Βουτιά στο μουσικό σύμπαν του Ιάννη Ξενάκη: 2 μεγάλες εκθέσεις στο ΕΜΣ

Το έργο του Ιάννη Ξενάκη είναι άγνωστο στους περισσότερους Έλληνες. Πρωτοπόρος μουσικός, φιλόσοφος, οραματιστής, ο Ιάννης Ξενάκης έφυγε από τη ζωή πριν 22 χρόνια αφήνοντας πίσω του σπουδαίο έργο.

Αλλά κυρίως αφήνοντας πίσω του έναν νέο τρόπο για να αντιλαμβάνεται κανείς τους ήχους και τις μελωδίες.

Οι δύο εκθέσεις που παρουσιάζει το ΕΜΣΤ για τον Ιάννης Ξενάκη μοιάζουν να άργησαν πολύ. Και όχι γιατί η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της αλλά γιατί ο άνθρωπος που δοξάστηκε στο εξωτερικό και τιμήθηκε με κάθε τρόπο ήταν πολύ δύσκολο να εισχωρήσει στο DNA του Έλληνα.

Ο σημαντικός δημιουργός του 20ου αιώνα με το πολυσχιδές και ρηξικέλευθο έργο του χάραξε νέους δρόμους για τον πολιτισμό.

Σε συνεργασία με κορυφαίους μουσικούς θεσμούς από τις δύο πατρίδες του Ξενάκη, του Musée de la Musique-Philharmonie de Paris από την Γαλλία και το Ωδείο Αθηνών και το ΚΣΥΜΕ από την Ελλάδα, το ΕΜΣΤ διοργανώνει τη μεγαλύτερη εκθεσιακή παρουσίαση του Ιάννη Ξενάκη στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς.

Η πρωτοβουλία για την έκθεση του Ξενάκη εντάσσεται στο πλαίσιο της αποστολής του Μουσείου, η οποία, μεταξύ άλλων, αποσκοπεί στην ανάδειξη του έργου διακεκριμένων ή και λιγότερο γνωστών αλλά σημαντικών πολιτιστικών δημιουργών της ελληνικής διασποράς.

Οι ηχητικές Οδύσσειες του Ιάννη Ξενάκη

Στο ισόγειο του Μουσείου θα παρουσιαστεί η έκθεση «Ιάννης Ξενάκης: Ηχητικές Οδύσσειες», η πρώτη ολοκληρωμένη μεγάλη έκθεση στην Ελλάδα για τον πρωτοπόρο συνθέτη, θεωρητικό της μουσικής, αρχιτέκτονα, μηχανικό, μαθηματικό και έναν από τους πιο προοδευτικούς και δημιουργικούς στοχαστές του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα.

Κατά τη δεκαετία του 1950, ο Ξενάκης έσπασε τους κώδικες της σύγχρονης μουσικής και δημιούργησε ένα μουσικό είδος απολύτως δικό του. Άμεσα αναγνωρισμένος από τους ομότεχνούς του και από το κοινό, αλλά και σε διαρκή κατάσταση επανεφεύρεσης και επανάστασης, ο Ξενάκης συνέθεσε ριζοσπαστική μουσική που είναι ταυτόχρονα μια αναφορά στην Αρχαιότητα, μια ωδή στη φύση και τα στοιχεία της, ένας φόρος τιμής στον μοντερνισμό στο ακρότατο σημείο του, και ένα όραμα για τη χρήση της τεχνολογίας. Το έργο του, ευρύτατα αναγνωρισμένο διεθνώς, δεν έχει μέχρι σήμερα παρουσιαστεί σε βάθος στην Ελλάδα.

Ο Ξενάκης πρωτοστάτησε στη χρήση μαθηματικών μοντέλων στη μουσική, παραδείγματος χάρη της θεωρίας των παιγνίων. Υπήρξε –και είναι ακόμη σήμερα– μία από τις κορυφαίες επιρροές διεθνώς στην ανάπτυξη της ηλεκτρονικής μουσικής και της μουσικής σύνθεσης από υπολογιστή.

Η έκθεση, που είναι μια συμπαραγωγή της Musée de la Musique-Philharmonie de Paris και του ΕΜΣΤ, παρουσιάζει πρωτότυπο και ανέκδοτο υλικό από τα πολλαπλά στρώματα της ακατάβλητης δημιουργικότητας του Ιάννη Ξενάκη: φωτογραφίες, αρχιτεκτονικά σχέδια, απεικονιστικές παρτιτούρες, μακέτες και ανέκδοτο ακουστικό υλικό. Χωρισμένη σε έξι ενότητες, η έκθεση Ηχητικές Οδύσσειες επικεντρώνεται στο πιο σημαντικό και αντισυμβατικό κομμάτι του έργου του και ρίχνει φως στην προσωπική του ιστορία, όπως επίσης και στην εικαστική, λογοτεχνική και μουσική παραγωγή του.

Ενσωματώνει τον συνθέτη στον καιρό του και στα πολιτικά και πολιτιστικά κινήματα που τον καθόρισαν ως καλλιτέχνη. Σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο, σχεδιασμένο από την Εύα Μανιδάκη και τον Θανάση Δεμίρη (Flux Office), o επισκέπτης καλείται να βυθιστεί στην πολυτάραχη προσωπική ιστορία του Ιάννη Ξενάκη, να ανακαλύψει το εύρος του έργου του και των ενδιαφερόντων του και να ταξιδέψει στο μοναδικό και πολυδιάστατο σύμπαν του.

Ο Ιάννης Ξενάκης και η Ελλάδα

Παράλληλα με την έκθεση Ηχητικές Οδύσσειες, παρουσιάζεται στον 3ο όροφο του Μουσείου μια νέα παραγωγή του ΕΜΣΤ, η έκθεση Ο Ξενάκης και η Ελλάδα, σε συνεργασία με το Ωδείο Αθηνών και το Κέντρο Σύγχρονης Μουσικής Έρευνας (ΚΣΥΜΕ), που συνίδρυσε ο ίδιος ο Ιάννης Ξενάκης. Η έκθεση διερευνά την ταραγμένη και σύνθετη σχέση του Ξενάκη με την πρώτη του πατρίδα, από τα χρόνια στη Γαλλία μετά την καταδίκη του σε θάνατο, έως την επιστροφή του στην Ελλάδα μετά από 27 χρόνια αυτοεξορίας, και την καταξίωσή του.

Η έκθεση καταγράφει τις πτυχές της πλούσιας μουσικής ζωής στην Ελλάδα τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, τις πρωτοβουλίες που προώθησαν τη μουσική πρωτοπορία και στήριξαν τους σύγχρονους συνθέτες, και φτάνει μέχρι την επιστροφή του Ξενάκη και τη διοργάνωση των μεγάλων του ελληνικών έργων, όπως το Πολύτοπο Μυκηνών.

Παρά τη μακροχρόνια απουσία του, ο Ξενάκης κράτησε στενή σχέση με την Ελλάδα, και το έργο του έγινε γρήγορα γνωστό εντός των συνόρων ακόμη κι αν ήταν ο ίδιος απών.

Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει τα πρώτα βήματά του Ιάννη Ξενάκη στον χώρο της μουσικής και της αρχιτεκτονικής, αλλά και μέσα από τις επιστολές του να γνωρίσει τις σκέψεις του, τις ανησυχίες του, τη νοσταλγία για την πατρίδα του και τα όνειρά του για το μέλλον της καλλιτεχνικής δημιουργίας στην Ελλάδα. Η σχέση του με σημαντικές προσωπικότητες της μουσικής στην Ελλάδα, όπως είναι o Γιάννης Γ. Παπαϊωάννου και ο Μάνος Χατζιδάκις, οι οποίοι εκτίμησαν και προώθησαν το έργο του την περίοδο που ο ίδιος βρισκόταν αυτοεξόριστος στη Γαλλία, παρουσιάζονται με φόντο τα μουσικά και πολιτιστικά δρώμενα της Ελλάδας την εποχή εκείνη. Κεντρική θέση σε αυτά κατέχουν οι πέντε «Ελληνικές Εβδομάδες Σύγχρονης Μουσικής», μια πρωτοβουλία που ανέδειξε την πρωτοποριακή μουσική δημιουργία και παρουσίασε συστηματικά το έργο του Ξενάκη ήδη από το 1966.

Ιδιαίτερη έμφαση στην έκθεση έχει η δράση του Ξενάκη μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1974, μέσα από την παρουσίαση του πολυθεάματος Πολύτοπο Μυκηνών (1978) αλλά και την ίδρυση του ΚΣΥΜΕ (1979), που αποτέλεσαν τα πρώτα βήματα για την πραγμάτωση του μουσικού και παιδαγωγικού του οράματος.

Μέσα από τα τεκμήρια και τα αντικείμενα που είναι στη συλλογή του ΚΣΥΜΕ, πολλά από τα οποία παρουσιάζονται για πρώτη φορά δημόσια, η έκθεση Ο «Ιάννης Ξενάκης και η Ελλάδα» επιτρέπει μια νέα ανάγνωση της τρικυμιώδους και συχνά αντιφατικής σχέσης του Ξενάκη με τη σύγχρονη Ελλάδα μέσα στο πολιτιστικό και πολιτικό πλαίσιο υποδοχής του. Παράλληλα, αναδεικνύει την ανθρώπινη πλευρά και την εξέλιξη της σκέψης ενός διεθνούς πρωτοπόρου.

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!