THEPOWERGAME
Έντονη η επενδυτική δραστηριότητα στον ξενοδοχειακό κλάδο την τελευταία δεκαετία, η οποία δεν ανακόπηκε ούτε με την καταστροφική για τον τουρισμό διετία της πανδημίας. Πολλοί ξένοι ξενοδοχειακοί, αλλά και επενδυτικοί όμιλοι τοποθετούνται στην Ελλάδα, φέρνοντας μαζί τους μεγάλα διεθνή ξενοδοχειακά brands, κάτι που έλειπε από τη χώρα. Ταυτόχρονα, και οι ελληνικές επιχειρήσεις αναπτύσσουν επενδυτικά σχέδια στον ξενοδοχειακό κλάδο, αναβαθμίζοντας το επίπεδο των προσφερόμενων υπηρεσιών.
Οι ξένες επενδύσεις
- Το πιο ηχηρό deal της ξενοδοχειακής αγοράς ήταν η είσοδος του fund της Σιγκαπούρης GIC στο μετοχικό κεφάλαιο του ελληνικού ξενοδοχειακού ομίλου Sani/Ikos. Μετά τη συμπλήρωση της επταετίας, οι Oaktree, Goldman Sachs Asset Management, Moonstone, Florac και Hermes GPE αποεπένδυσαν από τον όμιλο Sani/Ikos, η αποτίμηση του οποίου ανήλθε στα 2,3 δισ. Το GIC είναι πλέον μέτοχος πλειοψηφίας του Sani/Ikos, ενώ οι ιδρυτές του Σταύρος και Ανδρέας Ανδρεάδης, αλλά και ο Mathieu Guillemin διατηρούν τη συμμετοχή τους στον όμιλο όπως και στο management. Ο όμιλος Sani/Ikos έχει στην ιδιοκτησία του και διαχειρίζεται περισσότερα από 3.450 δωμάτια και σουίτες σε συνολικά 12 resorts σε Ελλάδα (Sani Resort, Ikos Oceania, Ikos Olivia στη Χαλκιδική, Ikos Dassia και Ikos Odissia στην Κέρκυρα, Ikos Aria στην Κω και ακολουθεί το 2025 το Ikos Kissamos στην Κρήτη) και Ισπανία (Ikos Andalucia, Ikos Porto Petro) ενώ έρχεται και το Ikos Cortesia στην Πορτογαλία.
- Μετά την αποεπένδυση από την Sani/Ikos, η Goldman Sachs Asset Management προχώρησε στην εξαγορά τριών ξενοδοχείων στη Χαλκιδική. Πρόκειται για τα ξενοδοχεία Athos Palace, Pallini Beach και Theophano Imperial, συμφερόντων της οικογένειας Γρηγοριάδη (G Hotels). Στο συγκρότημα πρόκειται να πραγματοποιηθεί επενδυτικό σχέδιο αναβάθμισης, συνολικού ύψους 107,65 εκατ. ευρώ, το οποίο έχει πάρει τον δρόμο των Στρατηγικών Επενδύσεων.
- Η Hotel Investment Partners, που ανήκει σε επενδυτικά κεφάλαια της Blackstone, εισήλθε στην ελληνική ξενοδοχειακή αγορά το 2019, με την εξαγορά πέντε ξενοδοχειακών μονάδων της Louis Hotels, σε Κέρκυρα (Corcyra Beach και Grand Hotel), Ζάκυνθο (Zante Beach και Plagos Beach) και Κρήτη (Creta Princess), έναντι 178,6 εκατ. ευρώ. Τα Grand Hotel και Zante Beach λειτουργούν πλέον υπό τη διαχείριση της Domes Resorts. Η μονάδα της Κέρκυρας, μετά από εκτεταμένο πρόγραμμα ανακαίνισης ύψους 14 εκατ., αποτελεί μέρος των Autograph Collection Hotels της Marriott. Η μονάδα της Ζακύνθου, έπειτα από ανακαίνιση, ύψους 13,5 εκατ. ευρώ, μετονομάστηκε σε Domes Aulūs Zante. Το Plagos Beach διαχειρίζεται η Apple Leisure Group® της Hyatt, μετά από ανακαίνιση ύψους 5,4 εκατ. ευρώ, υπό την επωνυμία AluaSoul Zakynthos. Το Corcyra Beach το διαχειρίζεται η AMR™ Collection υπό την επωνυμία Dreams® Resorts & Spas, μετά από ανακαίνιση ύψους 29,2 εκατ. ευρώ. Και το Creta Princess Aquapark & Spa έχει περάσει στη διαχείριση της AMR. Το 2021, η HIP απέκτησε το Elounda Blu από τη Ledra Hotels & Villas, η οποία διατηρεί τη διαχείριση του ξενοδοχείου μετά από ανακαίνιση ύψους 6 εκατ. ευρώ. Φέτος άνοιξε και το Domes Noruz Kassandra στη Χαλκιδική.
- Το ισπανικό fund Azora εξαγόρασε το 2022 έναντι 43,8 εκατ. ευρώ το ξενοδοχείο Sheraton Rhodes Resort της Λάμψα στη Ρόδο, το οποίο συνεχίζει να λειτουργεί από τη Marriott. Είναι η πρώτη ξενοδοχειακή αγορά της Azora στην Ελλάδα.
- Η Monterock International, στην οποία συμμετέχουν αραβικά κεφάλαια, αγόρασε πέρυσι το μικρό αλλά υπερπολυτελές ξενοδοχείο Kensho Psarou, ιδιοκτησίας της Notion Ανάπτυξη Ακινήτων στην Ψαρού της Μυκόνου έναντι 19 εκατ. ευρώ. Η Monterock δρομολογεί δύο ακόμα projects στη Μύκονο, στις περιοχές Καλαφάτη και Καραμπέτη, που αφορούν την ανάπτυξη των υπερπολυτελών συγκροτημάτων One & Only και Aman αντίστοιχα, σε δύο επενδύσεις που αθροιστικά εκτιμάται πως θα ξεπεράσουν τα 200 εκατ. ευρώ.
- Τον Οκτώβριο του 2016 ολοκληρώθηκε η συναλλαγή πώλησης του εμβληματικού Astir Palace στη Βουλιαγμένη από την Εθνική Τράπεζα και το ΤΑΙΠΕΔ στην Apollo Investment ΗoldCo, θυγατρική εταιρεία της Jermyn Street Real Estate Fund IV LP, έναντι του ποσού των 393,1 εκατ. ευρώ. Στην κοινοπραξία συμμετέχουν αραβικά κεφάλαια και ο Τούρκος μεγιστάνας Φερίτ Σαχένκ της Dogus Group.
Ακολούθησε η πλήρης ανακαίνιση των δύο ξενοδοχείων, του «Αρίων» και του «Ναυσικά», η οποία υπολογίζεται ότι κόστισε περί τα 140 εκατ. ευρώ και στη συνέχεια το συγκρότημα πέρασε υπό τη διαχείριση του ξενοδοχειακού κολοσσού Four Seasons, ενώ οι επενδυτές δαπάνησαν και επιπλέον κεφάλαια για αναβάθμιση των υποδομών. - Η αμερικανικών συμφερόντων Hines απέκτησε το πρώην Athens Ledra έναντι 33,05 εκατ. ευρώ, το οποίο, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασής του στο όμορο ακίνητο που φιλοξενούσε μέχρι πρότινος τον κινηματογράφο Odeon Starcity, μεταμορφώθηκε σε Grand Hyatt Athens. Η συνολική επένδυση ανήλθε σε 150 εκατ. ευρώ. Το δεύτερο μεγαλύτερο ξενοδοχείο της Αθήνας (μετά το Intercontinental) είναι υπό τη διαχείριση του ομίλου Knossians/Y&T Daskalantonakis, των Γιάννη και Τίνας Δασκαλαντωνάκη.
- Έντεκα ξενοδοχειακές μονάδες λειτουργεί αυτή τη στιγμή η Brown στην Ελλάδα και μέχρι το τέλος του 2023 σκοπεύει να τις αυξήσει σε 20. Η ισραηλινών συμφερόντων εταιρεία επενδύει σε ξενοδοχειακές υποδομές στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, το Λουτράκι, τα Χανιά και την Κέρκυρα.
Οι ελληνικές επενδύσεις
- Σε έναν από τους μεγαλύτερους ξενοδοχειακούς ομίλους στην Ελλάδα έχει εξελιχθεί πλέον ο όμιλος Mitsis Hotels. Μετά την εξαγορά των ξενοδοχείων Aldemar Royal Mare και Aldemar Cretan Village στην Κρήτη από τον όμιλο Αγγελόπουλου, την ανάληψη της διαχείρισης 5άστερης ξενοδοχειακής μονάδας στη Σιθωνία Χαλκιδικής, την απόκτηση της έκτασης του Golf – Βόρειο Αφάντου Ρόδου και την ανάληψη από το ΤΑΙΠΕΔ της αξιοποίησης του ακινήτου «Λουτρόπολη Καμένων Βούρλων», η Mitsis Hotels προχώρησε και στην εκμίσθωση του ακινήτου-φιλέτου του ΕΦΚΑ στη συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και Χαριλάου Τρικούπη, δίπλα στο Ρεξ. Μεταξύ των επενδύσεων περιλαμβάνεται και ένα ξενοδοχείο στις παλιές αποθήκες του Μεταξά στον Πειραιά, και μία ακόμα επένδυση στη Μύκονο. Πρόκειται για ένα επενδυτικό πρόγραμμα ύψους 500 εκατ. ευρώ από την ξενοδοχειακή αλυσίδα στην Ελλάδα ως το 2027.
- Από τις πιο ηχηρές επενδύσεις ήταν το 2019 η εξαγορά από την ΤΕΜΕΣ του Αχιλλέα Κωνσταντακόπουλου του 51% της Ιονικής Ξενοδοχειακής, ιδιοκτήτριας του Hilton Αθηνών, από τον τούρκικο όμιλο Dogus, ενώ το 49% απέκτησε εταιρεία συνδεδεμένη με τον Όμιλο Olayan. Στα τέλη του 2020, η Ιονική Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις Α.Ε. ξεκίνησε την ανακατασκευή του Hilton Athens, το οποίο έκλεισε τις πύλες του οριστικά στις 31 Ιανουαρίου 2022. Στα τέλη του 2024 αναμένεται να επαναλειτουργήσει υπό το πολυτελές brand Conrad της Hilton, διαθέτοντας 280 δωμάτια & σουίτες και 50 πολυτελή διαμερίσματα. Το συνολικό κόστος της επένδυσης αναμένεται να ξεπεράσει τα 130 εκατ. ευρώ.
Ταυτόχρονα η ΤΕΜΕΣ έχει προχωρήσει σε ένα ευρύ επενδυτικό πρόγραμμα στην Costa Navarino. Ο πρώτος ολοκληρωμένος τουριστικός προορισμός της χώρας αποτελείται από 5 ξεχωριστές περιοχές με ξενοδοχεία 5 αστέρων, ιδιωτικές κατοικίες, 4 signature γήπεδα γκολφ και πλήθος δραστηριοτήτων.
Στο Navarino Dunes βρίσκονται τα ξενοδοχεία The Romanos, a Luxury Collection Resort και The Westin Resort Costa Navarino, καθώς και οι ιδιωτικές κατοικίες Costa Navarino Residences. Στο Navarino Bay θα ανοίξει το καλοκαίρι του 2023, το ξενοδοχείο Mandarin Oriental, Costa Navarino. Στην κοντινή περιοχή Navarino Waterfront βρίσκεται το νέο ξενοδοχείο W Costa Navarino, ενώ από φέτος λειτουργεί η Navarino Agora. Στο Navarino Hills, δύο νέα γήπεδα γκολφ λειτουργούν από το 2022.Τέλος, στο Ελληνικό η ΤΕΜΕΣ συμφώνησε με την Lamda Development για την ανάπτυξη ενός μοναδικής αρχιτεκτονικής ξενοδοχείου πέντε αστέρων εντός του χώρου της Μαρίνας του Αγίου Κοσμά και ενός δεύτερου παραθαλάσσιου πολυτελούς ξενοδοχείου πέντε αστέρων κατά μήκος του παραλιακού μετώπου. Και τα δύο ξενοδοχεία θα πλαισιώνονται από οικιστικά συγκροτήματα. Η συνολική επένδυση για τη δημιουργία των δύο ξενοδοχείων με τα αντίστοιχα τουριστικά-οικιστικά συγκροτήματα ανέρχεται σε 300 εκατομμύρια ευρώ.
- Η Grivalia Hospitality, που στη μετοχική της σύνθεση συμμετέχουν η Fairfax του Ινδού επενδυτή Πρεμ Γουάτσα, η Eurobank, η Eurolife και η Grivalia Management έχει αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη επενδύσεις ύψους 380 εκατ. ευρώ ενώ ακολουθούν έργα ύψους άλλων 400 εκατ. ευρώ. Συγκεκριμένα, το φετινό καλοκαίρι πρόκειται να ξεκινήσει τη λειτουργία του το νέο ξενοδοχείο Avant Mar στην παραλία «Πιπέρι» της Πάρου, μια επένδυση που ανήλθε στα 30 εκατ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένης της αγοράς του οικοπέδου. Σε δοκιμαστική λειτουργία από την 1η Αυγούστου πρόκειται να μπει και το One & Only Aesthesis, στα Αστέρια Γλυφάδας, μια επένδυση που ανήλθε τελικά, μαζί με την απόκτηση της έκτασης, στα 300 εκατ. ευρώ. Επίσης σε εξέλιξη είναι στη Βούλα η επένδυση ύψους 50 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία του πολυτελούς glamping Project Voula, σε έκταση που έχει μισθωθεί με μακροχρόνια παραχώρηση από το δήμο. Θα ακολουθήσει το Project Blue στο Καλό Λιβάδι της Μυκόνου, το οποίο μετά το μπλοκάρισμα από το ΣτΕ, επανασχεδιάστηκε με δυναμικότητα 60 pavillions και 20 βίλλες (έναντι των αρχικών 400 κλινών), και αναμένει το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο των Κυκλάδων, προκειμένου να προχωρήσει η επένδυση συνολικού ύψους 120 εκατ. ευρώ.
- Σε κορυφαίο ξενοδοχειακό όμιλο έχει εξελιχθεί και η Zeus International Hotels & Resorts με 22 πολυτελή ξενοδοχεία (7 από τα οποία ιδιόκτητα), πάνω από 4000 δωμάτια σε κορυφαίους προορισμούς της Μεσογείου και της Ανατολικής Ευρώπης και περισσότερους από 1.000.000 επισκέπτες ανά έτος. Από την Κρήτη ως τη Χαλκιδική, το Μιλάνο μέχρι τη Γένοβα και από τη Λευκωσία ως το Βουκουρέστι, από το 2014 που ιδρύθηκε, έχει συνδεθεί με τη λειτουργία, τη διαχείριση και την ανάπτυξη σημαντικών τουριστικών έργων και πολυτελών καταλυμάτων. Μεταξύ άλλων, συνεργάζεται αγαστώς με διεθνείς αλυσίδες όπως Wyndham Hotels & Resorts, Hilton Worldwide Holdings Inc., Radisson Hotel Group και Marriott International, ενώ παρέχει ολοκληρωμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες για απαιτητικά εγχειρήματα εντός και εκτός Ελλάδας.
- Την εμφάνισή του έκανε και ένα εγχώριο fund, το επενδυτικό ταμείο SMERemediumCap (Smerc) του Νίκου Καραμούζη που σε συνεργασία με τον όμιλο Λασκαρίδη και την Brown Hotels προχώρησαν στην εξαγορά του χαρτοφυλακίου με δάνεια 72 ξενοδοχείων από την Intrum. Το χαρτοφυλάκιο με τα δάνεια των 72 ξενοδοχείων, που φέρει την επωνυμία Tethys περιλαμβάνει αθροιστικά πάνω από 4.000 δωμάτια. Μεταξύ αυτών είναι 10 μεγάλες τουριστικές μονάδες με δυναμικότητα άνω των 100 δωματίων, ενώ κατά μέσο όρο περιλαμβάνει ξενοδοχεία 50 κλειδιών το καθένα. Επιπλέον, το 2022 το SMERC εξαγόρασε το πρώην Ξενία της Πάτμου και φέτος θα λειτουργήσει ανακαινισμένο ως Aktis Patmos. Η συνολική επένδυση, συμπεριλαμβανομένης και της επέκτασης του ξενοδοχείου, κατά 34 σουίτες σε όμορο οικόπεδο, θα προσεγγίσει τα 20 εκατομμύρια ευρώ.