Η κρίση εμπιστοσύνης στις ΗΠΑ από τον κατακλυσμό δασμών της κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ απομονώνει την ισχυρότερη οικονομία του κόσμου από το παγκόσμιο εμπόριο, με ανυπολόγιστες ακόμα συνέπειες για τον υπόλοιπο κόσμο. Μετά την αναγγελία των «αμοιβαίων δασμών» από τον Ρεπουμπλικάνο πρόεδρο την περασμένη Τετάρτη, οι οποίοι προστέθηκαν σε μια μακρά λίστα που συντάχθηκε εντός μόλις 2,5 μηνών, η Wall Street συμπαρασύρει ασταμάτητα τις διεθνείς αγορές σε πτώση. Στις συνεδριάσεις της Πέμπτης και της Παρασκευής, οι μετοχές στις ΗΠΑ κατέγραψαν τη μεγαλύτερη διήμερη πτώση στην ιστορία τους, με τις συσσωρευμένες απώλειες από την ορκωμοσία του Τραμπ τον Ιανουάριο να σκαρφαλώνουν στα 9,6 τρισ. δολάρια. Χθες, οι S&P 500, Nasdaq και Dow Jones υποχώρησαν κατά 6%, 5,82% και 5,50%, αντίστοιχα, αφού ο πανευρωπαϊκός δείκτης είχε χάσει το 5,12% της αξίας του.
Μέσα σε μια εβδομάδα, ο αμερικανικός S&P 500 και ο Nasdaq κατέγραψαν απώλειες 9,1% και 10%, αντίστοιχα. Ο πανευρωπαϊκός Stoxx 600 και ο Asia Dow είχαν ήδη καταγράψει εβδομαδιαίες απώλειες 8,13% και 4%. Το κύμα ρευστοποιήσεων σε αμερικανικές μετοχές διαμορφώθηκε στα 5,4 τρισ. δολάρια την Πέμπτη και τη Παρασκευή, ενώ οι S&P 500, Dow Jones και Nasdaq έχουν υποχωρήσει κατά 13,54%, 9,62% και 19,15% από τις αρχές του έτους. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η ανακοίνωση στοιχείων για τη δημιουργία 228.000 θέσεων τον Μάρτιο θα έδινε θετικό τόνο στη χθεσινή συνεδρίαση της Wall Street, αλλά οι πτωτικές τάσεις ήταν πανίσχυρες. Από τη Βιρτζίνια, ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed), Τζερόμ Πάουελ, δήλωσε πως «είναι πια ξεκάθαρο πως οι αυξήσεις των δασμών θα είναι σημαντικά μεγαλύτερες απ’ ότι αναμένονταν». Πρόσθεσε, δε, πως ανάλογες θα είναι οι οικονομικές επιπτώσεις, που θα περιλαμβάνουν την άνοδο του πληθωρισμού και την επιβράδυνση της ανάπτυξης.
Η εξασθένηση του δολαρίου κλονίζει το κύρος του ως αποθεματικό νόμισμα, οδηγώντας το χθες σε χαμηλό εξαμήνου έναντι ενός καλαθιού ισχυρών νομισμάτων. Καθώς το ευρώ αναρριχήθηκε στα 1,10 δολάρια, δηλαδή στα υψηλότερα επίπεδα από τις αρχές Οκτωβρίου του 2024, οι τιμές του πετρελαίου Μπρεντ στο Λονδίνο και του αργού στις ΗΠΑ αποδυναμώθηκαν πάνω από 6% στα 65,6 και 62 δολάρια, το βαρέλι αντίστοιχα. Σύμφωνα με το Bloomberg, η περιουσία των 500 πλουσιότερων στον κόσμο συρρικνώθηκε κατά 485 δισ. δολάρια.
Η βλοσυρή προοπτική για την παγκόσμια οικονομία, δεδομένου ότι οι μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ προχωρούν ή μελετούν αντίποινα, έχει οδηγήσει τον χρυσό σε διαδοχικά ρεκόρ. Η τιμή του πολύτιμου μετάλλου σταθεροποιήθηκε στα 3,020 δολάρια η ουγγιά, αφού ανέκοψε την ανοδική πορεία των προηγούμενων ημερών, με πτώση 2,52%. Οι επενδυτές αναζήτησαν χθες καταφύγιο στα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ, με το 10ετές κόστος δανεισμού της αμερικανικής οικονομίας να υποχωρεί κάτω από το 4% σε χαμηλό εξαμήνου.
Οικονομικοί αναλυτές, κυβερνήσεις και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχουν προειδοποιήσει για τους κινδύνους στην παγκόσμια ανάπτυξη και τις ΗΠΑ, ενώ δυσκολεύονται να εκλογικεύσουν την πρωτοφανή επιθετικότητα στην εμπορική πολιτική των ΗΠΑ. Κεντρικό επιχείρημα του Τραμπ είναι πως το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ, το οποίο πέρυσι έφθασε περίπου τα 918 δισ. δολάρια, επιβεβαιώνει πως ο κόσμος εκμεταλλεύεται τον Αμερικανό καταναλωτή εις βάρος της εγχώριας μεταποιητικής δραστηριότητας. Ποιο, όμως, είναι το νόημα δασμών 47% στις εξαγωγές βανίλιας 143 εκατ. δολαρίων από τη Μαδαγασκάρη, μιας από τις φτωχότερες οικονομίες του κόσμου, ή 45% εις βάρος της εξαθλιωμένης Μιανμάρ, που ακόμη μετρά θύματα από τον καταστροφικό σεισμό προ μιας εβδομάδας;
Η ανησυχία είναι διάσπαρτη. Οι ευρωπαϊκές ζυθοποιίες προειδοποίησαν την Κομισιόν πως οι δασμοί 25% στις εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ, μπορεί να οδηγήσουν στην απώλεια 100.000 θέσεων εργασίας, ενώ αξιωματούχοι στη Νότια Αφρική φοβούνται πως δασμοί 30% από τις ΗΠΑ μπορεί να έχουν καταστροφικές συνέπειες στις αυτοκινητοβιομηχανίες και τον κλάδο των εσπεριδοειδών. Οι τράπεζες της Wall Street αυξάνουν δραματικά τις πιθανότητες για ύφεση στις ΗΠΑ που, μέχρι πρότινος, αποτελούσε τη φωτεινή εξαίρεση σ’ ένα απαισιόδοξο διεθνές περιβάλλον. Αξίζει να σημειωθεί πως ο Τραμπ επέβαλε δασμούς 25% στις εισαγωγές μπίρας από την Ε.Ε, δηλαδή υψηλότερους από το 20% που ισχύει γενικά για την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά.
Ο συνδυασμός οριζόντιων δασμών στο 10%, «αμοιβαίων» δασμών σε κάθε χώρα που θεωρείται πως φορολογεί άδικα τα αμερικανικά προϊόντα αλλά και γενικευμένων δασμών 25% στο αλουμίνιο, τον χάλυβα και τα αυτοκίνητα θεωρείται βέβαιο πως θα καταρρακώσει την ισχυρότερη οικονομία του κόσμου, συμπαρασύροντας στην οδύνη μικρές και μεγάλες χώρες. Από την Ιρλανδία και τον Καναδά μέχρι το Βιετνάμ και την Καμπότζη, αυξάνεται ο κίνδυνος κρίσης. Με τους νέους δασμούς εις βάρος της Κίνας να φτάνουν το 34%, η συνολική επιβάρυνση από την πρώτη θητεία του Τραμπ αναμένεται να φτάσει μέχρι και το 76%, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Peterson Institute of International Economics. Το Πεκίνο απάντησε την Παρασκευή με αντίποινα 34%, ενώ η Ε.Ε εξετάζει πώς θα αντιδράσει, όπως και η Ιαπωνία που επιβαρύνεται με δασμούς 24%. Ο Τραμπ, πάντως, τόνισε στην πλατφόρμα Truth Social χθες πως θα επιμείνει με τους δασμούς, γράφοντας με κεφαλαία πως «ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΜΟΥ ΔΕΝ ΘΑ ΑΛΛΑΞΟΥΝ ΠΟΤE».
