Ο επενδυτικός πυρετός στα κέντρα δεδομένων δεν δείχνει σημάδια υποχώρησης

Αν οι επενδύσεις σε κέντρα δεδομένων πρόκειται να επιβραδυνθούν, κανείς δεν το είπε στον Mark Zuckerberg, ο οποίος, στις 29 Ιανουαρίου, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης ανακοίνωσης των οικονομικών αποτελεσμάτων της Meta, καυχήθηκε ότι ο γίγαντας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σχεδίαζε να κατασκευάσει ένα κέντρο δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης (AI) «τόσο μεγάλο που αν τοποθετούνταν στο Μανχάταν θα κάλυπτε ένα σημαντικό κομμάτι του».

Ο συγχρονισμός του ήταν εμφανής. Μόλις δύο ημέρες νωρίτερα, οι τιμές των μετοχών εταιρειών από την Nvidia, έως την Dell, κατασκευάστρια διακομιστών που χρησιμοποιούνται σε κέντρα δεδομένων, καταποντίστηκαν ως απάντηση στην κυκλοφορία ενός νέου μοντέλου τεχνητής νοημοσύνης που δημιουργήθηκε από την κινεζική εταιρεία DeepSeek. Το κόστος εκπαίδευσής του ήταν ένα κλάσμα εκείνου για παρόμοια ισχυρά δυτικά μοντέλα, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το πόση υπολογιστική ισχύς – και επενδύσεις- απαιτούνται για την ανάπτυξη συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.

Παρόλο που πολλές τις μετοχές έχουν έκτοτε ανακάμψει, η «πτώση» έστρεψε εκ νέου την προσοχή στα τεράστια χρηματικά ποσά που δαπανώνται για κέντρα δεδομένων. Η Meta και οι τρεις μεγάλοι πάροχοι υπηρεσιών cloud της Αμερικής – η Alphabet, η Amazon και η Microsoft – πέρυσι, δαπάνησαν συνολικά 180 δισ. δολάρια για υποδομές κέντρων δεδομένων. Αν προσθέσουμε και τις δαπάνες μικρότερων εταιρειών τεχνολογίας, παρόχων τηλεπικοινωνιών, μεγάλων επιχειρήσεων και φορέων εκμετάλλευσης κέντρων δεδομένων, όπως η Digital Realty και η Equinix, το ποσό ανέρχεται σε περίπου 465 δισ. δολάρια. Η γη, τα κτίρια και ο περιφερειακός εξοπλισμός, όπως ο ηλεκτρικός, αποτελούν περίπου το 30% αυτού του ποσού, ενώ τα τσιπ, τα ράφια διακομιστών, το κιτ δικτύωσης και τα συναφή αντιπροσωπεύουν το υπόλοιπο. Εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων όπως η Blackstone έχουν δελεαστεί από την έκρηξη των δαπανών, αναλαμβάνοντας πέρυσι συμφωνίες ρεκόρ αξίας 70 δισ. δολαρίων για κέντρα δεδομένων.

Σύμφωνα με μια εκτίμηση, από τη βόρεια Βιρτζίνια μέχρι το Johor Bahru στη Μαλαισία, υπάρχουν πλέον 11.000 κέντρα δεδομένων σε όλο τον κόσμο. Συλλογικά καταναλώνουν περίπου 55GW ενέργειας (περίπου όσο η συνολική παραγωγική ικανότητα των Κάτω Χωρών) και καταλαμβάνουν περίπου 300 εκατ. τετραγωνικά μέτρα γης (περισσότερα από 4.500 γήπεδα ποδοσφαίρου). Στην Αμερική βρίσκεται λίγο πάνω από το 50% του σημερινού αποθέματος, μετρούμενο με βάση την κατανάλωση ενέργειας, με την Ασία να αντιπροσωπεύει λίγο κάτω από το 30% και την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική να αποτελούν το υπόλοιπο 20% (βλ. χάρτη).

Ο επενδυτικός πυρετός δεν δείχνει σημάδια υποχώρησης. Στις 4 Φεβρουαρίου ο Sundar Pichai, το αφεντικό της Alphabet, δήλωσε κατά τη διάρκεια εκδήλωσης ανακοίνωσης των οικονομικών αποτελεσμάτων της ότι οι κεφαλαιουχικές δαπάνες της εταιρείας του θα φτάσουν τα 75 δισ. δολάρια φέτος, κυρίως για κέντρα δεδομένων, από 53 δισ. δολάρια πέρυσι. Πολύ περισσότερο από ό,τι ανέμεναν οι αναλυτές. Σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών Omdia, τα επόμενα χρόνια τουλάχιστον πρόκειται να τεθούν σε λειτουργία κέντρα δεδομένων συνολικής κατανάλωσης 63GW.

Ωστόσο, όσοι ανησυχούν ότι ο κόσμος σύντομα θα κατακλυστεί από την πλεονάζουσα χωρητικότητα των κέντρων δεδομένων δεν χρειάζεται για δύο λόγους. Ο πρώτος σχετίζεται με την προσφορά, η οποία σήμερα είναι πολύ μικρή. Σύμφωνα με την εταιρεία ακινήτων CBRE, μόλις το 2,8% των χώρων των κέντρων δεδομένων στη Βόρεια Αμερική είναι ανεκμετάλλευτο. Η χωρητικότητα συχνά «προ-μισθώνεται» πριν καν κατασκευαστεί, συνήθως για 10-15 χρόνια.

Τόσο η Alphabet όσο και η Microsoft κατηγόρησαν τους περιορισμούς χωρητικότητας για τη βραδύτερη από την αναμενόμενη ανάπτυξη στα τμήματα cloud τους κατά τους τρεις τελευταίους μήνες του 2024. Σε μια προσπάθεια να συμβαδίσουν με τη ζήτηση, οι κολοσσοί του cloud έχουν μισθώσει εγκαταστάσεις από φορείς εκμετάλλευσης κέντρων δεδομένων. Όμως και αυτοί, με τη σειρά τους, δυσκολεύονται να επεκτείνουν την προσφορά αρκετά γρήγορα. Ο Jon Lin, στέλεχος της Equinix, επισημαίνει ότι για την κατασκευή ενός κέντρου δεδομένων πριν από λίγο καιρό χρειαζόταν 12-18 μήνες. Πλέον μπορεί να χρειαστούν τρία χρόνια.

Οι εφοδιαστικές αλυσίδες είναι μέρος του προβλήματος. Η CBRE σημειώνει ότι ένας αυξανόμενος αριθμός έργων βρίσκεται σε «φάση υποκατασκευής για παρατεταμένο χρονικό διάστημα» λόγω της έλλειψης ενέργειας. Η αναμονή για τους μετασχηματιστές, ένα κρίσιμο ηλεκτρικό εξάρτημα για τα κέντρα δεδομένων, μπορεί να είναι χρόνια.

Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο φαίνεται να έχουν εμποδίσει κι αυτές με τη σειρά τους την ανάπτυξη. Στη Μαλαισία, η οποία έχει αναδειχθεί σε περιφερειακό κόμβο κέντρων δεδομένων, οι αρμόδιοι απέρριψαν αιτήσεις για νέες εγκαταστάσεις προκειμένου να εξοικονομήσουν νερό και ενέργεια. Πέρυσι το Δουβλίνο απέκλεισε ένα κέντρο δεδομένων που σχεδίαζε η Alphabet, ενώ άλλες πόλεις έχουν θέσει προσωρινά μορατόριουμ για νέες εγκαταστάσεις. Στη Βιρτζίνια, όπου βρίσκεται το ένα τέταρτο της χωρητικότητας των αμερικανικών κέντρων δεδομένων, οι τοπικές αρχές αυστηροποιούν τους κανόνες χωροθέτησης, περιορίζοντας τις περιοχές όπου μπορούν να κατασκευαστούν κέντρα δεδομένων.

Ο δεύτερος λόγος που δεν πρέπει να περιμένουμε πληθώρα κέντρων δεδομένων σχετίζεται με τη ζήτηση, η οποία θα εξακολουθεί να υπάρχει σε αφθονία τα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με την Goldman Sachs, το τέλος του 2024, η τεχνητή νοημοσύνη είχε απορροφήσει μόνο το ένα δέκατο περίπου της χωρητικότητας των κέντρων δεδομένων. Πριν από την DeepSeek, η επενδυτική τράπεζα προέβλεψε ότι η χρήση των κέντρων δεδομένων από την ΤΝ θα τριπλασιαζόταν μέχρι το τέλος του 2026. Ακόμα κι έτσι, θα εξακολουθούσε να αντιπροσωπεύει μόνο το ένα τέταρτο του συνόλου (βλ. διάγραμμα).

Υπάρχουν κι άλλες δυνάμεις που ωθούν τη ζήτηση για κέντρα δεδομένων. Πολλές εταιρείες εξακολουθούν να βρίσκονται στη διαδικασία ψηφιοποίησης των λειτουργιών τους και να τις μεταφέρουν στο cloud. Η χρήση του Διαδικτύου συνεχίζει να αυξάνεται καθώς οι καταναλωτές στις φτωχές χώρες αποκτούν πρόσβαση, ενώ οι καταναλωτές στις πλούσιες καταναλώνουν περιεχόμενο βίντεο. Οι συσκευές από τα ψυγεία και τα αυτοκίνητα μέχρι τα βιομηχανικά μηχανήματα παράγουν πλέον επίσης μεγάλες ποσότητες δεδομένων.

Ακόμα και αν η ζήτηση από την τεχνητή νοημοσύνη επιβραδυνθεί, καθώς τα μοντέλα απαιτούν λιγότερη υπολογιστική ισχύ για την εκπαίδευσή τους, οι φορείς εκμετάλλευσης κέντρων δεδομένων λένε ότι οι εγκαταστάσεις τους θα μπορούσαν να επαναχρησιμοποιηθούν για άλλες εφαρμογές. Η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ των κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης και των κανονικών κέντρων δεδομένων είναι η ενέργεια που καταναλώνουν ανά τετραγωνικό μέτρο: η λειτουργία των έξυπνων τσιπ τεχνητής νοημοσύνης απαιτεί πολύ περισσότερη ενέργεια. Αυτό σημαίνει ότι τα συστήματα ψύξης, αν μη τι άλλο, πρέπει να αναβαθμιστούν. Η εναλλαγή μεταξύ των χρήσεων είναι «σχεδόν απρόσκοπτη», δηλώνει στέλεχος ενός φορέα εκμετάλλευσης κέντρων δεδομένων.

Επιπλέον, πολλοί τεχνικοί αισιοδοξούν ότι η φθηνότερη τεχνητή νοημοσύνη θα αυξήσει τη ζήτηση για την τεχνολογία. Ορισμένοι επισημαίνουν επίσης ότι τα νέα «λογικά» μοντέλα χρησιμοποιούν περισσότερη υπολογιστική ισχύ όταν απαντούν σε ερωτήματα, προκειμένου να παράγουν καλύτερες απαντήσεις. Το κατά πόσον αυτές οι επιδράσεις θα είναι αρκετές για να αντισταθμίσουν τη μείωση της ικανότητας επεξεργασίας αριθμών που απαιτείται για την εκπαίδευση των μοντέλων δεν είναι ακόμη σαφές. Εν τω μεταξύ, ο επενδυτικός πυρετός στα κέντρα δεδομένων συνεχίζεται.

© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com