Οι 8 μεγάλες προκλήσεις για την ελληνική οικονομία

Οι σημαίες της ΕΕ και της Ελλάδας με φόντο την Ακρόπολη © Eurokinissi

Το 2025 ανατέλλει ως μια χρονιά κρίσιμων και μεγάλων προκλήσεων για την ελληνική οικονομία, με την κυβέρνηση να καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα σε φιλόδοξους στόχους, τη δημοσιονομική πειθαρχία και την κοινωνική στήριξη. Με τον ρυθμό ανάπτυξης να τοποθετείται στο 2,3%, η προσοχή στρέφεται στην αύξηση των επενδύσεων ώστε το ΑΕΠ της Ελλάδας να προσεγγίσει τα επίπεδα που ήταν πριν από τη μεγάλη οικονομική κρίση. Τον επόμενο χρόνο θα προχωρήσουν τα σχέδια για τις νέες φορολογικές ελαφρύνσεις που θα έχουν ως κεντρικό άξονα την μεσαία τάξη. Όμως, η υλοποίηση των νέων παρεμβάσεων θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την επιτυχία των δράσεων για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής για την άντληση πρόσθετων εσόδων ύψους 1,8 δισ. ευρώ. Ωστόσο, το οικονομικό τοπίο δεν είναι απαλλαγμένο από αβεβαιότητες. Οι γεωπολιτικές κρίσεις, η πορεία των ενεργειακών τιμών και η διεθνής οικονομική αστάθεια αποτελούν σημαντικούς παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την αναπτυξιακή δυναμική της χώρας.

Αναλυτικότερα:

Ανάπτυξη: Υψηλότερα στο 2,3% από 2,2% φέτος τοποθετείται ο πήχης για τον ρυθμό μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας το 2025 με τους αναλυτές των διεθνών οίκων και οργανισμών να χαρακτηρίζουν την πρόβλεψη αυτή ρεαλιστική, βασιζόμενοι στα ισχυρά «δείγματα γραφής» της χώρας. Αρκεί βέβαια να δουλέψουν τα «μοτέρ» για την αύξηση των επενδύσεων με την βοήθεια των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης και των εισπράξεων από τον τουρισμό που θα οδηγήσουν το ΑΕΠ στα 247,5 δισ. ευρώ, επίπεδα που έχει να πιάσει η χώρα από το μακρινό 2008. Ωστόσο οι προβλέψεις για την πορεία της οικονομίας περιβάλλονται από τους κινδύνους με τις γεωπολιτικές κρίσεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, οι οποίες ενδέχεται να επιβαρύνουν το οικονομικό κλίμα παγκοσμίως και να φρενάρουν την αναπτυξιακή δυναμική της χώρας.
Πληθωρισμός: Ο στόχος για μείωση του πληθωρισμού στο 2,1% την επόμενη χρονιά από το 2,7% φέτος είναι φιλόδοξος, αλλά κρίσιμος για τη σταθεροποίηση της οικονομίας και την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών. Η επίτευξή του θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τους εξωτερικούς παράγοντες, όπως η αποκλιμάκωση των γεωπολιτικών εντάσεων και η σταθερότητα στις τιμές της ενέργειας και των πρώτων υλών, καθώς και από την αποτελεσματική εφαρμογή δημοσιονομικών πολιτικών που θα συμβάλουν στη μείωση των τιμών.
Δημοσιονομικός «κορσές»: Το οικονομικό επιτελείο θα πορευθεί το 2025, αλλά και τα επόμενα χρόνια, με «πλοηγό» τους νέους περιοριστικούς κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, οι οποίοι προβλέπουν υψηλότερα πρωτογενή πλεονεκτήματα 2,4% του ΑΕΠ και περιορισμένη ευελιξία στις κρατικές δαπάνες, καθώς τίθεται ανώτατο όριο αύξησης 3,7%. Αυτή η στρατηγική στοχεύει στην ενίσχυση της δημοσιονομικής σταθερότητας, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη συνεχιζόμενη μείωση του δημόσιου χρέους και τη διατήρηση της εμπιστοσύνης στις διεθνείς αγορές. Ωστόσο, η εφαρμογή αυτών των περιορισμών θα απαιτήσει αυστηρότερη διαχείριση των δημοσίων πόρων και ίσως να περιορίσει τη δυνατότητα για άμεσες δημοσιονομικές ενισχύσεις σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας, όπως η υγειονομική περίθαλψη και η κοινωνική πρόνοια.
Επενδύσεις: Κονδύλια άνω των 14 δισ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) και το Ταμείο Ανάκαμψης θα διοχετευθούν τον επόμενο χρόνο στην οικονομία και θα κρίνουν το στοίχημα για αύξηση των επενδύσεων κατά 8,4%. Αναλυτικότερα για το 2025 προβλέπεται η διάθεση πόρων ύψους 9,2 δισ. ευρώ – εκ των οποίων τα 6,45 δισ. ευρώ θα έρθουν από τα κοινοτικά ταμεία και 2,75 δισ. ευρώ θα βγουν από τα εθνικά- ενώ σε αυτόν τον λογαριασμό θα πρέπει να προστεθούν και τα 4,9 δισ. ευρώ που αποτελούν κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας τα οποία η Ελλάδα θα πρέπει να αξιοποιήσει τάχιστα.
Δημόσιο Χρέος: Το 2025 θα τρέξει η επόμενη φάση του σχεδίου για την ταχύτερη μείωση του δημοσίου χρέους, με στόχο να πέσει στο 147,5% της ΑΕΠ από 153,7% φέτος. Στον προγραμματισμό του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ), περιλαμβάνονται νέες πρόωρες αποπληρωμές δόσεων δανείων ύψους 5 δισ. ευρώ από το πρώτο μνημόνιο, που κανονικά ωριμάζουν μετά το 2030. Αυτή η κίνηση έχει διπλό όφελος: πρώτον, θα μειωθούν περαιτέρω οι τόκοι που καταβάλλει κάθε χρόνο ο προϋπολογισμός, καθώς η συγκεκριμένη δαπάνη ανέρχεται σήμερα στο 3% της ΑΕΠ. Δεύτερον, η πρόωρη αποπληρωμή ενισχύει το σήμα της εξυγίανσης των δημοσίων οικονομικών και βελτιώσει τη θέση της χώρας στις διεθνείς αγορές, οδηγώντας την πιο βαθιά στην επενδυτική βαθμίδα.
Ανεργία: Η ανεργία το 2025 προβλέπεται ότι θα μειωθεί σε μονοψήφιο ποσοστό στο 9,7% από 10,3% φέτος. Ωστόσο ελλοχεύουν κίνδυνοι για τις προοπτικές της οικονομικής δραστηριότητας στη ζώνη του ευρώ που ενδεχομένως να επηρεάσουν και την Ελλάδα. Πάντως από τον Απρίλιο του 2025 εκτός από τον κατώτατο μισθό θα αυξηθούν και τα επιδόματα ανεργίας.
Φοροδιαφυγή: Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής είναι ένα από τα κορυφαία στοιχήματα της κυβέρνησης για το 2025, με στόχο την άντληση πρόσθετων εσόδων ύψους 1,8 δισ. ευρώ από τον περιορισμό του «μαύρου» χρήματος που θα ανοίξουν τον δρόμο για νέες φορολογικές ελαφρύνσεις και κοινωνικές παροχές. Στην «πρώτη γραμμή» αυτής της προσπάθειας θα βρεθούν η διεύρυνση του ηλεκτρονικού «οπλοστασίου» της ΑΑΔΕ, η πλήρη εφαρμογή της πλατφόρμας «myDATA» και των ηλεκτρονικών τιμολογίων για ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρήσεις, η εισαγωγή του ψηφιακού δελτίου αποστολής και του ψηφιακού πελατολογίου, καθώς και η ενίσχυση της χρήσης ηλεκτρονικών συναλλαγών μέσω IRIS, με αύξηση του ορίου στα 1.000 ευρώ.
Φοροελαφρύνσεις: Η κυβέρνηση ποντάρει στο «ταμειακό μαξιλάρι» που θα δημιουργηθεί από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, για να προχωρήσει σε νέες μόνιμες φοροελαφρύνσεις, όπως η μείωση της φορολογίας για τα μεσαία εισοδήματα, το μεσοσταθμικό κούρεμα κατά 30% στα τεκμήρια διαβίωσης, στην κατάργησή του τέλους επιτηδεύματος για τις επιχειρήσεις, καθώς και σε περαιτέρω μειώσεις στις ασφαλιστικές εισφορές. Το εύρος και το είδος των παρεμβάσεων θα εξαρτηθούν από τα επιπλέον έσοδα που θα προκύψουν από την πάταξη της φοροδιαφυγής, ενώ καθαρή εικόνα για το ύψος αυτών των εισπράξεων θα έχουν στο υπουργείο Οικονομικών τον Σεπτέμβριο του 2025, όταν θα γίνει απολογισμός της φορολογικής απόδοσης και θα αξιολογηθούν τα περιθώρια για μειώσεις φόρων. Η πρόκληση είναι μεγάλη, καθώς οι αλλαγές πρέπει να συμβαδίζουν με τους περιορισμούς του Συμφώνου Σταθερότητας.