Σ. Κομποτιάτη: Η Κάλλας ερμήνευσε εμμονικά την Μήδεια 31 φορές σε μια δεκαετία

Στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας, η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει το Unboxing Callas και τη σχέση της με το σπουδαίο έργο «Μήδεια».

Πρόκειται για ένα εικαστικό πρόγραμμα το οποίο αντλεί έμπνευση από το unboxing, όπως αυτό έγινε δημοφιλές μέσα από ψηφιακές κοινότητες, δηλαδή μια τελετουργική διαδικασία καταγραφής της πρώτης επαφής με ένα αντικείμενο.

Οι ξεναγήσεις, με αφορμή τη συνομιλία της σύγχρονης δημιουργίας με το ιστορικό και αρχειακό υλικό, επιχειρούν να εξερευνήσουν εκ νέου τον μύθο της Μήδειας, αλλά και τον μύθο και την προσωπικότητα της σπουδαιότερης λυρικής καλλιτέχνιδας όλων των εποχών. Επιπλέον, στόχο έχουν να φωτίσουν πτυχές της σύμπραξης του Αλέξη Μινωτή, του Γιάννη Τσαρούχη και της Μαρίας Κάλλας, αλλά και να αναδείξουν εκείνη την ιστορική συνεργασία με αφορμή τη Μήδεια -από το Ντάλλας (1958) και το Λονδίνο (1959) μέχρι την Επίδαυρο (1960) και το Μιλάνο (1962)- ως ένα κατ’ εξοχήν παγκόσμιο καλλιτεχνικό γεγονός.

Το πρόγραμμα UNBOXING CALLAS εγκαινιάστηκε στις 4 Μαΐου 2023 και προτείνει έναν εικαστικό και διεπιστημονικό τρόπο προσέγγισης, εξερεύνησης και ανάγνωσης του μύθου της Μαρίας Κάλλας.

Σε αυτήν την πρώτη φάση του προγράμματος, έως τις 9 Ιουνίου στο Φουαγέ της ΕΛΣ, ο προσκεκλημένος εικαστικός Πάνος Προφήτης, εστιάζοντας στον ρόλο της Μήδειας από την ομώνυμη όπερα του Λουίτζι Κερουμπίνι, δημιούργησε μια γλυπτική εγκατάσταση, η οποία, ως απόσπασμα θεατρικής σκηνής, εμπνέεται από το προφίλ της Μαρίας Κάλλας και οδηγείται στην αφήγηση του χαρακτήρα της Μήδειας.

Tι θα δει το κοινό στις ξεναγήσεις Unboxing Callas;

Πολύ γενικά μιλώντας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το κοινό θα δει πώς το παρόν εμπνέεται από το παρελθόν με αφορμή τη Μήδεια και τη Μαρία Κάλλας. Συγκεκριμένα, αρχικά οι επισκέπτες θα γνωρίσουν την εικαστική εγκατάσταση του Πάνου Προφήτη. Ο ίδιος, ως προσκεκλημένος καλλιτέχνης σε αυτήν την πρώτη φάση του προγράμματος Unboxing Callas, δημιούργησε ένα ανάγλυφο, στο οποίο αποτυπώνονται μαζί και διαδοχικά το αναγνωρίσιμο προφίλ της σπουδαίας τραγουδίστριας, η τραγική πρωταγωνίστρια του Ευρυπίδη, αλλά και η οργισμένη ηρωίδα της ομώνυμης όπερας του Λουίτζι Κερουμπίνι. Στη συνέχεια, το κοινό θα δει μικρό μέρος της προβολής με τίτλο Πράξη ΙΙΙ (2023), επίσης του Πάνου Προφήτη, η οποία με αφορμή χαρακτηριστικές κινήσεις της Μαρίας Κάλλας, προτείνει μια νέα (σχεδόν σουρεαλιστική) αφήγηση του μύθου της ίδιας.

Παράλληλα, στο φουαγέ του 5ου ορόφου το κοινό θα ανακαλύψει πλούσιο ιστορικό υλικό -φωτογραφίες, επιστολές, δημοσιεύματα, σκηνοθετικές σημειώσεις, σκίτσα- που σχετίζονται με την παραγωγή της Μήδειας όπως παρουσιάστηκε στην Όπερα του Ντάλας (1958), τη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου (1959), το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου από την Εθνική Λυρική Σκηνή (1961) και τη Σκάλα του Μιλάνου (1961/62) σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, σκηνικά/κοστούμια Γιάννη Τσαρούχη και με πρωταγωνίστρια στον ομώνυμο ρόλο τη σπουδαία ντίβα.

Όλα αυτά τα πολύτιμα ντοκουμένα έχουν συγκεντρωθεί αποκλειστικά για την έκθεση από το αρχείο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, το αρχείο Κατίνας Παξινού και Αλέξη Μινωτή, που ανήκει στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης, αλλά και το Ίδρυμα Τσαρούχη.

Πώς συνδέεται η Μήδεια με τη Μαρία Κάλλας;

Η Μήδεια του Λουίτζι Κερουμπίνι είναι ένα έργο το οποίο η Μαρία Κάλλας ανέσυρε από τη λήθη και επανασύστησε στο κοινό του 20ού αι., ένας ρόλος με τον οποίο η ίδια σχεδόν ταυτίστηκε. Τον ερμήνευσε επανειλημμένα, σχεδόν εμμονικά -τριάντα μία φορές συγκεκριμένα- μέσα σε μια δεκαετία: από το 1953 πρώτη φορά στη Φλωρεντία έως το 1962, τελευταία φορά στη Σκάλα του Μιλάνου, αφήνοντας στον οπερατικό κόσμο έναν συγκλονιστικό ερμηνευτικό απόηχο.

Επιπλέον, η Μήδεια είναι η τελευταία της συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή. Σε εκείνη την ιστορική παραγωγή στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου τον Αύγουστο του 1961 η σκηνική παρουσία της, η φωνή και η ηθοποιία της, ο αφάνταστος δυναμισμός, η δραματικότητα, οι εκφράσεις, τα βλέμματα και οι κινήσεις των χεριών της παρέπεμπαν όχι μόνο σε μια εκπληκτικό μονωδό ή ηθοποιό, αλλά και σε μια ανυπέρβλητη τραγωδό. Ας σημειωθεί ότι η Μήδεια είναι και ο ρόλος που ερμήνευσε στην μοναδική κινηματογραφική της εμφάνιση το 1969, σε σκηνοθεσία του Πιερ Πάολο Παζολίνι.

Ποιο στοιχείο του χαρακτήρα της Κάλλας την έκανε ξεχωριστή εκτός από τη φωνή της;

Έχουν γραφτεί τόσα πολλά για την ίδια και όσα την έκαναν να ξεχωρίζει. Υπάρχει όμως κάτι κάτι που θα πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα: η εργατικότητά της, σε συνδυασμό με την τόλμη της. Η ίδια υπήρξε υποδειγματική μαθήτρια, μελετηρή και πειθαρχημένη, απόλυτα δοσμένη ήδη από τα χρόνια του ωδείου στη μουσική και την τέχνη. Και με αυτήν την αφοσίωση έκανε αλματώδη πρόοδο τόσο στην τεχνική, όσο το ρεπερτόριό της. Αλλά και αργότερα, όταν ήταν πια η απόλυτη ντίβα, δούλευε, όπως αναφέρεται, με πάθος, σχολαστικότητα και τελειομανία για το ύψιστο δυνατό αποτέλεσμα.

Επιπλέον, τολμούσε, έπαιρνε ρίσκα. Και είναι τόσα πολλά τα γεγονότα στη ζωή της που το αποδεικνύουν. Το 1942 σε ηλικία μόλις δεκαεννέα ετών και χωρίς προηγούμενη μεγάλη σκηνική εμπειρία, τραγούδησε την Τόσκα, έναν εξαιρετικά απαιτητικό ρόλο, στην Εθνική Λυρική Σκηνή, ενώ το 1945 δεν δίστασε να φύγει για την Αμερική προκειμένου να αναζητήσει τη διεθνή σταδιοδρομία.

Το 1949 σε λιγότερο από μια εβδομάδα έμαθε τον ρόλο της Ελβίρας από τους Πουριτανούς του Μπελίνι, όταν κλήθηκε να αντικαταστήσει την πρωταγωνίστρια στη Βενετία! Αλλά και η επιλογή της Μήδειας τόσο το 1953, στην πρώτη αναβίωση του έργου, όσο και αργότερα στη συνεργασία της με τον Αλέξη Μινωτή. στη νεοσύστατη Όπερα του Ντάλας (1958), αποδεικνύει την τόλμη της. Η Κάλλας πρέπει να αποτελεί παράδειγμα εργατικότητας, επιμονής, θάρρους και φυσικά λάμψης.

Τι είναι αυτό που θα κρατήσει το κοινό φεύγοντας από μια ξενάγηση;

Μέσα από την πολυμεσική αυτή εικαστική εγκατάσταση και τις ξεναγήσεις φιλοδοξούμε να αναδείξουμε νέες πτυχές του μύθου της Μήδειας, αλλά και του μύθου της ίδιας της Μαρίας Κάλλας, όπως αυτός δημιουργήθηκε και διαρκώς πυροδοτείται από αληθή και μυθοπλαστικά βιογραφικά στοιχεία, αλλά και από χαρακτηριστικά των ρόλων που ερμήνευσε. Μέσα από αφηγήσεις, οι οποίες θα φωτίσουν συνδέσεις και διαδρομές ανάμεσα στο αρχειακό υλικό και τη σύγχρονη δημιουργία, ευελπιστούμε το κοινό μετά την έκθεση να κρατήσει στη μνήμη και τη συνείδησή του όσο γίνεται περισσότερο την αύρα αυτής της μοναδικής καλλιτέχνιδας. Η Μαρία Κάλλας χρόνια πριν καθόρισε την ιστορία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της όπερας παγκοσμίως, χωρίς αμφιβολία όμως ακόμα και σήμερα συγκινεί και εμπνέει.

Πληροφορίες

Ξεναγήσεις 15 ατόμων θα πραγματοποιηθούν από συντελεστές της εγκατάστασης στα ελληνικά, με διάρκεια περίπου μία ώρα, τις ακόλουθες ημέρες και ώρες:

• Τρίτη 30 Μαΐου, ώρα 11.00 με τις Σοφία Κομποτιάτη και Στέφη Στούρη
• Παρασκευή 2 Ιουνίου, ώρα 18.00 με τους Βασίλη Ζηδιανάκη και Σοφία Κομποτιάτη
• Τρίτη 6 Ιουνίου, ώρα 11.00 με τις Σοφία Κομποτιάτη και Στέφη Στούρη
• Τετάρτη 7 Ιουνίου, ώρα 18.00 με τους Βασίλη Ζηδιανάκη, Πάνο Προφήτη και Στέφη Στούρη
• Παρασκευή 9 Ιουνίου, ώρα 19.00 με τους Βασίλη Ζηδιανάκη, Στέφη Στούρη, Πάνο Προφήτη, Χρυσάνθη Κουμιανάκη και Σοφία Κομποτιάτη.

Συντελεστές

• Καλλιτεχνική επιμέλεια Προγράμματος Έτους Κάλλας Γιώργος Κουμεντάκης
• Καλλιτεχνική επιμέλεια Unboxing Callas Βασίλης Ζηδιανάκης
• Εικαστική σύλληψη, εκτέλεση Πάνος Προφήτης
• Συνεργάτιδα επιμέλειας Στέφη Στούρη
• Επιστημονική σύμβουλος Σοφία Κομποτιάτη
• Έντυπο υλικό, έργο σε εξέλιξη της Χρυσάνθης Κουμιανάκη
• Η Πράξη ΙΙΙ κινηματογραφήθηκε από τον Γιώργο Αθανασίου
• Στις Πράξεις Ι & ΙΙΙ συμμετέχει η χορεύτρια Βέρα Ζούκα
• Σχεδιασμός προθηκών Χοσέ Μπαγιερζόσα
• Συντονισμός παραγωγής Σοφία Θεοδωράκη
• Σε συνεργασία με τον ATOPOS cvc.

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!