Οι κρυμμένες υπεραξίες των ελληνικών λιμανιών

ΟΛΘ — Λιμάνι Θεσσαλονίκης © EUROKINISSI/ΡΑΦΑΗΛ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ

Η πρόσφατη σύγκρουση ξένων επιχειρηματιών για τον έλεγχο του λιμένα της Θεσσαλονίκης, φέρνει στο προσκήνιο τις κρυμμένες αξίες, που φέρουν τα ελληνικά λιμάνια. Είναι ενδεικτικό ότι ο ΟΛΘ, μέσα σε λίγες ημέρες, είδε την αξία του να εκτοξεύεται κατά 30% και να πλησιάζει τα 300 εκατ. ευρώ, από 230 εκατ. ευρώ, που ήταν στις αρχές του έτους.

Η προαιρετική δημόσια πρόταση της δισεκατομμυριούχου Μαργαρίτα-Λούις Ντρέιφους για ν’ αποκτήσει τις μετοχές της εταιρείας, που βρίσκονται στη διασπορά αντί 27 ευρώ η κάθε μια, πετάχτηκε γρήγορα στο «καλάθι των αχρήστων», αφού οι αγορές μετοχών του ΟΛΘ από τον βασικό μέτοχο Belterra (Ιβαν Σαββίδης) οδήγησαν την τιμή της μετοχής στα 29 ευρώ. Έτσι κανένας δεν δίνει τις μετοχές του στα 27 ευρώ της δημόσιας πρότασης της Ρωσο-γαλλίδας δισεκατομμυριούχου, όταν άλλοι αγοράζουν στα 29 ευρώ.

Το παράδειγμα αυτό δείχνει ότι, μετά από χρόνια απραξίας, τα ελληνικά λιμάνια φαίνεται να βρίσκουν το δρόμο της αξιοποίησης. Καθώς βρίσκονται μπροστά στην έξοδο της Διώρυγας του Σουέζ και όντας τα κοντινότερα λιμάνια της ευρωπαϊκής ηπείρου στην πλευρά της Ασίας, τα ελληνικά λιμάνια περιέχουν κρυμμένες υπεραξίες που μπορούν να «ξεκλειδωθούν» με τη σωστή εκμετάλλευση.

Τι δείχνουν οι περιπτώσεις των λιμένων Πειραιά και Θεσσαλονίκης

Αυτό έδειξε η περίπτωση των λιμένων Πειραιά και Θεσσαλονίκης, τα οποία σήμερα χάρις στην ορθή διαχείρισή τους, αλλά και στις ανατιμήσεις των λιμενικών τελών, που εφαρμόζουν οι νέοι ιδιοκτήτες τους, εκτόξευσαν την κερδοφορία τους στα ύψη. Ο ΟΛΠ στο 9μηνο του 2024 παρουσίασε έσοδα 164 εκατ. ευρώ και καθαρά κέρδη μετά από φόρους ύψους 66 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία λειτουργεί με περιθώριο καθαρού κέρδους 40%.

Αντίστοιχα ισχύουν και στη Θεσσαλονίκη. Για το α’ εξάμηνο του 2024 η εταιρεία παρουσίασε έσοδα 48 εκατ. ευρώ και καθαρά κέρδη μετά από φόρους 13 εκατ. ευρώ (περιθώριο καθαρού κέρδους 27%).

Περιφερειακά λιμάνια

Τα περιφερειακά λιμάνια είναι μια διαφορετική υπόθεση. Έχοντας παραμείνει χωρίς επενδύσεις επί δεκαετίες, αποτελούν «φαντάσματα» μιας αγοράς, που όμως έχει τεράστιες προοπτικές. Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατούσε εκεί είναι ότι το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης δεν διαθέτει μέχρι σήμερα τεχνητό φωτισμό. Έτσι τα πλοία που έφταναν στο λιμένα της πόλης υποχρεωτικά εκφόρτωναν την ημέρα. Οι Αμερικανοί δε, για να μην χάνουν χρόνο, έφερναν φορητό εξοπλισμό ηλεκτροφωτισμού, ώστε να μπορεί να γίνεται η φορτο-εκφόρτωση αμυντικού εξοπλισμού του ΝΑΤΟ μέρα και νύχτα.

Επίσης άλλα λιμάνια δεν έχουν καλή οδική ή και σιδηροδρομική σύνδεση. Τέτοιο παράδειγμα είναι η Πάτρα, η οποία έχει «κολλήσει» στο θέμα της υπογειοποίησης της σιδηροδρομικής γραμμής ή όχι. Επίσης ενδεικτικό της υποτονικής δραστηριότητάς τους είναι ότι τα 10 περιφερειακά λιμάνια, που δόθηκαν για αξιοποίηση στο ΤΑΙΠΕΔ, το 2023 δεν ξεπέρασαν όλα μαζί σε έσοδα τα 50 εκατ. ευρώ. Δηλαδή κατά μέσο όρο, καθένα από τα λιμάνια είχε έσοδα 5 εκατ. ευρώ.

Η προσπάθεια νοικοκυρέματος από το ΤΑΙΠΕΔ

Μην έχοντας πόρους για την ανάπτυξη των λιμένων, το μόνο που κατάφερε το ΤΑΙΠΕΔ όλα τα προηγούμενα χρόνια, είναι να νοικοκυρέψει τα λογιστικά τους. Έτσι τα τελευταία χρόνια, κανένα από τα περιφερειακά λιμάνια της χώρας (Αλεξανδρούπολη, Βόλος, Ελευσίνα, Ηγουμενίτσα, Ηράκλειο, Καβάλα, Κέρκυρα, Λαύριο, Πάτρα, Ραφήνα) δεν είχε ζημίες, ενώ αυξήθηκαν σημαντικά τα έσοδα και τα κέρδη.

Τώρα εκτιμάται ότι θα καταφέρουν πολλά περισσότερα, καθώς εξελίσσεται η διαχείρισή τους. Ήδη η Ηγουμενίτσα και το Ηράκλειο πέρασαν στον έλεγχο ιδιωτών (Όμιλος Grimaldi), οι οποίοι αναμένεται να πραγματοποιήσουν επενδύσεις αρκετών εκατομμυρίων ευρώ για τον εκσυγχρονισμό των λιμενολεκανών τους και των χερσαίων ζωνών τους.

Το ίδιο αναμένεται να συμβεί και στον Βόλο, όπου έχει βρεθεί ο στρατηγικός επενδυτής (ΟΛΘ). Η υπόθεση έχει κολλήσει στο Συμβούλιο της Επικρατείας και η νομική σύγκρουση μεταξύ των ενδιαφερομένων για την απόκτηση του λιμένα, υπογραμμίζει τη οικονομική και γεωστρατηγική σημασία του λιμανιού.

Το νέο μοντέλο αξιοποίησης των λιμανιών

Μέχρι πρόσφατα οι διάφορες κυβερνήσεις (ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ), υπό την πίεση των μνημονίων και της τρόικας, προχωρούσαν σε πωλήσεις των οργανισμών που διαχειρίζονταν το λιμένα. Τώρα, μετά την απαλλαγή της χώρας από τα μνημόνια, το μοντέλο αξιοποίησης αλλάζει. Οι πωλήσεις των οργανισμών λιμένων υποχωρούν, και κερδίζουν έδαφος οι υποπαραχωρήσεις ή/και αναπτύξεις λιμένων από το ίδιο το Ελληνικό Δημόσιο.

Η αρχή έγινε με τον Οργανισμό Λιμένος Αλεξανδρούπολης (ΟΛΑ), του οποίου η πώληση του 67% ακυρώθηκε από τον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη και αντί της πώλησης προκρίθηκε η ανάπτυξη του λιμένα από το ΤΑΙΠΕΔ. Ήδη στο λιμάνι δημιουργείται υποδομή ηλεκτροφωτισμού, αποκτά νέα οδική σύνδεση με την Εγνατία Οδό και σύντομα θα γίνει η βυθοκόρηση, προκειμένου να ελλιμενίζονται μεγαλύτερα πλοία.

Το πιο σημαντικό είναι ότι ο ΟΛΑ, με την καθοδήγηση του ΤΑΙΠΕΔ βρήκε μεγάλους πελάτες, όπως είναι η Gastrade και η TΙΤΑΝ, οι οποίοι θα αφήνουν στο λιμάνι σημαντικά έσοδα. Και στην ουρά υπάρχουν και άλλοι ενδιαφερόμενοι ιδιώτες.

Στα άλλα λιμάνια αναμένεται να προχωρήσει το μοντέλο της υποαπαραχώρησης. Αυτό ήδη συνέβη στην Κέρκυρα, όπου ο Οργανισμός Λιμένος Κέρκυρας (ΟΛΚΕ), παραχώρησε μέρος της λιμενολεκάνης του, προκειμένου ένας ιδιώτης (Lamda Development) να δημιουργήσει την πρώτη ελληνική μαρίνα mega-yachts στο Ιόνιο Πέλαγος. Το σχέδιο αυτό θα απαιτήσει επενδύσεις τουλάχιστον 50 εκατ. ευρώ και θα δώσει δουλειά σε δεκάδες εργαζόμενους, ειδικά το καλοκαίρι.