά και ο Sotheby’s.
Σύμφωνα με την ψηφιακή πλατφόρμα Artsy, τη μεγαλύτερη online αγορά με αντικείμενο τις αγοραπωλησίες και έδρα τη Νέα Υόρκη, η αγορά Τέχνης είναι σε πλήρως βιώσιμη πορεία.
Η δε είσοδος νεότερων συλλεκτών, ιδιαίτερα από αναδυόμενες αγορές, δίνει μια νέα πνοή. Μάλιστα, ο Sotheby’s προκάλεσε το ενδιαφέρον επενδυτών, με fund από το Αμπου Ντάμπι να επενδύει 1 δισ. δολάρια, ενώ απέκτησε νέο κτίριο στη Νέα Υόρκη, προσπαθώντας να ενισχύσει περαιτέρω τη θέση του. Όλα αυτά μπορεί να του δώσουν τη σωτήρια ένεση, που θα τον οδηγήσουν εκ νέου σε κερδοφορία. Το πόσο θα αντέξει, βέβαια, είναι θέμα χρόνου να φανεί. Το γεγονός, όπως και να έχει, είναι ένα: Ο Οίκος Sotheby’s είναι πολύ μεγάλος για να συμβεί ένα ατύχημα. Δεν υπάρχουν περιθώρια για καμία άλλη εξέλιξη, πέραν της επιτυχίας!
