THEPOWERGAME
Γιώργος Ζερβός
Ειδικός Γραμματέας Διαχείρισης Προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείου Συνοχής στο Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων
Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021 η δημόσια συζήτηση για την οικονομία εστίασε συστηματικά στην ανάγκη αξιοποίησης του ιστορικά μεγαλύτερου διαθέσιμου προϋπολογισμού ύψους 72 δισ. ευρώ για ανάπτυξη και μεταρρυθμίσεις στη χώρα μας, που διασφαλίστηκε από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και αφορά στο ΕΣΠΑ 2021-27 και το Ταμείο Ανάκαμψης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη ενέκρινε το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας καθώς και τη Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης (ΕΣΠΑ 2021-27), μία διπλή πρωτιά της Χώρας μας μεταξύ των 27 κρατών-μελών που αναμφισβήτητα αποτελεί ένα πολύ σημαντικό επίτευγμα.
Έχοντας υπόψη τις επιδόσεις και τις προκλήσεις εφαρμογής των προηγούμενων χρηματοδοτήσεων που έλαβε η χώρα από την Ε.Ε., ανακύπτουν δύο ζητήματα. Αφενός το κατά πόσο θα πρέπει να θεωρούμε δεδομένη την άμεση, αποτελεσματική και αποδοτική απορρόφησή τους και αφετέρου κάτω από ποιες προϋποθέσεις καθίσταται εφικτό κάτι τέτοιο.
Τα διδάγματα που αντλήσαμε από τη διαχείριση του τρέχοντος ΕΣΠΑ θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα χρήσιμο οδηγό προς την κατεύθυνση αυτή, σε στρατηγικό και διαχειριστικό επίπεδο.
Η συντονισμένη προσπάθεια του Υπ. Ανάπτυξης & Επενδύσεων που ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2019, για την αποτελεσματική και αποδοτική αξιοποίηση των πόρων από τα προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014-2020 παρουσιάζει πλέον μετρήσιμα αποτελέσματα. Η Ελλάδα κατέχει σήμερα την 2η θέση μεταξύ των 27 κρατών–μελών της ΕΕ1 στην αξιοποίηση των πόρων και ειδικότερα την 1η θέση στην απορρόφηση πόρων από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Ενδεικτικά παράδειγμα των ανωτέρω επιδόσεων η απορρόφηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία 2014-2020» που ανέρχεται σε 82,5% ενώ πριν από 2 χρόνια τον Ιούλιο του 2019, ανέρχονταν μόλις στο 19%, μετά από 5 έτη υλοποίησης. Καίτοι το 2020 το Πρόγραμμα ενισχύθηκε με πρόσθετους πόρους 1,3 δις ευρώ, ενώ η φετινή αναθεώρηση κατανέμει πρόσθετους πόρους του REACT-EU ύψους 1,6 δις ευρώ, με τον συνολικό προϋπολογισμό του σήμερα να ανέρχεται σε 8,1 δις ευρώ, το μεγαλύτερο προϋπολογισμό Επιχειρησιακού Προγράμματος για όλες τις Προγραμματικές περιόδους.
Για τη χώρα μας είναι η πρώτη φορά που ένα πρόγραμμα φτάνει σε τέτοια υψηλά επίπεδα εφαρμογής 2,5 χρόνια πριν από την προθεσμία ολοκλήρωσης που δίνεται από τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς.
Και όλα αυτά παρά τις δυσκολίες του τελευταίου διαστήματος – λόγω της πανδημίας – και τη ριζική μεταβολή των συνθηκών και των απαιτήσεων εργασίας. Χάρη στην μεγάλη προσπάθεια των στελεχών των Ειδικών Υπηρεσιών Διαχείρισης υπό τον συντονισμό του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, υπήρξε διασφάλιση της αξιοποίησης των πόρων, σημαντική υπεραπορρόφηση αλλά και υλοποίηση δράσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας για τις επιχειρήσεις και την οικονομία.
Αναμφισβήτητα, χωρίς την αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων του ΕΠΑΝΕΚ που επετεύχθη τους τελευταίους 15 μήνες, οι επιπτώσεις της πανδημίας στις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ειδικά σε συγκεκριμένους τομείς, θα ήταν πολλαπλάσιες. Με την άμεση ενεργοποίηση ευρέως γνωστών προγραμμάτων (επιστρεπτέα προκαταβολή, επιδότηση τόκων δανείων ΜμΕ, Ταμείο Εγγυοδοσίας, ΤΕΠΙΧ) κατευθύνθηκαν περισσότερα από 4,3 δις ευρώ για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας με περισσότερες από 540 χιλιάδες εγκεκριμένες αιτήσεις επιχειρήσεων.
Είναι σαφές ότι η Ελλάδα έχει αξιοποιήσει στον μέγιστο βαθμό τα εργαλεία ευελιξίας και ρευστότητας που παρέχει το προσωρινό πλαίσιο της Ε.Ε., προκειμένου να βοηθηθούν πραγματικά και άμεσα όσοι πλήττονται, γεγονός που επιβεβαιώνουν τα σχετικά στοιχεία που δημοσιεύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή2. Οι επιδόσεις αυτές σημειώθηκαν χάρη στη γρήγορη λήψη αποφάσεων σε επιτελικό επίπεδο για τη ενεργοποίηση στοχευμένων προγραμμάτων και τη δραστική μείωση γραφειοκρατικών διαδικασιών στις φάσεις υποβολής και αξιολόγησης των αιτήσεων χρηματοδότησης, χωρίς να γίνονται εκπτώσεις στην αξιοπιστία ως προς το παραγόμενο αποτέλεσμα. Η αξιολόγηση και έγκριση των χρηματοδοτήσεων πλέον διαρκεί λίγες εβδομάδες μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολών, σε αντίθεση με το παρελθόν που απαιτούνταν 18-24 μήνες για την ολοκλήρωση της διαδικασίας.
Παράλληλα, βασικός στόχος στα προγράμματα του ΕΣΠΑ είναι η αντιμετώπιση διαχρονικών αδυναμιών που συνδέονται με τη διαχείριση των προγραμμάτων, όπως η ωρίμανση έργων, οι ανάγκες ενίσχυσης της διοικητικής ικανότητας των φορέων υλοποίησης, η περαιτέρω απλοποίηση διαδικασιών αλλά και οι καθυστερήσεις ενεργοποίησης των δράσεων. Την παρούσα χρονική στιγμή σημαντική πρόκληση αποτελεί και η επίτευξη συνεργειών μεταξύ του αυξημένου αριθμού και είδους πηγών χρηματοδότησης της ανάπτυξης, όχι μόνο στο επίπεδο του σχεδιασμού αλλά κυρίως στο επίπεδο της διαχείρισης ΣΕΣ και Σχεδίου Ανάκαμψης, ώστε να καταστούν τα δύο κύρια εργαλεία απολύτως συμπληρωματικά ως προς την ωρίμανση και επιλογή έργων.
Στο Υπουργείο Ανάπτυξης ως αξιοποίηση δεν νοείται μόνο η χρηματοδοτική διάσταση της απορρόφησης. Μείζον ζήτημα είναι η ύπαρξη απτών αποτελεσμάτων για πολίτες και επιχειρήσεις. Αυτά επιτυγχάνονται μόνο όταν τα αναπτυξιακά προγράμματα σχεδιάζονται από κοινού με τους εμπλεκόμενους φορείς-εταίρους αλλά και όταν αξιολογούνται συστηματικά με επιστημονικές μεθόδους ως προς τις επιπτώσεις τους. Η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Προγραμμάτων ΕΤΠΑ-ΤΣ (που θα διαχειρίζεται το 1/3 των πόρων του νέου ΕΣΠΑ) εφαρμόζει την αρχή αυτή από την πρώτη ημέρα σχεδιασμού των προγραμμάτων για την περίοδο 2021-27. Έχουν ήδη ολοκληρωθεί δύο κύκλοι διαβούλευσης, ενώ επιταχύνθηκαν οι διαδικασίες κατάρτισης συγκριτικά με πρακτικές προηγούμενων περιόδων, καθώς για πρώτη φορά υλοποιούνται παράλληλα με αυτές της ΣΕΣ. Τα προσχέδια των τριών προγραμμάτων αρμοδιότητας της Ειδικής Γραμματείας (Ανταγωνιστικότητα, Μεταφορές και Περιβάλλον) έχουν ήδη υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το τέλος Απριλίου, ενώ το Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα» υποβλήθηκε τυπικά στις Υπηρεσίες της Ε.Ε. την Τετάρτη 04/08, με στόχο να «τρέξει» άμεσα το σκέλος των πρόσθετων εμπροσθοβαρών μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων.
Το επόμενο κρίσιμο στάδιο μετά την έγκριση είναι η ενεργοποίηση. Η δυναμική εκκίνηση των προγραμμάτων επιχειρηματικότητας, μεταφορών και περιβάλλοντος στο νέο ΕΣΠΑ, με στόχο την έγκριση και ενεργοποίηση προσκλήσεων χρηματοδότησης εντός του 2021, θα έχει σημαντικά και κυρίως μετρήσιμα αποτελέσματα για τους πολίτες και τις ΜμΕ της χώρας μας, ενώ παράλληλα θα δημιουργήσει βιώσιμες θέσεις εργασίας σε πολλούς κρίσιμους τομείς της οικονομίας και σε όλες τις περιφέρειες.
1[1]Πηγή: Ε. Επιτροπή, DG REGIO,ESIF 2014-2020: Total cumulative EU payments by country : European Regional Development Fund.
2[1]Ε. Επιτροπή, DG REGIO, Coronavirus Dashboard, βλ. δείκτης αύξησης χρηματοδότησης προς ΜΜΕ, δείκτης στήριξης ΜΜΕ με χρηματοδοτικά εργαλεία.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
