Υπεράκτια αιολικά: Με φόρα για 45 GW η Ευρώπη, καθυστερεί η Ελλάδα

ΥΠΕΡΑΚΤΙΑ ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ, ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ — Υπεράκτια αιολικά πάρκα © freepik

«Κύμα» διαγωνισμών για την ανάπτυξη projects Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΥΑΠ) συνολικής ισχύος άνω των 45 GW θα λάβουν χώρα στην Ευρώπη φέτος, με νέους «παίκτες», όπως τη Μάλτα, την Ιταλία και την Πολωνία, να προστίθενται στις εδραιωμένες δυνάμεις του κλάδου (Γερμανία, Ολλανδία, Μ. Βρετανία). Σύμφωνα με ανάλυση της S&P Commodity Insights, οι προγραμματισμένοι διαγωνισμοί για φέτος συνιστούν πιθανότατα την τελευταία ευκαιρία των χωρών της Ευρώπης για να προλάβουν να βάλουν νέα projects «στην πρίζα» έως το τέλος της δεκαετίας και να κινηθούν προς την επίτευξη του στόχου της Wind Europe για αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος από offshore αιολικά στην ΕΕ σε 54 GW, ενώ το 2024 έκλεισε με υπεράκτια projects σε λειτουργία συνολικής ισχύος άνω των 20 GW.

Η εικόνα στην Ελλάδα

Κι ενώ η μεγάλη εικόνα δείχνει ότι οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης επιδιώκουν να «πατήσουν γκάζι» φέτος και να ωριμάσουν τα έργα, βλέποντας τα σύννεφα να πυκνώνουν πάνω από τον ορίζοντα των υπεράκτιων αιολικών που αντιμετωπίζουν σειρά προκλήσεων, από τον «παράγοντα Τραμπ» έως τα υψηλότερα κόστη χρηματοδότησης και τις διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα, στην Ελλάδα «επιμένουν» οι καθυστερήσεις που προβληματίζουν τους ενδιαφερόμενους, ξένους και εγχώριους, που προειδοποιούν για απώλεια της ισχυρής θετικής δυναμικής που είχε καταγραφεί όταν πρωτοπαρουσιάστηκε το Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης τον Οκτώβριο του 2023.

Σήμερα, σχεδόν 14 μήνες αργότερα, αναμένεται ακόμα η δημοσίευση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης που θα ενεργοποιήσει το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης των ΥΑΠ. Απόφαση που σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα -στη βάση του οποίου τέθηκε ο στόχος για projects εν λειτουργία 1,9 GW έως το 2030- θα έπρεπε να είχε εκδοθεί εντός του πρώτου τριμήνου του 2024. «Πρέπει το 2025 να κινηθούμε με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα, γιατί έχουμε μείνει πίσω», τονίζουν στο energygame.gr στελέχη της αγοράς. Οι ίδιες πηγές προσθέτουν ότι αν και το ενδιαφέρον εν πολλοίς διατηρείται -όπως αποτυπώθηκε και στο workshop που διοργάνωσε η ΕΔΕΥΕΠ πριν από έναν μήνα-, εντούτοις «το κλίμα έχει αλλάξει, με αύξηση της επιφυλακτικότητας» και οι δυνητικοί επενδυτές τηρούν στάση αναμονής, αναμένοντας απτά βήματα προόδου από την Πολιτεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ξένοι «παίκτες» που το περασμένο διάστημα είχαν κάνει αισθητή την παρουσία τους στην Ελλάδα έχουν «χαθεί από το ραντάρ», όπως η Ocean Wind, η κοινοπραξία των Engie και EDPR, που πρώτη είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον για την αγορά των ΥΑΠ στην Ελλάδα ήδη από τις αρχές του 2021. Άλλοι παραμένουν ενεργοί, όμως διαμηνύουν ότι το ενδιαφέρον τους δεν θα διατηρηθεί επ’ άπειρον και ότι απαιτούνται άλλες ταχύτητες από αυτές που παρατηρούνται μέχρι τώρα.

Ο οδικός χάρτης των διαγωνισμών στην Ευρώπη, η Γαλλία στο προσκήνιο
Όσον αφορά το τι αναμένεται φέτος στην Ευρώπη στο πεδίο των υπεράκτιων αιολικών, σε μεγάλο πρωταγωνιστή αναδεικνύεται η Γαλλία, στην οποία σύμφωνα με τα στοιχεία της S&P αναλογεί το ένα τρίτο της «δεξαμενής» των προγραμματισμένων διαγωνισμών, σε συνέχεια της ανάδειξης εντός του 2024 των νικητών (Elicio από το Βέλγιο και Bay.Wa από τη Γερμανία) διαγωνιστικής διαδικασίας για offshore αιολικό πάρκο 250 MW, το πρώτο πλωτό ΥΑΠ βιομηχανικής κλίμακας στον κόσμο που «κλείδωσε» ταρίφα (και δη στην εξαιρετικά ανταγωνιστική τιμή των 86,5 ευρώ/MWh) μέσω 15ετούς σύμβασης επί διαφοράς (CfD). Η χώρα δρομολογεί διαγωνισμό-μαμούθ για έργα συνολικής ισχύος 9 GW, πλωτά και σταθερής έδρασης, που θα αναπτυχθούν σε θαλάσσια οικόπεδα σε διάφορες περιοχές. Από εκεί και πέρα, οι τρεις χώρες με τη μεγαλύτερη εγκατεστημένη ισχύ σε offshore αιολικά, η Μεγάλη Βρετανία (15 GW), η Γερμανία (σχεδόν 9 GW) και η Ολλανδία (4,7 GW), αναμένεται να συνεχίσουν να εμπλουτίζουν τα χαρτοφυλάκια των υπεράκτιων έργων τους, έχοντας στα σκαριά διαγωνισμούς για νέα projects, που σωρεύουν ισχύ της τάξης των 18 GW. Η Νορβηγία και η Ιρλανδία, που πραγματοποίησαν τους παρθενικούς τους διαγωνισμούς κατά το περασμένο έτος, αναμένεται να δώσουν συνέχεια φέτος, ενώ στον «χάρτη» του κλάδου -και στο ραντάρ των developers- μπαίνουν και νέοι παίκτες, όπως η Ιταλία, η Πολωνία και η Μάλτα.

Ο αγώνας δρόμου στη Μεσόγειο

Σε αρκετά ώριμη φάση βρίσκονται και οι σχεδιασμοί της Ισπανίας και της Πορτογαλίας για διαγωνιστικές διαδικασίες για offshore αιολικά, κάτι που παραπέμπει σε «αγώνα δρόμου» για ανάπτυξη ΥΑΠ στη Μεσόγειο, με άλλες χώρες που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ανταγωνιστικές προς την Ελλάδα να βρίσκονται αρκετά πιο μπροστά. Την ίδια στιγμή, θα πρέπει να σημειωθεί και η δυναμική είσοδος της Τουρκίας, η οποία τον Νοέμβριο του 2024 παρουσίασε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα ανάπτυξης ΥΑΠ ισχύος 7 GW έως το 2040, οι προοπτικές υλοποίησης του οποίου υποστηρίζονται από την κραταιά βιομηχανική βάση της γειτονικής χώρας, το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό της, ιδιαίτερα στον τομέα των χερσαίων αιολικών (έχοντας ήδη αναπτύξει έργα με εγκατεστημένη ισχύ 13 GW, υπερδιπλάσια από αυτή της Ελλάδας), καθώς και τα ανταγωνιστικά ναυπηγεία και λιμάνια που ήδη διαθέτει, τα οποία θεωρούνται απαραίτητα για τη δημιουργία εγχώριας αλυσίδας αξίας, τομέας στον οποίο η πρόοδος της Ελλάδας είναι σχεδόν μηδενική, κάτι που επίσης επισημαίνουν με έμφαση παράγοντες της αγοράς. Με άλλα λόγια, το διακύβευμα είναι η Ελλάδα να μη μείνει πίσω στην κούρσα για ανάπτυξη εφοδιαστικής αλυσίδας «made in Greece», γιατί μετά θα είναι πάντα η δεύτερη ή και η τρίτη επιλογή των επενδυτών. Εγείρεται έτσι ο κίνδυνος η συζήτηση για παραγωγή πλωτήρων στα ελληνικά ναυπηγεία και τμημάτων από τις ελληνικές χαλυβουργίες να κλείσει πριν καν ανοίξει.