THEPOWERGAME
Ένας πίνακας του Ιβάν Αϊβαζόφσκι με τίτλο «Σεληνόφωτη Νύχτα» πουλήθηκε σε δημοπρασία στον οίκο Moscow Auction House της Ρωσίας για περίπου 1 εκατομμύριο δολάρια στις 18 Φεβρουαρίου, σύμφωνα με το ArtNet. Η πώληση είναι αμφιλεγόμενη, καθώς ορισμένοι ισχυρίζονται ότι ο πίνακας κλάπηκε από το Περιφερειακό Μουσείο Τοπικής Λαογραφίας της Μαριούπολης στην Ουκρανία, κατά τη διάρκεια της εισβολής της Ρωσίας στην εμπόλεμη χώρα.
Η δημοπρασία έγινε γνωστή για πρώτη φορά όταν ο Γκιουντούζ Μαμέντοφ, πρώην αναπληρωτής γενικός εισαγγελέας της Ουκρανίας, δημοσίευσε σχετική ανάρτηση στο X (πρώην Twitter). Τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων των Kyiv Independent και Ukrainska Pravda, έκαναν εκτενή αναφορά στο θέμα, ενώ το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Tass επιβεβαίωσε την πώληση στις 19 Φεβρουαρίου. Ο πίνακας πουλήθηκε για λίγο λιγότερο από την τιμή εκκίνησης: 92 εκατομμύρια ρούβλια (995.000 δολάρια), έναντι εκτιμώμενης αξίας 100 εκατομμυρίων (108 εκατομμύρια δολάρια).
Russia is planning to auction Aivazovsky’s painting “Moonlight Night”. This canvas was among 52 paintings that were illegally transferred to the Simferopol Art Museum in Crimea. In 2017, @INTERPOL_HQ, at the request of @Crimea_Prok, put the paintings on the international wanted… pic.twitter.com/rrgCbbTV5C
— Гюндуз Мамедов/Gyunduz Mamedov (@MamedovGyunduz) February 13, 2024
Σύμφωνα με τον Μαμέντοφ, ο πίνακας μεταφέρθηκε στο Μουσείο Τεχνών της Σιμφερόπολης στην Κριμαία το 2014, μαζί με άλλα έργα τέχνης, παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο. Επίσης, σημείωσε ότι η Interpol έχει συμπεριλάβει τους πίνακες σε διεθνή λίστα καταζητούμενων έργων τέχνης.
«Αυτό το έργο τέχνης έχει τεκμηριωθεί δημόσια ως κλεμμένο από μουσείο στην Ουκρανία»
«Αυτό το έργο τέχνης έχει τεκμηριωθεί δημόσια ως κλεμμένο από μουσείο στην Ουκρανία, όπου και θα πρέπει να επιστραφεί», δήλωσε στην Artnet News η Λυδία Ζέινινγκερ, εκτελεστική διευθύντρια του Ουκρανικού Ινστιτούτου της Αμερικής. «Η δημοπρασία του αποτελεί προσβολή των διεθνών κανόνων τάξης, μια κατάφωρη παραβίαση των νόμων της UNESCO που προστατεύουν τα κλεμμένα έργα τέχνης και ένα ακόμη σαφές στοιχείο της γενοκτονικής εκστρατείας της Ρωσίας για την καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ουκρανίας», πρόσθεσε.
Από την εισβολή της πριν από δύο χρόνια, η Ρωσία επιδίδεται σε μαζική λεηλασία ουκρανικής τέχνης και αντικειμένων, καταστρέφοντας μάλιστα τουλάχιστον ένα μουσείο. «Διεθνείς ειδικοί τέχνης λένε ότι η λεηλασία μπορεί να είναι η μεγαλύτερη συλλογική κλοπή έργων τέχνης από τότε που οι Ναζί λεηλάτησαν την Ευρώπη στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», ανέφεραν οι New York Times το 2023.
Ο Αϊβαζόφσκι γεννήθηκε το 1817 στη Φεοδόσια, μια πόλη-λιμάνι στη Μαύρη Θάλασσα, στην Κριμαία. Αυτή η στρατηγικά σημαντική περιοχή έχει αλλάξει χέρια πολλές φορές ανάμεσα σε διάφορες δυνάμεις και βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή από το 2014. Ο Αϊβαζόφσκι είναι γνωστός για τις θαλασσογραφίες του, οι οποίες πρόσφατα εκτίθενται μόνιμα στην Εθνική Πινακοθήκη της Αρμενίας.
Σύμφωνα με την Pravda, το 2014 το Μουσείο Τέχνης της Σιμφερόπολης και το Περιφερειακό Μουσείο Τοπικής Λαογραφίας της Μαριούπολης συμφώνησαν να μεταφερθούν προσωρινά 52 πίνακες από το Ταμείο Μουσείων της Ουκρανίας στη Μαριούπολη για έκθεση. Τον Μάρτιο του 2014 το Μουσείο της Σιμφερόπολης απαίτησε την άμεση επιστροφή των έργων στην Κριμαία, η οποία είχε τότε τεθεί υπό ρωσική κατοχή. Ένας αξιωματούχος από το Μουσείο Kuindzhi της Μαριούπολης παρέδωσε αργότερα τους πίνακες στο μουσείο της Κριμαίας.
Τον Αύγουστο του 2017 το Radio Liberty ανέφερε, επικαλούμενο ρωσικά μέσα ενημέρωσης, ότι μια ομάδα συνταξιούχων στρατιωτικών από την Κριμαία έκλεψε τους πίνακες από το Μουσείο της Μαριούπολης και τους μετέφερε στην Κριμαία. Η ουκρανική εισαγγελία της Κριμαίας ανακοίνωσε ότι 50 πίνακες προστέθηκαν στη βάση δεδομένων κλεμμένων έργων τέχνης της Interpol. Σύμφωνα με την Pravda, αξιωματούχοι που εμπλέκονταν στην παράδοση των έργων αντιμετώπισαν ποινές φυλάκισης, αλλά τελικά έλαβαν αμνηστία.
Απορρίπτει τους ισχυρισμούς περί κλοπής ο οίκος δημοπρασιών της Μόσχας
Ο οίκος δημοπρασιών της Μόσχας απέρριψε τους ισχυρισμούς ότι ο πίνακας κλάπηκε, σύμφωνα με το Tass, λέγοντας ότι ο Αϊβαζόφσκι δημιούργησε πολλούς παρόμοιους πίνακες και ότι αυτός είναι διαφορετικός καμβάς. Και οι δύο πίνακες έχουν τίτλο «Σεληνόφωτος Νύχτας», αλλά ο οίκος δημοπρασιών υποστηρίζει ότι ο πίνακας που πούλησε χρονολογείται από το 1878, απεικονίζει την Κωνσταντινούπολη και αποκτήθηκε στη Σουηδία από το Stockholms Auktionsverk το 2008, ενώ ο άλλος χρονολογείται από το 1882, απεικονίζει την ακτή της Μαύρης Θάλασσας κοντά στη Φεοδόσια και βρίσκεται ακόμα στο Μουσείο Τεχνών της Σιμφερόπολης.
«Ο συνιδρυτής του οίκου δημοπρασιών της Μόσχας, Σεργκέι Ποντστανίτσκι, δήλωσε στο πρακτορείο Tass: «Δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία που να υποστηρίζουν τους παράξενους ισχυρισμούς που διατυπώνονται από αυτήν την πλευρά».
«Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων τιμών της Artnet, το ρεκόρ δημοπρασίας του Αϊβαζόφσκι είναι 2,7 εκατομμύρια λίρες (5,3 εκατομμύρια δολάρια την εποχή εκείνη), που σημειώθηκε στον οίκο Christie’s του Λονδίνου το 2007 για τον πίνακα “Αμερικανικά πλοία κοντά στον Βράχο του Γιβραλτάρ” (1873). Η τιμή αυτή τετραπλασίασε την αρχική εκτίμηση του έργου, η οποία ήταν 600.000 λίρες (περίπου 787.000 δολάρια)».