Καθαρά Δευτέρα: Λαγάνα, χαρταετός και έθιμα που χάνονται στους αιώνες

ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ — Καθαρά Δευτέρα © ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ/EUROKINISSI

Η Καθαρά Δευτέρα σηματοδοτεί την έναρξη της Σαρακοστής, μιας περιόδου νηστείας και πνευματικής προετοιμασίας που οδηγεί στο Πάσχα. Είναι μια μέρα που συνδυάζει την παράδοση, τη φύση, το γλέντι και τη χαρά, διατηρώντας ζωντανά ήθη και έθιμα αιώνων. Από το σαρακοστιανό τραπέζι και το πέταγμα του χαρταετού μέχρι τα τοπικά δρώμενα που αναβιώνουν σε όλη την Ελλάδα, η Καθαρά Δευτέρα αποτελεί μια ξεχωριστή γιορτή με βαθιές ρίζες στην ελληνική κουλτούρα.

Η ονομασία της προέρχεται από την έννοια της «κάθαρσης», καθώς θεωρείται η πρώτη μέρα της νηστείας, όπου οι χριστιανοί «καθαρίζονται» πνευματικά και σωματικά από τις καταχρήσεις της Αποκριάς. Αν και η Σαρακοστή ξεκινάει την Κυριακή των Απόκρεω, η Καθαρά Δευτέρα αποτελεί την επίσημη είσοδο στην περίοδο αυτή, όπου παραδοσιακά οι άνθρωποι απέχουν από κρέας, γαλακτοκομικά και αυγά.

Όμως, η ημέρα αυτή δεν είναι μόνο θρησκευτικού χαρακτήρα. Έχει εξελιχθεί σε μια ανοιξιάτικη γιορτή της φύσης, όπου οι οικογένειες και οι φίλοι εκδράμουν στην εξοχή, απολαμβάνοντας τον καθαρό αέρα, το παραδοσιακό φαγητό και τη διασκέδαση.

Το σαρακοστιανό τραπέζι: Γεύσεις γεμάτες παράδοση

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της Καθαράς Δευτέρας είναι το ιδιαίτερο τραπέζι της, το οποίο είναι βασισμένο στη νηστεία, αλλά ταυτόχρονα γεμάτο γεύσεις και ποικιλία.

Λαγάνα: Ο πρωταγωνιστής του σαρακοστιανού τραπεζιού είναι η λαγάνα, ένας άζυμος άρτος που παρασκευάζεται ειδικά για την ημέρα. Η ιστορία της φτάνει πίσω στην αρχαιότητα, όταν οι Έλληνες έτρωγαν επίπεδο ψωμί χωρίς μαγιά. Σήμερα, οι φούρνοι σε όλη την Ελλάδα ψήνουν λαγάνες με σουσάμι, ελιές ή και διάφορα μυρωδικά.
Ταραμοσαλάτα: Φτιαγμένη από ταραμά (αυγά ψαριών), ψωμί ή πατάτα, λεμόνι και ελαιόλαδο, η ταραμοσαλάτα είναι μια από τις πιο αγαπημένες γεύσεις της ημέρας.
Θαλασσινά: Χταπόδι ξιδάτο, καλαμάρια, γαρίδες, μύδια και κυδώνια πρωταγωνιστούν στο τραπέζι, αποτελώντας τις κύριες πρωτεΐνες της ημέρας.
Ελιές, τουρσιά και όσπρια: Συμπληρώνουν το γεύμα, ενώ η φάβα, η λουβιά (μαυρομάτικα φασόλια) και οι γίγαντες είναι δημοφιλείς επιλογές.
Χαλβάς: Το γλυκό της Καθαράς Δευτέρας δεν είναι άλλο από τον παραδοσιακό χαλβά, είτε σιμιγδαλένιος είτε ο πιο δημοφιλής με ταχίνι και ξηρούς καρπούς.

Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για νηστίσιμα φαγητά, το σαρακοστιανό τραπέζι είναι από τα πιο πλούσια και γευστικά της ελληνικής παράδοσης.

Καθαρά Δευτέρα: Το πέταγμα του χαρταετού

Το πέταγμα του χαρταετού είναι το πιο χαρακτηριστικό έθιμο της ημέρας. Παιδιά και μεγάλοι κατακλύζουν ανοιχτούς χώρους, λόφους, παραλίες και πάρκα, προσπαθώντας να πετάξουν τους πολύχρωμους χαρταετούς τους όσο πιο ψηλά γίνεται.

Το έθιμο αυτό έχει ασιατικές ρίζες, καθώς οι πρώτοι χαρταετοί εμφανίστηκαν στην Κίνα πριν από 2.500 χρόνια. Στην Ελλάδα, το πέταγμα του χαρταετού συνδέθηκε με την Καθαρά Δευτέρα ως συμβολική πράξη που εκφράζει την πνευματική άνοδο και την απαλλαγή από τα βάρη της καθημερινότητας.

Παραδοσιακά έθιμα σε όλη την Ελλάδα

Η Καθαρά Δευτέρα γιορτάζεται σε όλη την Ελλάδα, αλλά κάθε περιοχή έχει τις δικές της μοναδικές παραδόσεις.

Ο Βλάχικος Γάμος στη Θήβα: Ένα δρώμενο με ρίζες στην αρχαιότητα, που σατιρίζει τους γάμους και τα ήθη της παλιάς εποχής μέσα από γλέντια και χορούς.
Τα Κούλουμα στην Αθήνα: Το γλέντι της Καθαράς Δευτέρας στον λόφο του Φιλοπάππου, όπου οι Αθηναίοι συγκεντρώνονται για να γιορτάσουν με φαγητό και μουσική.
Το έθιμο του Αχυρένιου Γέροντα στη Σκύρο: Άντρες ντύνονται με κουδούνια και τραγόμορφες μάσκες, θυμίζοντας διονυσιακά δρώμενα.
Οι Γέροι της Νάξου: Άντρες φορούν κάπες και κουδούνια και τριγυρίζουν στα σοκάκια, ξορκίζοντας το κακό και καλωσορίζοντας την άνοιξη.
Το αλευρομουτζούρωμα στο Γαλαξίδι: Ένα χαρούμενο έθιμο όπου οι συμμετέχοντες πετούν ο ένας στον άλλο αλεύρι και χρωματιστές σκόνες.

Καθαρά Δευτέρα: Μια γιορτή που ενώνει

Η Καθαρά Δευτέρα είναι πολλά περισσότερα από την αρχή της νηστείας. Είναι μια ημέρα που γεμίζει με χαμόγελα, οικογενειακές στιγμές, εξορμήσεις στη φύση και αναβίωση εθίμων που κρατούνται ζωντανά από γενιά σε γενιά.

Από τη λαγάνα και την ταραμοσαλάτα μέχρι τον χαρταετό που υψώνεται στον ουρανό, η Καθαρά Δευτέρα προσφέρει μια ευκαιρία για χαλάρωση και ανανέωση, υπενθυμίζοντας ότι η ελληνική παράδοση είναι γεμάτη χρώμα, ζωή και γεύσεις που αντέχουν στον χρόνο.

Διαβάστε επίσης

Οι επενδυτές φοβούνται ότι ο πληθωρισμός επιστρέφει. Μπορεί να έχουν δίκιο

Μακρόν: Πιθανή εκεχειρία Ρωσίας & Ουκρανίας τις επόμενες βδομάδες

Πώς η νίκη του Μερτς επηρεάζει την ενεργειακή πολιτική της ΕΕ