THEPOWERGAME
Οι δυνατοί άνεμοι της πολιτικής αλλαγής έφεραν πολλές ανατροπές στην εξουσία τον τελευταίο χρόνο. Σκεφτείτε τους εννέα πολιτικούς που συμμετείχαν στις συνόδους κορυφής της G7 -επτά ηγέτες μεγάλων βιομηχανικών χωρών και δύο εκπροσώπων των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη Βρετανία, την Αμερική και την Ιαπωνία οι εν ενεργεία πολιτικοί απομακρύνθηκαν από τον θώκο τους. Ο Γερμανός Olaf Scholz οδεύει προς εκλογική συντριβή τον ερχόμενο Φεβρουάριο. Οι υπόλοιποι δεν τα πήγαν καθόλου καλύτερα. Ο Emmanuel Macron προκήρυξε και έχασε τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές στη Γαλλία, στον Καναδά ο Justin Trudeau είναι πιθανό να «συνταξιοδοτηθεί» πριν την ώρα του μέσα σε έναν χρόνο και ο Charles Michel, έχοντας ολοκληρώσει τη θητεία του, έχασε από την 1η Δεκεμβρίου τον ρόλο του ως πρόεδρος των συνόδων κορυφής της ΕΕ. Μέσα σε αυτό το μακελειό, δύο γυναίκες ξεχωρίζουν. Η Giorgia Meloni εξακολουθεί να είναι δημοφιλής, αν και ομολογουμένως δεν έχει έρθει αντιμέτωπη με τους ψηφοφόρους από τότε που έγινε πρωθυπουργός της Ιταλίας, το 2022. Η άλλη, η Ursula von der Leyen, στέκεται αγέρωχη, έχοντας εξασφαλίσει τη θέση της στις μελλοντικές συνδιασκέψεις της G7 μέχρι το 2029: στις 27 Νοεμβρίου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την ενέκρινε για μια δεύτερη πενταετή θητεία ως πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η διατήρηση του ελέγχου της πανίσχυρης μηχανής των Βρυξελλών και του δικαιώματος να διοικεί τους περισσότερους από 30.000 ευρωκράτες της είναι ίσως λιγότερο επίπονη από έναν θρίαμβο στις σκληρές εθνικές ψηφοφορίες (σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, το κοινοβούλιο εγκρίνει έναν υποψήφιο που προτείνεται από τους 27 εθνικούς ηγέτες του μπλοκ, η επιλογή των οποίων πρέπει να αντικατοπτρίζει το αποτέλεσμα των ευρωπαϊκών εκλογών που διεξήχθησαν τον Ιούνιο). Η θητεία της κ. Von der Leyen παρατάθηκε βασικά επειδή από τότε που διορίστηκε αιφνιδιαστικά το 2019 έχει κάνει καλή δουλειά, κυρίως αντιμετωπίζοντας τις επιπτώσεις της πανδημίας και της γιγαντιαίας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Δεδομένων των εκλογικών αποτελεσμάτων στην Αμερική, κανείς δεν θέλησε να κρατήσει την πολιτική της ΕΕ σε αγωνία περισσότερο απ’ όσο χρειαζόταν, απορρίπτοντας κάποιον από τους επιτρόπους που πρότειναν οι εθνικές κυβερνήσεις. Επιπλέον, η κ. Von der Leyen χειρίστηκε επιδέξια το πιο ακανθώδες πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι πολιτικοί της ηπείρου: τη διαχείριση του ολοένα αυξανόμενου αριθμού των κομμάτων εκτός του πολιτικού κέντρου. Θέτοντας σαφείς κανόνες εμπλοκής με κομμάτια της ακροδεξιάς, δημιούργησε ένα νέο δόγμα, από το οποίο θα μπορούσαν να διδαχθούν άλλοι στην Ευρώπη.
Η δεύτερη θητεία της κ. Von der Leyen, όπως και η πρώτη, περιλαμβάνει μια άτυπη κεντρώα συμμαχία του δικού της κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (το οποίο κέρδισε τις περισσότερες έδρες τον Ιούνιο), των σοσιαλιστών και της φιλελεύθερης παράταξης Renew. Ωστόσο, εν μέρει επειδή η τριάδα αυτή έχασε έδαφος στις τελευταίες εκλογές, η κ. Von der Leyen «ψάχτηκε» στις εξωτερικές άκρες της παλιάς της συμμαχίας για να εξασφαλίσει αρκετές ψήφους για την ίδια και τα 26 μέλη της νέας της ομάδας. Η προσέγγιση των Πρασίνων για υποστήριξη ήταν αδιαμφισβήτητη, δεδομένου ότι υποστηρίζουν τις φιλοδοξίες της Επιτροπής για επιθετική μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Πιο αμφιλεγόμενη ήταν η προθυμία της κ. Von der Leyen να είναι τουλάχιστον πολιτισμένη με τμήματα της ακροδεξιάς, αρχής γενομένης από το κόμμα Αδελφοί της Ιταλίας της κ. Meloni. Για πρώτη φορά μια σημαίνουσα αντιπροεδρία της Επιτροπής θα ανατεθεί σε πολιτικό εκτός του πολιτικού κέντρου, στην προκειμένη περίπτωση στον Raffaele Fitto, υπουργό των Αδελφών.
Για ορισμένους στην ΕΕ αυτό αποτελεί παρέκκλιση. Ένα cordon sanitaire που κρατά τους ακροδεξιούς πολιτικούς μακριά από την εξουσία αποτελεί άρθρο της πίστης, το τελευταίο πράγμα που στέκεται ανάμεσα στην Ευρώπη και την τραμπική τρέλα ή κάτι χειρότερο. Δεν πειράζει που οι ψηφοφόροι φαίνεται να συμπαθούν αρκετά τους ακροδεξιούς ηγέτες -ο Calin Georgescu, ένας ένθερμος εθνικιστής, πέτυχε μια νίκηέκπληξη στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών της Ρουμανίας στις 24 Νοεμβρίου. Το βασικό για τους κεντρώους με καθαρή καρδιά είναι να προσποιούνται ότι οι αντίπαλοί τους δεν υπάρχουν. Σε ορισμένες χώρες η αποφυγή κάθε είδους συμμαχίας αποτελεί κοινή λογική. Όσο δημοφιλές και αν είναι, το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία είναι βαθιά ξενοφοβικό και θα έπρεπε πράγματι να είναι εκτός οποιουδήποτε συνασπισμού. Ο κ. Georgescu είναι αμφισβητίας του εμβολίου και υπέρ της Ρωσίας. Η άκρα Αριστερά έχει επίσης τους δικούς της σπασίκλες και μη ανασυγκροτημένους σταλινικούς, που καλύτερα να μείνουν στην πολιτική Σιβηρία.
Το σημείο εκκίνησης της κ. Von der Leyen είναι ότι δεν είναι όλοι όσοι βρίσκονται στα δεξιά των συντηρητικών της επικρατούσας τάσης πέρα από το μέτρο. Έχει ορθολογικά θέσει τρία τεστ για το αν ένα κόμμα μπορεί να θεωρηθεί εταίρος: αν υποστηρίζει βασικές αρχές του κράτους δικαίου, αν υποστηρίζει την Ουκρανία και αν, πιο διφορούμενα, είναι «φιλοευρωπαϊκό». Η προσέγγιση αυτή αποκλείει ξεκάθαρα τον Viktor Orban, τον Ούγγρο σατράπη που φαίνεται να προτιμά τη Μόσχα και το Mar-a-Lago από τις Βρυξέλλες. Ο γαλλικός Εθνικός Συναγερμός της Marine le Pen είναι ακόμη εκτός, όπως και το πολωνικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη, το οποίο υπονόμευσε τους κρατικούς θεσμούς όσο ήταν στην εξουσία. Το μόνο κόμμα αυτής της συνομοταξίας που είναι καλοδεχούμενο είναι αυτό της κυρίας Meloni, η οποία κυβερνά ως ακραιφνής συντηρητική (και σε κοινωνικά θέματα, συχνά με δυσάρεστο τρόπο, όπως για την υιοθεσία από ομοφυλόφιλους), έχει δώσει ελάχιστες μάχες με τις Βρυξέλλες και, πάνω απ’ όλα, υποστηρίζει με θέρμη την Ουκρανία.
Παρά τις αντιδράσεις των πολιτικών καθαρολόγων, ένας ευρύτερος συνασπισμός σε επίπεδο ΕΕ μόνο ευπρόσδεκτος μπορεί να είναι. Οι πολιτικοί πρέπει να αντικατοπτρίζουν τα θέλω των ψηφοφόρων τους. Η προσέγγιση κάποιων «άκρων» τους ενθαρρύνει να μετριάσουν τις αντιδράσεις τους. Το δόγμα Von der Leyen δίνει την ευκαιρία στη ακροδεξιά να συμμετάσχει στη διαμόρφωση των πολιτικών της ΕΕ -και να είναι υπόλογη για τα αποτελέσματά τους. Μακριά από το να υπονομεύει τη δημοκρατία, δείχνει ότι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ ανταποκρίνονται στις μετατοπίσεις της κοινής γνώμης. Όσο κι αν δεν θέλουν να το παραδεχτούν, οι κυρίαρχοι πολιτικοί έχουν κάνει αθόρυβα δικές τους ιδέες που κάποτε ήταν ταμπού και τις οποίες πρότεινε η ακροδεξιά, κυρίως σε ό,τι αφορά τη μετανάστευση.
Έπειτα από έξι μήνες πολιτικής ομφαλοσκόπησης, οι Βρυξέλλες επιστρέφουν τώρα στη δουλειά. Η κ. Von der Leyen υποσχέθηκε να μειώσει τη γραφειοκρατία και να ενισχύσει τη αδύναμη οικονομία του μπλοκ. Η επιστροφή του Donald Trump στην Αμερική μπορεί να αναγκάσει την Ευρώπη να λάβει αποφάσεις σχετικά με τη χρηματοδότηση της άμυνας (η οποία έχει πλέον τον δικό της επίτροπο). Μια «γερακίνα», η νέα επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής, πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας, η Kaja Kallas, θα πρέπει να θέσει τη συζήτηση για την Ουκρανία επί τάπητος. Η ΕΕ εξετάζει το ενδεχόμενο να δεχτεί έως και εννέα νέα μέλη. Πρόκειται για ακανθώδη ζητήματα, για τα οποία πρέπει να επιτευχθεί ευρεία πολιτική συναίνεση.
© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Διαβάστε επίσης
Τραμπ: Τα πολυτελή ρολόγια Trump Tourbillon δεν “πουλάνε”
Ποιας ηλικίας είναι οι κατοικίες που πωλούνται μέσω του “Σπίτι μου 2”
Τήλος: Η επόμενη ημέρα με το βλέμμα σε ανθεκτικότητα και καινοτομία
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
