THEPOWERGAME
Οι Φινλανδοί είναι οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι στον κόσμο. O λόγος; Οι σάουνες που είναι περισσότερες από 3,3 εκατομύρια στη σκανδιναβική χώρα που βοηθούν τους ανθρώπους να εξερευνήσουν τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Αυτό διαπιστώνει η Μιράντα Μπράιαντ της Guardian, στο ρεπορτάζ της για τη σχέση των Φινλανδών με τη σάουνα. Αξίζει να σημειωθεί ότι φέτος η Φιναλανδία βρέθηκε στην κορυφή της Παγκόσμιας Έκθεσης Ευτυχίας για έκτη χρονιά.
«Δεν θα έπρεπε να εκπλαγώ αν ένας ηλικιωμένος επισκέπτης της σάουνας μου ζητήσει να του τρίψω την πλάτη», λέει ο Alexander Lembke, καθώς μου μιλάει για τις λειτουργίες της παλαιότερης δημόσιας σάουνας της Φινλανδίας. «Απλά κάνε το, βοήθησέ τους. Εκεί μπορείς να δεις πόσο βαθιά ριζωμένη είναι η σάουνα εδώ στην κοινότητα». Συνήθως ο Lembke, ο οποίος περιγράφει τον εαυτό του ως «κλασικό σάουνα», αναλαμβάνει τις ευθύνες θέρμανσης (μια επτάωρη διαδικασία που ξεκινά στις 7 το πρωί) στη σάουνα Rajaportti στο Τάμπερε γυμνή. Επειδή όμως έχει επισκέπτες, σήμερα είναι ντυμένος με μαγιό και παντόφλες, διακοσμημένος με πλήθος τατουάζ με θέμα τη θάλασσα, γράφει η βρετανική εφημερίδα Guardian.
«Ήρθα στη Φινλανδία για να μάθω για την κουλτούρα της σάουνας, μια παράδοση που εκτιμάται τόσο πολύ ώστε το 2020 εγγράφηκε στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας της Unesco», γράφει η δημοσιογράφος.
Και συνεχίζει λέγοντας: «Ο τόπος αφετηρίας μου, το Τάμπερε, μιάμιση ώρα με το τρένο βόρεια του Ελσίνκι, διαθέτει περίπου 60 δημόσιες σάουνες σε μια πόλη περίπου 250.000 κατοίκων, κερδίζοντας τον τίτλο της «παγκόσμιας πρωτεύουσας της σάουνας».
Σε αντίθεση με άλλες χώρες, όπου οι σάουνες συνήθως προωθούνται ως μια ακριβή δραστηριότητα για λίγους, στη Φινλανδία έχουν έναν πολύ πιο καθημερινό ρόλο. Πολλοί άνθρωποι έχουν σάουνα στο σπίτι τους- πολλοί ηλικιωμένοι Φινλανδοί γεννήθηκαν ακόμη και σε σάουνα. Αλλά θεωρούνται επίσης ιερός χώρος και ένα μέρος για να βρει κανείς κοινότητα καθώς και γαλήνη. Η Φινλανδία βρίσκεται στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης της έκθεσης ευτυχίας τα τελευταία έξι χρόνια – μήπως η κουλτούρα της σάουνας έχει κάποια σχέση με αυτό;
Χτισμένη το 1906, η Rajaportti είναι μοναδική στο είδος της αλλά όχι φανταχτερή. Περίπου 15 λεπτά πριν από την ώρα λειτουργίας σχηματίζεται ουρά έξω από την πόρτα και στις 14:00 οι άνθρωποι εισέρχονται μέσω του εκδοτηρίου εισιτηρίων και στη συνέχεια κατευθύνονται στα αποδυτήρια ανδρών ή γυναικών. Σύντομα η σάουνα – ένα δωμάτιο που χωρίζεται από έναν τοίχο με ξεχωριστά τμήματα για άνδρες και γυναίκες (τα μικρά παιδιά μπορούν να σέρνονται ανάμεσα στους γονείς κάτω από το κενό) – αντηχεί από φωνές και τον ήχο του ατμού από τις πέτρες της σάουνας.
Αλλά η λειτουργία της ως σάουνα είναι μόνο μια πτυχή του ρόλου που παίζει στην καθημερινή ζωή. Από θεραπευτική αίθουσα σε παμπ, καταφύγιο, κοινωνία συζητήσεων και βρεφονηπιακό σταθμό, είναι ένα μέρος όπου άνθρωποι όλων των ηλικιών συνδέονται. Οι ηλικιωμένοι θαμώνες ελέγχουν ο ένας τον άλλον αν δεν εμφανιστούν τη συνηθισμένη ώρα της σάουνας και τα μικρά παιδιά παίζουν σε μπανιέρες στο πάτωμα.
Στη Φινλανδία όχι μόνο οι σάουνες είναι άφθονες – υπολογίζεται ότι υπάρχουν 3,3 εκατομμύρια σε έναν πληθυσμό 5,6 εκατομμυρίων – αλλά και η κουλτούρα γύρω από αυτές είναι μοναδική. Αφού δημιουργήθηκε για να καλύψει μια πολύ πρακτική ανάγκη για θέρμανση και υγιεινή, η σημασία της σάουνας στη φινλανδική κοινωνία είναι πλέον πολύ βαθύτερη – ίσως ακόμη και στην ουσία του τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.
«Θα περάσουμε το βράδυ μας με τις οικογένειές μας, οπότε είναι απλώς ένας ωραίος τρόπος να ξεκινήσουμε το Σαββατοκύριακο», λέει η κοινωνική λειτουργός Ανίτα Κοντουκόσκι, 49 ετών, που κάθεται σε ένα παγκάκι έξω, ενημερώνοντας μια φίλη της. Έχει ηλεκτρική σάουνα στο σπίτι της, αλλά τελευταία, με τις τόσο υψηλές τιμές της ενέργειας, ήταν πιο βολικό να έρχεται εδώ. Συνήθως έρχεται Παρασκευή απόγευμα κατευθείαν από τη δουλειά. “Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να ξεκινήσεις τον ελεύθερο χρόνο σου και να ξεχάσεις όλα τα άγχη της εβδομάδας». Τους καλοκαιρινούς μήνες, η φίλη της Mia Surakka, 49 ετών, φωτογράφος της φύσης, κάνει σάουνα κάθε μέρα στο εξοχικό της, αλλά το χειμώνα πηγαίνει μία φορά την εβδομάδα. «Η σάουνα για τους Φινλανδούς είναι πραγματικά σημαντική- για τους περισσότερους δεν θα μπορούσαν να ζήσουν χωρίς αυτήν».
Η κληρονομιά της δημόσιας σάουνας του Τάμπερε χρονολογείται από τις αρχές του 19ου αιώνα
Η κληρονομιά της δημόσιας σάουνας του Τάμπερε χρονολογείται από τις αρχές του 19ου αιώνα, όταν η πόλη ήταν βιομηχανικό κέντρο, από την ανάγκη ενός κοινόχρηστου χώρου για να πλένονται οι άνθρωποι της εργατικής τάξης, λέει ο Tuomas Paloniemi, από το γραφείο τουρισμού Visit Tampere. «Είχαν ανάγκη να κάνουν μπάνιο, και τα μπάνια ή οι ιδιωτικές σάουνες δεν ήταν τόσο συνηθισμένες σε εκείνες τις κατοικίες». Μέχρι το 1820 περίπου, υπήρχαν περισσότερες από 100 δημόσιες σάουνες στην πόλη, λέει.
Η παράδοση της σάουνας στη Φινλανδία πιστεύεται ότι χρονολογείται από τους πρώτους οικισμούς μετά την εποχή των παγετώνων, όταν οι άνθρωποι έσκαβαν τρύπες στο έδαφος και τις κάλυπταν με δέρματα ζώων. Κατά τη διάρκεια της εποχής του σιδήρου, οι σάουνες θεωρείται ότι κατασκευάζονταν από κορμούς, με αποτέλεσμα μια σάουνα χωρίς καμινάδα καπνού που παρέμεινε δημοφιλής μέχρι τη δεκαετία του 1930, μετά την οποία άρχισαν να κερδίζουν έδαφος οι συνεχώς θερμαινόμενες σάουνες, ακολουθούμενες από τις ηλεκτρικές σάουνες. Στο παρελθόν, εκτός από το πλύσιμο, χρησιμοποιούνταν για το μαγείρεμα, την κατασκευή ρούχων, την κοινωνική συναναστροφή, την περίθαλψη των ασθενών, την προετοιμασία της ταφής και τον τοκετό. Στη δεκαετία του 1950, οι παραδοσιακές δημόσιες σάουνες στις πόλεις σχεδόν εξαφανίστηκαν, αλλά τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια αναβίωση.
Ο Janne Koskenniemi, εκτελεστικός διευθυντής της Φινλανδικής Εταιρείας Σάουνας, λέει: «Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είχαμε μια μικρή κάμψη στη δημοτικότητα των σάουνων τη δεκαετία του ’70 ή του ’80, ίσως και τη δεκαετία του ’90”. Αυτό το αποδίδει σε μια έξαρση των κακής ποιότητας σάουνων που κατασκευάστηκαν σε διαμερίσματα («Καταλαβαίνεις μια κακή σάουνα όταν το κεφάλι σου καίγεται και τα πόδια σου κρυώνουν»). Αλλά τώρα, αυξάνεται ο αριθμός των κοινόχρηστων σάουνων που κατασκευάζονται σε διαμερίσματα και έχει αυξηθεί ο αριθμός των νέων δημόσιων σάουνων. Ενώ ορισμένες απευθύνονται σε τουρίστες, οι νεότεροι Φινλανδοί, λέει, έλκονται όλο και περισσότερο από τη σωματική χαλάρωση και τα οφέλη για την ψυχική υγεία.
Η σάουνα συμβάλλει σίγουρα στα επίπεδα ευτυχίας των Φινλανδών, λέει ο Koskenniemi. Συγκρίνει τον αντίκτυπο της τακτικής σάουνας με τη θεραπεία. «Όταν είσαι στη σάουνα είσαι γυμνός με τη φυσική έννοια, και είσαι γυμνός με τις σκέψεις σου και τη θέση σου στην κοινωνία. Είσαι μόνο εσύ».
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
