Οι ανησυχίες για ύφεση οδήγησαν τη Wall Street σε πτώση, με τον Nasdaq να δέχεται ένα γερό χαστούκι γενεθλίων, 25 χρόνια από την έναρξη του κραχ των τεχνολογικών εταιρειών dotcom (10 Μαρτίου 2000), μαζί με Dow Jones και Nasdaq που βούλιαξαν υπό τον φόβο των δασμών στην οικονομία. Όπως αναφέρει η Ντανιέλα Ζαμπίν Χάρθον, ανώτερη αναλύτρια αγορών στην Capital.com, η Wall Street τρεκλίζει, συνεχίζοντας την πρόσφατη τάση αδυναμίας, καθώς εντείνονται οι ανησυχίες για ύφεση στις ΗΠΑ υπό την εμπορική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ.
Ο Nasdaq επέκτεινε τις βαριές απώλειες από τις ασιατικές και ευρωπαϊκές συνεδριάσεις. Το επενδυτικό κλίμα παραμένει εύθραυστο, καθώς η αβεβαιότητα γύρω από τις πολιτικές δασμών του Τραμπ τροφοδοτεί τις ανησυχίες για έναν ενδεχόμενο παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο και τις επιπτώσεις του στην οικονομική ανάπτυξη. Οι φόβοι για ύφεση έχουν εντείνει την πιεστική κατάσταση στις αμερικανικές μετοχές, συμβάλλοντας στην τρέχουσα πτώση της αγοράς. Η τριών εβδομάδων πτώση της αγοράς εντάθηκε, με τους επενδυτές να ανησυχούν ότι η αβεβαιότητα γύρω από την πολιτική δασμών θα μπορούσε να ωθήσει την οικονομία σε ύφεση, κάτι που ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δεν απέκλεισε το Σαββατοκύριακο σε συνέντευξή του.
Ο Dow Jones έπεσε 890 μονάδες, ή 2,08%. Ο S&P 500 βούτηξε 2,69%, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση του εδώ και δύο χρόνια. Ο τεχνολογικός δείκτης Nasdaq σημείωσε τη μεγαλύτερη βουτιά ανάμεσα στους μεγάλους δείκτες, πέφτοντας 4%, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη πτώση του από τον Σεπτέμβριο του 2022.
Οι ζημιές επιδεινώθηκαν καθώς εξελισσόταν η συνεδρίαση. Η ομάδα των “Magnificent Seven” — που ήταν κάποτε τα αστέρια αυτής της ανοδικής αγοράς — ηγήθηκε των πτώσεων τη Δευτέρα, καθώς οι επενδυτές πούλησαν τη συγκεκριμένη ομάδα για να στραφούν σε θεωρούμενες ασφαλέστερες επενδύσεις. Η μετοχή της Tesla κατέγραψε πτώση 13%, στη χειρότερη ημέρα της από το 2020. Η σημερινή πτώση της αγοράς σημαίνει ότι η Tesla έχει χάσει όλα τα κέρδη της μετά τις εκλογές και τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ. Οι μετοχές της Alphabet, Meta και της αγαπημένης στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης Nvidia χάσανε περίπου 5%. Η Palantir, μια ακόμη μετοχή που αγαπήθηκε από τους επενδυτές, κατέγραψε πτώση άνω του 10%.
Οι ανησυχίες για την οικονομία έχουν αυξηθεί τον τελευταίο μήνα, ξεκινώντας αρχικά από κάποια αδύναμα δεδομένα που φαίνονταν να είναι σε αντίδραση στις αλλαγές στην πολιτική των δασμών και ενισχύθηκαν περαιτέρω από κάποιες πρόσφατες δηλώσεις του Λευκού Οίκου.
Ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ δήλωσε την Παρασκευή στο CNBC ότι θα μπορούσε να υπάρξει μια «περίοδος αποτοξίνωσης» για την οικονομία καθώς η νέα κυβέρνηση μειώνει τις δημόσιες δαπάνες. Στη συνέχεια, σε συνέντευξή του που μεταδόθηκε την Κυριακή, ο Τραμπ απάντησε σε ερώτηση στο Fox News για την πιθανότητα ύφεσης, λέγοντας ότι η οικονομία περνάει «μια περίοδο μετάβασης».
Η Goldman Sachs χαμήλωσε τις προβλέψεις για την ανάπτυξη των ΗΠΑ στο 1,7% από 2,4% που ανέμενε στην αρχή του έτους, καθώς ο εμπορικός πόλεμος Τραμπ έχει αποδειχθεί πιο επιθετικός από ό,τι αναμενόταν, αυξάνοντας τον κίνδυνο για υψηλότερες τιμές και σφιχτές χρηματοοικονομικές συνθήκες. Η οικονομία των ΗΠΑ είχε ήδη επιβραδυνθεί στο τέλος του 2024, καθώς αναπτύχθηκε με ρυθμό 2,3% το τέταρτο τρίμηνο από 3,1% το τρίτο τρίμηνο. Όπως μεταδίδει το CNBC, η Goldman Sachs προειδοποίησε ότι οι δασμοί θα μπορούσαν να αυξήσουν τις τιμές και να συσφίξουν τις χρηματοοικονομικές συνθήκες ενώ μπορεί να αναγκάσουν τις εταιρείες να καθυστερήσουν την πραγματοποίηση επενδύσεων.
Ο CEO της BlackRock, Λάρι Φίνκ, δήλωσε τη Δευτέρα ότι ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ θα παραμείνει αυξημένος λόγω εθνικιστικών πολιτικών, όπως η απέλαση εργαζομένων. Ο Φινκ τόνισε ότι αυτές οι πολιτικές συντελούν σε έλλειψη εργατικού δυναμικού, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση των μισθών και ασκεί πίεση στον πληθωρισμό. Υποστήριξε ότι μια πιο ανοιχτή και παγκοσμιοποιημένη προσέγγιση στην εργασία θα βοηθούσε στην ανακούφιση των πληθωριστικών πιέσεων, εξασφαλίζοντας μια σταθερή ροή εργαζομένων στην οικονομία. Οι παρατηρήσεις του αντανακλούν ευρύτερους φόβους ότι περιοριστικές μεταναστευτικές πολιτικές και η εστίαση στον εθνικισμό θα μπορούσαν να επιβραδύνουν την οικονομική ανάπτυξη και να επιδεινώσουν τον πληθωρισμό μακροπρόθεσμα.
Ο S&P 500 είναι κατά 9,1% κάτω από το ιστορικό του υψηλό που σημειώθηκε στις 19 Φεβρουαρίου, ο Nasdaq Composite είναι κατά 14% κάτω από το πρόσφατο υψηλό του. Ο δείκτης μικρομεσαίων εταιρειών Russell 2000 είναι κατά 18% κάτω από το υψηλό του. Μια πτώση 10% θεωρείται διόρθωση στη Wall Street.
Χαστούκι γενεθλίων, 25 χρόνια από το κραχ των dotcom
Στις 10 Μαρτίου 2000, στην Wall Street ο δείκτης Nasdaq Composite κορυφώθηκε στις 5.048,62 μονάδες, διπλάσιος από την αξία του μόλις ένα χρόνο νωρίτερα. Οι νεοφυείς εταιρείες του διαδικτύου, με το «dotcom» στο όνομα τους και λίγα περισσότερα από ιδέες προς πώληση στους επενδυτές, είχαν φτάσει σε αστρονομικές αποτιμήσεις τα προηγούμενα πέντε χρόνια. Όμως, κάθε γιορτή έχει το τέλος της.
Μόλις λίγες εβδομάδες μετά την κορύφωση, ο δείκτης άρχισε την πτώση του, με μια σειρά παραγόντων να τρομοκρατούν τους επενδυτές. Στο τέλος, ο Nasdaq έχασε πάνω από το 75% της αξίας του, εξαλείφοντας 5 τρισ. δολ. από την κεφαλαιοποίηση της αγοράς. Η εποχή της παράλογης έξαψης είχε τελειώσει.
Ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα, η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης έχει προκαλέσει στους βετεράνους των αγορών συζητήσεις για το αν η ιστορία επαναλαμβάνεται ή αν απλώς ακολουθεί τον ίδιο αλγόριθμο φούσκας με νέες εισροές. Κάποιοι παρατηρητές της αγοράς βλέπουν δομικές διαφορές που εμποδίζουν μια άμεση κατάρρευση, ενώ οι επικριτές της τεχνολογίας προειδοποιούν ότι διορθώνουμε την ίδια παλιά λογική φούσκας. Πέρα από τους ισολογισμούς, υπάρχει μια βαθύτερη ανησυχία: Συνεχώς ξεχνάμε ότι τα κοινωνικά κόστη των τεχνολογικών επαναστάσεων παραμένουν μετά τις διορθώσεις της αγοράς.
Ο όμιλος των γιγαντιαίων μετοχών τεχνολογίας Magnificent Seven — Apple, Alphabet, Amazon, Meta, Microsoft, Nvidia και Tesla — κατέχουν σχεδόν το ένα τρίτο της κεφαλαιοποίησης του S&P 500 των 51,8 τρισ. δολ., ενώ η κυκλικά προσαρμοσμένη αναλογία τιμής προς κέρδη του δείκτη, ένα μέτρο αποτίμησης, πλησιάζει το υψηλότερο επίπεδο από τις αρχές του 2000.
Οι αισιόδοξοι επενδυτές υποστηρίζουν ότι η ισχυρή αύξηση των κερδών των Big Tech και η δυνατότητα της τεχνητής νοημοσύνης να τονώσει την παραγωγικότητα δικαιολογούν τις υψηλές αποτιμήσεις πολλών από τις μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου. Οι απαισιόδοξοι σχολιαστές, εν τω μεταξύ, κάνουν συγκρίσεις μεταξύ της σημερινής αγοράς και της φούσκας dotcom που έσκασε στις αρχές της χιλιετίας.
Κατά τη διάρκεια της τελευταίας διετίας το ράλι των μετοχών στη Wall Street αποδίδεται στις υψηλές προσδοκίες και σε επενδύσεις-μαμούθ στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Μέσα στο 2024 τα κέρδη του χρηματιστηριακού δείκτη S&P 500 διαμορφώθηκαν στο 23,3%, ύστερα από άνοδο της τάξεως του 24,2% έναν χρόνο πριν. Πρόκειται για ένα διετές σερί με τα υψηλότερα χρηματιστηριακά κέρδη 25ετίας, επισημαίνουν αναλυτές στους Financial Times.
Υπολογισμοί της Wall Street Journal και της Dow Jones Market Data καταλήγουν, επίσης, στο συμπέρασμα πως η τελευταία φορά που η Wall Street κατέγραψε άνοδο για δύο διαδοχικά έτη ήταν το 1997 με 1998, πριν σκάσει η φούσκα των dotcom εταιρειών. Τα κέρδη του 2024 δεν περιορίστηκαν στις μετοχές. Ο χρυσός σημείωσε τη μεγαλύτερη άνοδο από το 2010, ενώ η αξία του bitcoin υπερδιπλασιάστηκε και ξεπέρασε προς στιγμήν τις 100.000 δολάρια.
Οι φόβοι dejavu υπερτίμησης στην υψηλή τεχνολογία
Η εμπιστοσύνη των επενδυτών κλονίστηκε τον Ιανουάριο, όταν η κινεζική DeepSeek αποκάλυψε πρόοδο της τεχνητής νοημοσύνης που προφανώς επιτεύχθηκε χρησιμοποιώντας πολύ λιγότερη υπολογιστική ισχύ από ό,τι οι αμερικανικοί τεχνολογικοί όμιλοι, θέτοντας αμφιβολίες για την ανάγκη να γίνονται οι τεράστιες κεφαλαιουχικές δαπάνες που πραγματοποιούν οι Magnificent Seven. Αυτόν τον μήνα, νέα αναταραχή έπληξε τον τομέα της τεχνολογίας, τραβώντας την αγορά των ΗΠΑ ελαφρώς πίσω από τα υψηλά όλων των εποχών.
Στα τέλη Ιανουαρίου ο δισεκατομμυριούχος επενδυτής Ρέι Ντάλιο προειδοποιούσε ότι η «υπερβολική ευφορία των επενδυτών για την τεχνητή νοημοσύνη έχει οδηγήσει σε μια «φούσκα» στις αμερικανικές μετοχές η οποία θυμίζει αυτή των μετοχών dotcom πριν από περίπου μια εικοσαετία. Οι αποτιμήσεις έχουν ανέλθει σε υψηλά επίπεδα την ίδια στιγμή που υπάρχει ρίσκο με τα επιτόκια και ο συνδυασμός αυτός μπορεί να σκάσει τη φούσκα.
Ο ιδρυτής της Bridgewater είπε στους Financial Times ότι «το σημείο του κύκλου στο οποίο βρισκόμαστε τώρα είναι αρκετά παρόμοιο με αυτό που ήμασταν μεταξύ 1998 και 1999. Με άλλα λόγια υπάρχει μια νέα σημαντική τεχνολογία που αναμφισβήτητα θα αλλάξει τον κόσμο και θα είναι επιτυχημένη. Αλλά κάποιοι άνθρωποι το μπερδεύουν αυτό με το να είναι επιτυχημένες οι επενδύσεις».
Υπάρχουν ομοιότητες ανάμεσα στην αγορά σήμερα και πριν από 25 χρόνια, καθώς κάποιοι επενδυτές ανησυχούν, σύμφωνα με τον Καϊρόνγκ Σιάο, καθηγητή χρηματοοικονομικών στο Columbia Business School. Αλλά αν η στιγμή στην οποία βρισκόμαστε καταλήξει σε σπάσιμο της φούσκας για τη δομή της αγοράς σημαίνει ότι μπορεί τα πράγματα θα φαίνονται διαφορετικά από το 2000. «Η φούσκα των dotcom χαρακτηριζόταν από πολλές IPOs, με εταιρείες που προσπαθούσαν να εισέλθουν στην μεγαλύτερη κατηγορία περιουσιακών στοιχείων του Nasdaq» δήλωσε ο Σιάο. «Σήμερα, λόγω κανονισμών και πολλών άλλων δομικών αλλαγών, οι νέες επενδύσεις σήμερα γίνονται μέσω της αγοράς ιδιωτικών κεφαλαίων».
Αυτή η δομική μεταβολή από τη δημόσια στην ιδιωτική χρηματοδότηση είναι μία από τις πιο σημαντικές αλλαγές. Ενώ η δημόσια εγγραφή της Netscape το 1995 προκάλεσε έναν χρυσωρυχείο δημόσιων προσφορών από νεοφυείς εταιρείες του διαδικτύου, οι πιο εξέχουσες εταιρείες ανάπτυξης τεχνητής νοημοσύνης σήμερα — OpenAI και Anthropic — παραμένουν ιδιωτικές παρά τις αποτιμήσεις τους σε δισεκατομμύρια. Μπορούν να αποκτήσουν τεράστιο κεφάλαιο χωρίς να αντιμετωπίζουν την επιτήρηση της αγοράς ή την πίεση για τριμηνιαία κέρδη, σύμφωνα με τον Καϊρόνγκ Σιάο
Οι εταιρείες που ηγούνται της σημερινής τεχνολογικής επανάστασης στη Wall Street διαφέρουν επίσης σημαντικά από τους προκατόχους τους στην εποχή των dotcom. Το 2000, πολλές από τις αγαπημένες της αγοράς ήταν νεοσύστατες εταιρείες με ελάχιστα έσοδα. Σήμερα, η καινοτομία στην τεχνητή νοημοσύνη χρηματοδοτείται κυρίως από τις χρηματοδοτικά ισχυρές τεχνολογικές κολοσσούς, όπως η Microsoft, η Google και η Nvidia, εταιρείες με ποικίλες πηγές εσόδων και σημαντικά κέρδη. Αυτή η συγκέντρωση πόρων σε καθιερωμένους παίκτες μπορεί να παρέχει ένα «μαξιλάρι» ενάντια στη μεταβλητότητα της αγοράς, κάτι που δεν υπήρχε στην εποχή των dotcom.
Τώρα, η Wall Street γίνεται ξανά ανήσυχη, καθώς οι επενδυτές αρχίζουν να φοβούνται ολοένα και περισσότερο από την αναταραχή στην πολιτική των δασμών, την επίμονη πληθωριστική πίεση και τον αβέβαιο ρυθμό χαλάρωσης των επιτοκίων από τη Federal Reserve.
Εν τω μεταξύ, οι traders στοιχηματίζουν σε περαιτέρω πτώση, με το κόστος για προστασία απέναντι σε άλλη πτώση 10% στον δείκτη των ημιαγωγών να είναι το υψηλότερο των τελευταίων δύο ετών. Οι traders σπεύδουν να αγοράσουν περισσότερη προστασία, στέλνοντας το κόστος για την αντιστάθμιση μιας πτώσης 10% στο ETF Invesco QQQ Trust Series 1 σε μερικά από τα υψηλότερα επίπεδα από το 2022.
AJ Bell: Η πτώση της αγοράς φαίνεται άσχημη
«Η πτώση της αγοράς στις ΗΠΑ αρχίζει να φαίνεται άσχημη», λέει ο Νταν Κοατσγουόρθ, αναλυτής επενδύσεων στην AJ Bell. Σύμφωνα με τον Κοατσγουόρθ: «Πολλοί ανησυχούν για τις υπερβολικές αποτιμήσεις στις αμερικανικές μετοχές εδώ και κάποιο καιρό και αναζητούν τον καταλύτη για μια διόρθωση της αγοράς. Ο συνδυασμός ανησυχιών για έναν εμπορικό πόλεμο, γεωπολιτικές εντάσεις και αβέβαιο οικονομικό μέλλον μπορεί να είναι αυτός ο καταλύτης.
«Πριν από τέσσερις μήνες, ο Ντόναλντ Τραμπ θεωρούνταν ο σωτήρας της αγοράς, υποσχόμενος χαμηλότερους φόρους και λιγότερους περιορισμούς στους κανονισμούς. Τώρα, οι ενέργειές του αντιπροσωπεύουν τον αγγελιοφόρο της καταστροφής. Η λέξη “ύφεση” έχει επανέλθει στις συζητήσεις όλων, καθώς οι άνθρωποι αναρωτιούνται αν οι εμπορικοί δασμοί θα αποδειχθούν αποτυχημένοι και θα οδηγήσουν σε ύφεση αντί για οικονομική ευημερία στις ΗΠΑ.
Ο Nasdaq κορυφώθηκε στις 20.204,58 μονάδες στις 16 Δεκεμβρίου 2024 και έπεσε στις 17.502,51 μονάδες κατά την αρχή της διαπραγμάτευσης τη Δευτέρα. «Οι μετοχές που ηγήθηκαν της πτώσης της αγοράς περιλάμβαναν πολλές από τις εταιρείες που είχαν σημειώσει εντυπωσιακά κέρδη τα τελευταία χρόνια, όπως οι MicroStrategy, Tesla, Palantir και ASML.
Ήταν ενδεικτικό ότι οι μετοχές που ανέβηκαν περισσότερο στον Nasdaq ήταν αυτές των εταιρειών στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, των κοινών υπηρεσιών και των τροφίμων/ποτών. Οι επενδυτές ανησύχησαν με τις συζητήσεις για ύφεση και κρύφτηκαν σε κλάδους που θα συνεχίσουν να λειτουργούν ανεξαρτήτως της κατάστασης της οικονομίας. Κονσέρβες φασολιών από την Kraft Heinz, πακέτα τσιπς από την PepsiCo και ενεργειακά ποτά από την Monster Beverage είναι καθημερινές ανάγκες για πολλούς, βοηθώντας τους να περάσουν την ημέρα τους χωρίς να χρεωκοπήσουν. Δεν είναι έκπληξη που οι μετοχές όλων αυτών των εταιρειών είχαν ζήτηση σε μια χαοτική ημέρα για τις αγορές.
Κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας ως πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ ανέφερε συχνά ότι η άνοδος της χρηματιστηριακής αγοράς ήταν αντιπροσωπευτική της επιτυχίας του. Για τον λόγο αυτό, δεν θα ήθελε να δει μια πλήρη κατάρρευση της αγοράς μόλις μερικούς μήνες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του. Τι “λαγό” μπορεί να βγάλει από το καπέλο του για να βάλει τις αγορές ξανά σε ανοδική πορεία είναι άγνωστο, αλλά ο Τραμπ ίσως αισθάνεται την πίεση να βρει κάτι».
Ο Χόλγκερ Σμίλντινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank, είναι σίγουρος ότι ο πρόεδρος Τραμπ δεν θα ωθήσει τις ΗΠΑ σε ύφεση. Ο Σμίλντινγκ δήλωσε στο CNBC σήμερα: «Δεν νομίζω ότι θα μιλήσουμε για ύφεση στις ΗΠΑ. Η αμερικανική οικονομία είναι ανθεκτική, θα έλεγα, κυρίως παρά τον Ντόναλντ Τραμπ».
Ενώ οι μετοχές των ΗΠΑ πέφτουν, οι τιμές των κρατικών ομολόγων ανεβαίνουν. Αυτό οδηγεί σε πτώση της απόδοσης, ή του επιτοκίου, των εντόκων γραμματίων του Δημοσίου. Οι 10ετείς τίτλοι του Δημοσίου είναι κατά 10 μονάδες βάσης (0,1 ποσοστιαία μονάδα) χαμηλότεροι στο 4,21% σήμερα. Η πτώση των αποδόσεων μπορεί να αποτελεί ένδειξη ότι οι επενδυτές είναι πιο απαισιόδοξοι για τις οικονομικές προοπτικές και είναι έτοιμοι να πληρώσουν υψηλότερη τιμή για ασφαλή περιουσιακά στοιχεία, αποδεχόμενοι χαμηλότερη απόδοση.
