Οι πραγματικές ανάγκες της αγοράς και o σχεδιασμός των δράσεων του ΕΣΠΑ

Γιώργος Ζερβός

Ειδικός Γραμματέας Διαχείρισης Προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείου Συνοχής στο Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων

Το 2020 και 2021 ήταν δύο χρονιές κατά τις οποίες το Υπουργείο Ανάπτυξης & Επενδύσεων, μέσω της αρμόδιας Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Προγραμμάτων ΕΤΠΑ-Ταμείου Συνοχής, αξιοποιώντας πόρους του ΕΣΠΑ, παρείχε άμεση στήριξη για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης λόγω της πανδημίας, με κύριους αποδέκτες των σχετικών δράσεων πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις της χώρας. Παράλληλα εθνικοί πόροι διοχετεύθηκαν στην στήριξη και των μεγάλων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Χώρα.

Οι πραγματικές απαιτήσεις και οι ανάγκες τις αγοράς αποτέλεσαν το βασικό κριτήριο για την χρηματοδότηση δράσεων στήριξης της επιχειρηματικότητας, γεγονός που ξεκάθαρα αποτυπώνεται τόσο στις δράσεις που «έτρεξαν» στο προηγούμενο διάστημα, μέσω του ΕΠΑΝΕΚ 2014-2020, όσο και στον σχεδιασμό της επόμενης Προγραμματικής Περιόδου 2021-27 , σε συνέχεια της πρόσφατα εγκριθείσας Συμφωνίας Εταιρικής Σχέσης 2021-27, μέσω του νέου προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027».

Αθροιζόμενοι οι πόροι και των δύο αυτών προγραμμάτων, της περιόδου 2014-2020 και 2021-2027, αγγίζουν σχεδόν τα 12 δις ευρώ δημόσιας δαπάνης.

Η σταθερή επιλογή του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων για αυξημένη χρηματοδοτική ενίσχυση, συνεχή στήριξη προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και χρηματοδότηση της ανταγωνιστικότητας υψηλής προστιθέμενης αξίας αποτυπώνεται σε μετρήσιμα αποτελέσματα και μέσω συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων και πρωτοβουλιών.

Τέσσερις ευρέως γνωστές δράσεις του ΕΠΑΝΕΚ 2014-2020 που ενεργοποιήθηκαν ταυτόχρονα κατά το μέσον του έτους 2021 αποτυπώνουν χαρακτηριστικά τους αισθητά βελτιωμένους ρυθμούς εφαρμογής συγκριτικά με παλαιότερες παρεμβάσεις στήριξης των ΜΜΕ, με άμεσες εγκρίσεις προτάσεων και εκταμιεύσεις πόρων. Πιο συγκεκριμένα, με βάση τα πρόσφατα στοιχεία της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Προγραμμάτων ΕΤΠΑ-ΤΣ:

1. Στο πρόγραμμα Επανεκκίνησης της εστίασης (Επιδότηση Κεφαλαίου Κίνησης σε Επιχειρήσεις Εστίασης για Προμήθεια Πρώτων Υλών) υπεβλήθησαν 29.300 αιτήσεις χρηματοδότησης ύψους 271 εκατ. ευρώ. Οι τρέχουσες εντάξεις αφορούν σε 15.499 επιχειρήσεις προϋπολογισμού 150,326 εκ. €, ενώ οι διενεργηθείσες εκταμιεύσεις σε 98,8 εκατ. Ευρώ.
2. Στην δράση για την Επανεκκίνηση του τουρισμού (Επιδότηση Κεφαλαίου Κίνησης πληττόμενων από την Πανδημία Τουριστικών Επιχειρήσεων Φιλοξενίας) οι τρέχουσες αιτήσεις ανέρχονται σε 4.140 ύψους 175 εκατ. ευρώ. Ήδη ο πρώτος κύκλος εντάξεων υπεγράφη στις 03/09 και αφορά 187 επιχειρήσεις με εκταμίευση 16,8 εκατ. ευρώ.
3. Στο πλαίσιο της Επιχορήγησης υφιστάμενων επιχειρήσεων γυμναστηρίων, παιδότοπων έχουν υποβληθεί 360 αιτήσεις ύψους περίπου 12,6 εκατ. ευρώ και έχουν ενταχθεί 317 επιχειρήσεις, με τις εκταμιεύσεις να ανέρχονται σε 4,2 εκατ. ευρώ.
4. Τέλος, στο πρόγραμμα Επιχορήγησης Αυτοαπασχολούμενων Δικηγόρων, με προϋπολογισμό 20 εκ, έχουν υποβληθεί 14.579 αιτήσεις ύψους περίπου 26,7 εκατ. ευρώ και οι διαδικασίες αξιολόγησης τους εκτιμάται να ολοκληρωθούν στο τέλος Σεπτεμβρίου.

Οι επιχειρήσεις της εστίασης και του τουρισμού αποτελούν ίσως τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα τομέων της ελληνικής οικονομίας που δέχθηκαν ένα ιδιαίτερα ισχυρό πλήγμα από την πανδημία και στηρίχθηκαν άμεσα για την επανεκκίνηση της λειτουργίας τους από το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, βάσει μελετών και αντικειμενικών δεδομένων. Το Υπουργείο Ανάπτυξης & Επενδύσεων ποσοτικοποίησε το σύνολο του κεφαλαίου κίνησης που θα χρειαστεί για την επανεκκίνηση των δύο κλάδων μέσω συγκεκριμένης μεθοδολογίας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ανάλυσης διαμορφώθηκαν συγκεκριμένες ανάγκες αναπλήρωσης αποθεμάτων τροφίμων και ποτών για τις επιχειρήσεις εστίασης, οι οποίες κυμαίνονται στο 6,2% των ετήσιων εσόδων τους. Για τον τουριστικό τομέα επίσης προέκυψαν συνολικές ανάγκες κεφαλαίου κίνησης οι οποίες κυμαίνονται στο 7,6% των ετήσιων εσόδων τους με το 5% να αφορά ανάγκες κεφαλαίου κίνησης για συντήρηση, ενώ το 2,6% αφορά ανάγκες κεφαλαίου κίνησης για αναπλήρωση αποθεμάτων τροφίμων και ποτών. Η ανάλυση αυτή αποτέλεσε την βάση σχεδιασμού των δύο σχετικών ανωτέρω δράσεων για την ομαλή επανεκκίνησή και τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας τους.

Όμως ίσως το πλέον σημαντικό επίτευγμα του τελευταίου ενάμισι έτους μέσω του ΕΠΑΝΕΚ αποτέλεσε η σταδιακή απλούστευση στις διαδικασίες αίτησης, αξιολόγησης και έγκρισης των αιτήσεων των δυνητικά ωφελουμένων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με τη δραστική μείωση των απαιτούμενων δικαιολογητικών και τη συνολική βελτίωση χρόνων ανταπόκρισης σε επίπεδο αξιολογήσεων προτάσεων και διαχείρισης αιτημάτων. Ήδη ολοκληρώνεται η προσπάθεια ψηφιοποίησης και διασύνδεσης των ηλεκτρονικών συστημάτων των Υπουργείων Ανάπτυξης & Επενδύσεων, Οικονομικών και Εργασίας για την δραστική μείωση του χρόνου διασταύρωσης-αξιολόγησης των αιτήσεων και κατ’ επέκταση του συνολικού διαστήματος για την παροχή επιδότησης αλλά και την ενίσχυση της αντικειμενικότητας και διαφάνειας ως προς τη διαδικασία αυτή. Στις τελευταίες δράσεις πλέον διασταυρώνονται ηλεκτρονικά τα οικονομικά στοιχεία καθώς και τα στοιχεία απασχόλησης που υπέβαλαν οι δικαιούχοι και η αξιολόγηση των προτάσεων διαρκεί πλέον 2-3 εβδομάδες, σε αντίθεση με το παρελθόν που απαιτούνταν 18-24 μήνες για την αξιολόγηση και την τελική ένταξή τους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι αφενός η δράση της εστίασης όπου 1 μήνα μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων έχουν ενταχθεί αιτήσεις άνω των 150 εκ.€ και αφετέρου η δράση του τουρισμού, όπου πριν τη λήξη της προθεσμίας υποβολής έχουν ήδη ξεκινήσει οι εντάξεις και συνακόλουθα οι εκταμιεύσεις.

Προκειμένου να καταδειχθεί η διείσδυση των προγραμμάτων αυτών στην αγορά αναφέρεται ότι από την έναρξη της πανδημίας ως το μέσον του 2021 κατευθύνθηκαν περισσότερα από 4,3 δις ευρώ μόνο από το ΕΠΑΝΕΚ προς αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας με περισσότερες από 540 χιλιάδες εγκεκριμένες αιτήσεις επιχειρήσεων (προσωρινά στοιχεία α’ 6μήνου 2021).

Θα πρέπει δε να σημειωθεί ότι και ο σχεδιασμός για την περίοδο προγραμματισμού 2021-27 του ΕΣΠΑ περιλαμβάνει πρόσθετες σχετικές διαχειριστικές προβλέψεις και μεταρρυθμίσεις όπως:

• Έγκαιρα γνωστοποιημένο χρονοδιάγραμμα έκδοσης μεγάλων προσκλήσεων για υποβολή προτάσεων από ΜΜΕ και δραστική σύντμηση του χρόνου της αξιολόγησης τους.
• Περαιτέρω αναμόρφωση του Πληροφοριακού Συστήματος Κρατικών Ενισχύσεων καθώς και συστηματική χρήση χρηματοδοτικών εργαλείων.
• Καλύτερο συντονισμό μεταξύ συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, ώστε να μην υπάρχουν ομοειδείς δράσεις που δημιουργούν επικαλύψεις/σύγχυση σε δικαιούχους και μειωμένη ελκυστικότητα.
• Ενιαίες προσκλήσεις για την ολοκληρωμένη κάλυψη αναγκών των ΜμΕ (π.χ. ψηφιακή μετάβαση, επενδύσεις, ανθρώπινο δυναμικό) με ένα μόνο επιχειρηματικό σχέδιο.
• Αξιοποίηση και άλλων ευρωπαϊκών κανονισμών ενισχύσεων εκτός του Κανόνα ‘de minimis’, που επιτρέπουν μεγαλύτερα /ειδικότερα επενδυτικά σχέδια.
• Παράλληλα στόχος στα προγράμματα του ΕΣΠΑ είναι να αντιμετωπισθούν διαχρονικές αδυναμίες που κυρίως συνδέονται με τη διαχείριση των προγραμμάτων του (πχ στην ωρίμανση έργων, στις ανάγκες ενίσχυσης της διοικητικής ικανότητας των φορέων που υλοποιούν έργα και στις ανάγκες περαιτέρω απλοποίησης διαδικασιών) αλλά και με τις καθυστερήσεις ενεργοποίησής τους.

Η φιλοσοφία συστηματικής επιδίωξης υψηλότερης αποτελεσματικότητας των αναπτυξιακών προγραμμάτων διατρέχει και τον σχεδιασμό της περιόδου 2021-27. Το σχέδιο του προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» είναι το πρώτο πρόγραμμα της Συμφωνίας Εταιρικής Σχέσης που υπέβαλε το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων προς έναρξη διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι υπηρεσίες της αρμόδιας Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Προγραμμάτων ΕΤΠΑ-ΤΣ εργάζονται με ταχείς ρυθμούς, συνεργαζόμενοι με την Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής της Ευρωπ. Επιτροπής, με στόχο να αποτελέσει το πρώτο ελληνικό πρόγραμμα που θα εγκριθεί από την Ε.Ε., να διασφαλισθεί η συνέχεια των προγραμμάτων που ενεργοποιήθηκαν εντός του 2020 και 2021 και να ‘τρέξει’ άμεσα ένα σκέλος πρόσθετων εμπροσθοβαρών και βραχυπρόθεσμων μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων.

Το σχέδιο προγράμματος Ανταγωνιστικότητα είναι μέρος του ΕΣΠΑ 2021-27 και σε ένα βαθμό «συνέχεια» του ΕΠΑΝΕΚ 2014-2020. Έχει προϋπολογισμό 3,8 δις ευρώ και αναπτύσσεται σε τρεις προτεραιότητες:

1. Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, ανταγωνιστικότητας και καινοτομίας.
2. Βελτίωση της πρόσβασης των επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση.
3. Ανάπτυξη ανθρώπινου κεφαλαίου στη βάση των αναγκών της αγοράς εργασίας.

Αποτελεί βασικό εργαλείο παραγωγικής ανασυγκρότησης, στήριξης της επιχειρηματικότητας, του τουρισμού, της έρευνας και καινοτομίας. Θα στηρίξει μία μεσοπρόθεσμη στρατηγική ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας υψηλής προστιθέμενης αξίας και οικονομικού μετασχηματισμού, μέσω αναβάθμισης του ρόλου της βιομηχανίας στο ΕΣΠΑ και την 4η Βιομηχανική Επανάσταση, σύνδεσης της έρευνας με τον επιχειρηματικό κόσμο, στήριξης της νεοφυούς επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων κα.

Στο τραπεζικό σύστημα έχουν σήμερα πραγματική πρόσβαση πολύ λίγες επιχειρήσεις ενώ πολλές άλλες μικρές και πολύ μικρές στη συντριπτική πλειονότητά τους δίνουν τη μάχη της ανταγωνιστικότητας και βιωσιμότητας χωρίς χρηματοπιστωτικά εργαλεία. Για τον σκοπό αυτό, για πρώτη φορά δημιουργείται διακριτή Προτεραιότητα αποκλειστικά αφιερωμένη σε χρηματοδοτικά μέσα με προϋπολογισμό 950,8 εκ ευρώ. Στόχος της είναι η αξιοποίηση χρηματοδοτικών μέσων για την ίδρυση νέων καινοτόμων και δυναμικών επιχειρήσεων, την ανάπτυξη υφιστάμενων επιχειρήσεων μέσω του τεχνολογικού και οργανωτικού εκσυγχρονισμού τους και την εισαγωγή καινοτομιών στην οργάνωση και λειτουργία τους, και την στήριξη των επιχειρήσεων με παροχή κεφαλαίου κίνησης σε έκτακτες περιπτώσεις.

Είναι σαφές σε όλους, τόσο στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου όσο και στους ίδιους τους πολίτες, ότι οι πρωτοβουλίες και οι ενέργειες που αναλαμβάνουμε να υλοποιήσουμε εδράζονται στις ανάγκες των επιχειρήσεων της χώρας.

Στόχος είναι η εύρυθμη διαχείριση των δυναμικά μεταβαλλόμενων δεδομένων με άξονα την στήριξη αλλά και την εξέλιξη των ΜΜΕ, της ραχοκοκαλιάς της ελληνικής οικονομίας.

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!