Πιο πικρός από ποτέ ο καφές: Νέα έκρηξη στις τιμές

Νευρικότητα προκαλούν στους λάτρεις του καφέ οι αυξήσεις στις τιμές που καταρρίπτουν ρεκόρ το ένα μετά το άλλο κατακτώντας νέα ιστορικά υψηλά στις παγκόσμιες προθεσμιακές αγορές εμπορευμάτων. Τι σημαίνει αυτό για την πρωινή κούπα καφέ; Πόσο ακριβός θα γίνει;

Η καφεΐνη είναι το πιο δημοφιλές ναρκωτικό στον κόσμο και ο καφές είναι το δεύτερο πιο εμπορεύσιμο αγαθό μετά το πετρέλαιο, εξηγεί σχόλιο στο Business Insider. Στην αγορά των μελλοντικών τιμών, με τα λεγόμενα «συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (futures), οι έμποροι αγοράζουν αποστολές καφέ μήνες ή και χρόνια πριν — οπότε οι εκρήξεις τιμών μπορεί να υποδηλώνουν τι θα πληρώσουμε εμείς οι υπόλοιποι στο μέλλον. Μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, τα futures του καφέ αυξήθηκαν, όπως και όλα τα άλλα. Αντίστοιχα, ο δείκτης τιμών καταναλωτή στις ΗΠΑ έδειξε απότομη αύξηση των τιμών του καφέ στα καταστήματα το 2022. Αλλά δεν αφορά μόνο τις ΗΠΑ, ίδια είναι η εικόνα και στην Ευρώπη, αλλά και σε κάθε γωνιά του πλανήτη της παγκοσμιοποιημένης αγοράς που διασυνδέει της αλυσίδα του καφέ.

Τα προβλήματα δεν σταμάτησαν εκεί. Χάρη στις σοβαρές ξηρασίες του 2023, οι μεγάλες σοδειές στη Βραζιλία και το Βιετνάμ τα πήγαν άσχημα και το νερό στην Διώρυγα του Παναμά άρχισε να μειώνεται, καθυστερώντας την ναυσιπλοΐα. Οι τιμές του καφέ άρχισαν να αυξάνονται. Στη συνέχεια, τον περασμένο Νοέμβριο, το εμπόρευμα εκτοξεύθηκε. Η Βραζιλία, που εξάγει το μεγαλύτερο μέρος των προτιμώμενων κόκκων αραβικού καφέ της βιομηχανίας, άρχισε την καλλιεργητική της περίοδο καθώς η χειρότερη ξηρασία στη χώρα επεκτεινόταν στο δεύτερο έτος της. Τα σύννεφα που συνήθως σκιάζουν τα δέντρα του καφέ απουσίαζαν.

Αυτό σημαίνει, δεύτερη κακή σοδειά στη σειρά. Όταν το νέο έγινε γνωστό, οι traders στα παγκόσμια χρηματιστήρια εμπορευμάτων έσπευσαν να κλείσουν συμβόλαια αραβικής ποικιλίας, στέλνοντας τις τιμές στα ύψη τον Δεκέμβριο. Τώρα οι τιμές είναι υπερδιπλάσιες σε σχέση με την κορυφή του 2023. Οι κόκκοι ρομπούστα, που χρησιμοποιούνται συχνά στον στιγμιαίο καφέ, έφτασαν το δικό τους ιστορικό υψηλό αυτόν τον μήνα.

Πού θα φτάσουν οι τιμές του καφέ στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, αυξήσεις που θα κυμαίνονται από 10% έως και 30% στις τιμές του καφέ, στα ράφια της οργανωμένης λιανικής, θα δουν μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου οι καταναλωτές, ενώ η διεθνής τιμή του καφέ δεν έχει σταματήσει να σκαρφαλώνει ολοένα και σε υψηλότερα επίπεδα τον τελευταίο ενάμιση χρόνο.

Όπως είπε στο powergame.gr ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Καφέ, Αναστάσιος Γιάγκογλου, οι ελληνικές επιχειρήσεις του κλάδου αδυνατούν πλέον να απορροφήσουν τις μεγάλες ανατιμήσεις σε ένα είδος του οποίου οι τιμές διαμορφώνονται χρηματιστηριακά, όταν μάλιστα η κυβέρνηση επιμένει να απορρίπτει το αίτημα του κλάδου για κατάργηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης ή έστω τη σημαντική μείωσή του.

H τιμή της ποικιλίας Arabica έχει αυξηθεί κατά +131, 25% τον τελευταίο χρόνο, μεταξύ Φεβρουαρίου 2024 και Φεβρουαρίου 2025, ενώ μέσα σε ενάμιση μήνα, από την αρχή του 2025 έως και σήμερα, καταγράφεται μία μεταβολή της τάξης του 34,42%. Αυτήν τη στιγμή η τιμή της ποικιλίας Arabica στο Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων των ΗΠΑ διαμορφώνεται στα 432,60 σεντς του δολαρίου ανά λίβρα ή περίπου στα 4,32 δολάρια/κιλό και στις 5.789 δολάρια/τόνο.

Σε ό,τι αφορά την ποικιλία Robusta, η τιμή έχει αυξηθεί μέσα σε έναν χρόνο κατά +87,28% και, από την αρχή του 2025 μέχρι σήμερα, η Robusta έχει πάρει μία αύξηση της τάξης του +18,96% στην τιμή (Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων Λονδίνου). Η τιμή στον τόνο της Robusta διαμορφώνεται στα 5.805 δολάρια, με τάση να ανεβαίνει, όπως διαπραγματεύεται.

Οι ελληνικές εταιρείες καφέ, όπως τόνισε ο κ. Γιάγκογλου, δεν μπορούσαν παρά να προχωρήσουν σε ανατιμήσεις, έχοντας μάλιστα στις αρχές Ιανουαρίου προβεί σε σχετικές ανακοινώσεις. Οι αυξήσεις θα φανούν μέσα στον Φεβρουάριο, γιατί, σύμφωνα με τη νομοθεσία, οι ανατιμήσεις θα πρέπει να γίνουν έναν μήνα μετά τις ανακοινώσεις, προκειμένου να αποφευχθούν πληθωριστικές εξάρσεις.

Το τέλος του καφέ όπως τον ξέραμε;

Οι ειδικοί για την αλλαγή στο κλίμα λένε ότι τα υποκείμενα προβλήματα προσφοράς δεν πρόκειται να φύγουν. Τα επόμενα 20 χρόνια, οι κακές σοδειές θα μπορούσαν να γίνουν ο κανόνας, ο άγριος αραβικός καφές μπορεί να απειληθεί και η γη που διατίθεται για καλλιέργεια καφέ αναμένεται να μειωθεί κατά το ήμισυ ή και περισσότερο. Αν και η αγορά του καφέ δείχνει επιμονή να διατηρήσει τις τιμές χαμηλές, η μακροπρόθεσμη εκτίμηση είναι δυσοίωνη.

Οι τιμές του καφέ ήδη αυξάνονται τα τελευταία χρόνια. Αυτό το καλοκαίρι, μάρκες όπως η Folgers και η Maxwell House αύξησαν τις τιμές τους για να μετακυλήσουν τις προηγούμενες αυξήσεις των εμπορευμάτων στους καταναλωτές. Οι τιμές στο τοπικό μου καφέ ανέβηκαν 0,35 δολάρια, οπότε άρχισα κόσμος να αλέθει τον καφέ του στο σπίτι και είναι πολύ που δεν μπορούν μόνο έναν καφέ την ημέρα, ούτε με δυο.

Αυτή η “ανελαστική ζήτηση” δίνει στις εταιρείες αρκετό περιθώριο να αυξήσουν τις τιμές χωρίς να ανησυχούν ότι οι άνθρωποι θα σταματήσουν να αγοράζουν καφέ εντελώς. Και οι δύο μητρικές εταιρείες της Folgers, η J.M. Smucker, και της Maxwell, η Nestlé, ανέφεραν υψηλότερες πωλήσεις καφέ στις ΗΠΑ πέρυσι, παρά την αύξηση των τιμών για τους καταναλωτές. Αλλά πόσο ψηλά μπορούν να φτάσουν οι τιμές;

Οι άνθρωποι που φτιάχνουν τον καφέ τους στο σπίτι “θα το νιώσουν”, είπε στο Business Insider ο Τζέι Ζαγκόρσκι, καθηγητής στη Σχολή Επιχειρήσεων Questrom του Πανεπιστημίου της Βοστώνης. Δεδομένου ότι οι κόκκοι καφέ είναι το μόνο συστατικό σε μια συσκευασία Folgers, οι αυξήσεις τιμών των εμπορευμάτων επηρεάζουν άμεσα τις τιμές στα σούπερ μάρκετ. Πριν από 20 χρόνια, οικονομολόγοι του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ εξέτασαν πώς οι αυξομειώσεις των τιμών των εμπορευμάτων του καφέ επηρεάζουν τα ράφια των καταστημάτων. Βρήκαν ότι κάθε αύξηση 0,10 δολαρίων στις μελλοντικές τιμές οδηγούσε σε άμεση αύξηση 0,02 δολαρίων στις τιμές των συσκευασιών αλεσμένου καφέ. Όταν οι τιμές των εμπορευμάτων παρέμεναν υψηλές, το υπόλοιπο της αύξησης περνούσε σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Σύμφωνα με τα δεδομένα του δείκτη τιμών καταναλωτή από τον Ιανουάριο, οι τιμές του καφέ στα σούπερ μάρκετ είναι ήδη πάνω από 3% υψηλότερες από ό,τι ήταν την ίδια περίοδο πέρυσι — ο στιγμιαίος καφές αυξήθηκε μόνο 7%. Και η Illy δήλωσε πρόσφατα στο Bloomberg ότι μια αύξηση 25% στις τιμές τους στους επόμενους μήνες δεν είναι απίθανη.”

“Για να αντιμετωπίσουν τη χαμηλή προσφορά, οι λιανοπωλητές καφέ μπορούν να παραποιήσουν την ποιότητα: οι κόκκοι ρομπούστα, οι οποίοι έχουν πιο έντονη γεύση από τους αραβικούς, μπορούν να αναμειχθούν σε μίγματα, για παράδειγμα. Η Smucker ανέφερε πρόσφατα στους επενδυτές ότι για τις μάρκες καφέ της, όπως η Folgers, η εταιρεία έχει “τη δυνατότητα να προσαρμόσει τις συνταγές και να παραδώσει την ακριβώς ίδια εμπειρία στον καταναλωτή”. Στην Ινδονησία, τα καφέ αναμιγνύουν ακόμη και καλαμπόκι και ρύζι με τους κόκκους καφέ τους για να επεκτείνουν τις προμήθειες. Κάποιοι έχουν αποκαλέσει αυτό το φαινόμενο, κατά το οποίο οι εταιρείες αντικαθιστούν τα πιο ακριβά και ποιοτικά συστατικά με φθηνότερα, “γεύση-πληθωρισμό”.

Στα καφέ, είπε ο Ζαγκόρσκι, οι διακυμάνσεις των τιμών των εμπορευμάτων έχουν λιγότερο αισθητό αντίκτυπο, διότι το μεγαλύτερο μέρος του κόστους ενός λάτε δεν είναι οι κόκκοι, αλλά η εργασία. “Αν ήμουν στο Starbucks, θα ανησυχούσα πολύ περισσότερο για την προσπάθεια συνδικαλισμού”, είπε. Μαζικές εταιρείες όπως το Starbucks μπορούν να διαχειριστούν την αβεβαιότητα γύρω από τις τιμές των εμπορευμάτων κλείνοντας πολυετή συμβόλαια, παίζοντας με την αγορά και προστατεύοντας τις επενδύσεις τους. Πέρυσι, το Starbucks πραγματικά βγήκε κερδισμένο από τις μελλοντικές τιμές καφέ. Η εταιρεία αναμένει ότι έχει αρκετούς κόκκους σε αποθήκες ή σε συμβόλαια που θα διαρκέσουν τουλάχιστον μέχρι τον Σεπτέμβριο. Τον Δεκέμβριο, ο CEO της δήλωσε ότι δεν θα αυξήσει τις τιμές στο μενού των καταστημάτων στην Βόρεια Αμερική πριν από τότε — αν και αφαιρεί μερικές εκπτώσεις.

Οι μικροί του καφέ αγοράζουν ποιοτικούς κόκκους σε υψηλότερη τιμή από την τιμή εμπορευμάτων, αλλά σε αντίθεση με το Starbucks, είναι πιο ευαίσθητοι στις διακυμάνσεις των τιμών. Υπάρχουν κόκκοι προέρχονταν από πέντε διαφορετικές φάρμες σε μια οικογενειακή συνεργασία που πληρώνει τους εργάτες του καφέ τον κατώτατο μισθό της Κολομβίας. Σε μια βιομηχανία γεμάτη από σκοτεινές εργασιακές πρακτικές, από παιδική εργασία έως εμπορία ανθρώπων, η αγορά από φάρμες που πληρώνουν δίκαιους μισθούς είναι “ένα από τα ελάχιστα πράγματα που μας έχουν απομείνει”, είπε η Γουέιλεν.”

Πώς επιδρά η κλιματική κρίση στην καλλιέργεια του καφέ 

Η κλιματική κρίση αλλάζει ήδη την καλλιέργεια του καφέ. Τα τελευταία δύο χρόνια ήταν τα πιο ζεστά από καταγραφή, φέρνοντας περισσότερη εξάτμιση και κάνοντάς τις ξηρασίες πιο έντονες. Οι σοδειές καφέ έχουν πληγεί. Μια σύνθεση δεδομένων του 2022 προβλέπει διψήφιες απώλειες τα επόμενα χρόνια στη γη που είναι κατάλληλη για καλλιέργεια κόκκων καφέ. Κάποιες περιοχές θα γίνουν νέες διαθέσιμες για καφέ, αλλά αυτό δεν θα είναι αρκετό για να ισοσταθμίσει τις απώλειες. Δυστυχώς για τους γνώστες, αυτή η νέα γη θα είναι πιθανώς κατάλληλη για κόκκους ρομπούστα, όχι αραβικού καφέ.

Σε αντίδραση στις αλλαγές, περισσότεροι παραγωγοί ξηραίνουν τους κόκκους αντί να τους πλένουν για να εξοικονομήσουν νερό. Αυτό αλλάζει τα προφίλ γεύσης, ευνοώντας φρουτώδεις γεύσεις, όπως τα βατόμουρα.

Υπάρχουν προσαρμογές που μπορούν να κάνουν οι φάρμες και οι εφοδιαστικές αλυσίδες, αλλά αυτές οι προσπάθειες ενδέχεται να μην είναι αρκετές εάν οι χώρες δεν περιορίσουν δραστικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι σε ένα σενάριο «business-as-usual», ακόμα και με τις καλύτερες πρακτικές στον τομέα της καλλιέργειας καφέ και της εφοδιαστικής, η Starbucks μπορεί να αντιμετωπίσει συνεχείς ελλείψεις κόκκων καφέ ήδη από το 2029. Στην πιο πρόσφατη ετήσια έκθεσή της, η Starbucks αναγνώρισε ότι η κλιματική κρίση θα μπορούσε να επηρεάσει ουσιαστικά τη χρηματοοικονομική της απόδοση, ειδικά εάν αυτό σήμαινε ότι η εταιρεία δεν θα μπορούσε να καλύψει τη ζήτηση.

«Αν νοιάζεστε για τον καφέ σας», είπε η Ρετζίνα Ροντρίγκες, Βραζιλιάνα κλιματολόγος, «δεν μπορείτε να υποστηρίξετε πολιτικές που επιτρέπουν την συνέχιση της καύσης των ορυκτών καυσίμων. Αυτό είναι το θέμα.»

Οι περιβαλλοντικές ανησυχίες εμφανίστηκαν και την τελευταία φορά που οι τιμές του καφέ αυξήθηκαν δραματικά, το 1977. Ένας περιβαλλοντολόγος χαρακτήρισε την αύξηση των τιμών «απλά έναν άλλο τρόπο να μας πει ότι τα 4 δισεκατομμύρια ψυχές στον πλανήτη πρέπει να ανταγωνίζονται για μια συνεχώς συρρικνούμενη προσφορά αγροτικών προϊόντων». Αυτή η πρόβλεψη αποδείχθηκε λανθασμένη. Από τη δεκαετία του 1960, η γεωργική παραγωγή αυξήθηκε κάθε δεκαετία. Στην πραγματικότητα, τόση νέα γη χρησιμοποιήθηκε για την καλλιέργεια καφέ, που οι τιμές δεν ακολούθησαν ακόμα και τον πληθωρισμό — ο Ζαγκόρσκι επισήμανε ότι, αν προσαρμοστούν για τον πληθωρισμό, 1 λίβρα καφέ σήμερα είναι φθηνότερη από 1 λίβρα το 1980.

Κοιτώντας πίσω, είναι δελεαστικό να ελπίζουμε ότι ο κόσμος απλώς φωνάζει «λύκος», αλλά τα μέτρα προσαρμογής είχαν αρνητικά αποτελέσματα. Η γεωργία άνθισε χάρη στην αποδάσωση και στην πρωτοφανή εφαρμογή ορυκτών καυσίμων, τόσο στα λιπάσματα όσο και ως καύσιμο για τη μεταφορά τροφίμων σε εκτεταμένες παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες. Μια μελέτη εκτίμησε ότι η μεγαλύτερη ανάπτυξη στην αγροτική παραγωγή από τη δεκαετία του 1970 δεν πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με ασφαλείς περιβαλλοντικές πρακτικές. Τώρα, καθώς ο κόσμος ζεσταίνεται, η γεωργική ανάπτυξη αρχίζει να επιβραδύνεται, ενώ η ζήτηση για καφέ συνεχίζει να αυξάνεται. Δεν έχουμε λύσει τα προβλήματα του καφέ μας, απλά τα έχουμε αναβάλει.

Είναι η θλιβερή, νερουλή καφεΐνη του 1950 η μοίρα μας; Ή θα βρούμε νέους τρόπους να κάνουμε την καλλιέργεια καφέ πιο παραγωγική και ανθεκτική; Ο Ζαγκόρσκι είπε ότι η αγορά μελλοντικών συμβολαίων προβλέπει μείωση της τιμής. Αλλά πέρα από αυτό, δεν θέλει να κάνει άλλες προβλέψεις. «Οι οικονομολόγοι είναι απαίσιοι στο να μαντεύουν το μέλλον», σχολιάζουν παρατηρητές του χώρου. Στις ΗΠΑ οι νέοι δασμοί μπορεί να αυξήσουν τις τιμές του καφέ και όλοι αναζητούν τι μπορεί να σώσει τον καφέ.

Διαβάστε επίσης

Μπρουνέλο Κουσινέλι: Από βασιλιάς του κασμίρ, παραγωγός οίνου

Η αυτοκρατορία Πινό επεκτείνεται στην πολυτελή κρουαζιέρα

Clean Industrial Deal: Οι προσδοκίες της αγοράς ενόψει του σχεδίου της Κομισιόν

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!