THEPOWERGAME
Το διακύβευμα πίσω από την κούρσα του Διαστήματος ξεπερνά κατά πολύ το «αν υπάρχει ζωή εκεί έξω» ή «αν τελικά είμαστε μόνοι στο σύμπαν» -ερωτήματα που δεν σταματούσε να θέτει ο πράκτορας Μόλντερ στα «X-Files». Όπως έλεγε και στην κινηματογραφική «Λόλα» ο Σπύρος Καλογήρου, «είναι πολλά τα λεφτά Άρη», εξ ου και η… έκρηξη των διαστημικών αποστολών τα τελευταία χρόνια έχει έντονο άρωμα ιδιωτικών συμφερόντων.
Η σχεδιαζόμενη επιστροφή του ανθρώπου στη Σελήνη, η πρώτη επανδρωμένη αποστολή στον Άρη και η εκτόξευση του Europa Clipper με προορισμό την Ευρώπη, το φεγγάρι του Δία, επιβεβαιώνουν αυτό για το οποίο προειδοποιούν εδώ και καιρό διεθνείς αναλυτές: Το Διάστημα θα γίνει το επόμενο πεδίο σφοδρής αντιπαράθεσης μεταξύ ιδιωτών και κρατών. Ένα διαστημικό Φαρ Ουέστ, όπου αυτός που θα φθάσει πρώτος, θα θεμελιώσει δικαίωμα ιδιοκτησίας και εκμετάλλευσης. Όπως ακριβώς είχε συμβεί πριν από αιώνες στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, όταν ξεκινούσαν τα καραβάνια των αποίκων με προορισμό τις Μεγάλες Πεδιάδες και τα υπόλοιπα εδάφη δυτικά αυτών.
Η Space X του Έλον Μασκ συνεχίζει να πανηγυρίζει για την πρόσφατη επιτυχημένη προσγείωση του θηριώδους πυραύλου Starship. Ο ισχυρότερος πύραυλος που έχει κατασκευαστεί ποτέ και ο οποίος μπορεί στο εγγύς μέλλον να χρησιμοποιηθεί για επανδρωμένες αποστολές στο Φεγγάρι και τον πλανήτη Άρη, επέστρεψε στην εξέδρα από την οποία εκτοξεύτηκε, χρησιμοποιώντας ειδικούς βραχίονες. Η «μεγάλη εικόνα» είναι ο άμεσος εφοδιασμός με καύσιμα και η επαναχρησιμοποίηση για την επόμενη αποστολή στο πλαίσιο μιας επιχείρησης δισ. δολαρίων στον τομέα των διαστημικών εμπορικών μεταφορών.
Αυτή η θεαματική μείωση κόστους ανά διαστημική αποστολή δίνει ξεκάθαρο στρατηγικό πλεονέκτημα στη «ναυαρχίδα» των επιχειρήσεων του Έλον Μασκ, η οποία έχει υπογράψει συμβόλαια δισεκατομμυρίων δολαρίων με τη NASA. Μεταξύ άλλων έχει αναλάβει να εκτελεί τα επανδρωμένα δρομολόγια από και προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Το διαστημικό σκάφος Dragon Crew, με τη βοήθεια του πυραύλου Falcon 9, έχει διαδεχτεί με επιτυχία το αμερικανικό πρόγραμμα των διαστημικών λεωφορείων, το οποίο τερματίστηκε στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, αφήνοντας τη Ρωσία να κάνει μόνη της «παιχνίδι» για τα επόμενα χρόνια στις διαστημικές μεταφορές με το «γερασμένο» αλλά πάντα αποδοτικό πυραυλικό πρόγραμμα «Soyuz».
Ο Έλον Μασκ που βάζει πλώρη να γίνει ο πρώτος τρισεκατομμυριούχος του πλανήτη μέχρι το 2027, έχει θέσει στόχο ζωής να στείλει άνθρωπο στον πλανήτη Άρη. Παράλληλα, δηλώνει έτοιμος να βάλει το χεράκι του στο πρόγραμμα Artemis, διάδοχο του Apollo, το οποίο προβλέπει την επιστροφή των Αμερικανών στο Φεγγάρι και τη θεμελίωση σεληνιακής βάσης. «Έχει περάσει σχεδόν μισός αιώνας από τότε που οι άνθρωποι βρέθηκαν για τελευταία φορά στη Σελήνη. Είναι πολύς καιρός, πρέπει να επιστρέψουμε και να έχουμε μια μόνιμη βάση στο Φεγγάρι. Και στη συνέχεια να χτίσουμε μια πόλη στον Άρη για να γίνουμε ένας διαστημικός πολιτισμός, ένα πολυπλανητικό είδος» είχε δηλώσει το 2021.
Αποστολές στο Διάστημα με το βλέμμα στις εξορύξεις
«Όποιος ελέγχει το Spice, ελέγχει το σύμπαν» λέει το ρητό στον κινηματογραφικό κόσμο του «Dune». Αυτό το μπαχαρικό μετατρέπει τον έρημο και αφιλόξενο πλανήτη Άρακις σε διαστημικό Ελ Ντοράντο, πυροδοτώντας αλυσιδωτά γεγονότα που καταλήγουν σε φονικές συγκρούσεις. Στον πλανήτη Πανδώρα του Avatar ο πόλεμος γίνεται για το ουνομπταίνιο, ένα ορυκτό εξαιρετικά πολύτιμο στον πλανήτη Γη, όπου οι άνθρωποι έχουν εξαντλήσει τους φυσικούς πόρους και η ανάγκη για «έξωθεν βοήθεια» έχει μετατραπεί σε ζήτημα επιβίωσης.
Το έντονο ενδιαφέρον για τη Σελήνη, τον Άρη και τους υπόλοιπους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος συνδέεται άμεσα με την αναζήτηση και εκμετάλλευση ορυκτών. Η εξάντληση των φυσικών πόρων στον πλανήτη Γη, σε συνδυασμό με το αυξανόμενο περιβαλλοντικό αποτύπωμα που φαίνεται να έχει η πράσινη μετάβαση, (όταν πρόκειται για την εξόρυξη ορυκτών, όπως είναι το λίθιο για τις ηλεκτρικές μπαταρίες) ωθεί επιστήμονες, κυβερνήσεις και επιχειρηματίες να κοιτάζουν ολοένα και περισσότερο εκεί ψηλά. Ακόμα και οι θιασώτες των εξορύξεων στον πυθμένα των ωκεανών για τον εντοπισμό πολύτιμων μετάλλων όπως χαλκός, νικέλιο, αλουμίνιο, μαγγάνιο, ψευδάργυρος, λίθιο και κοβάλτιο, κάνουν δεύτερες και τρίτες σκέψεις λόγω του μεγάλου βαθμού δυσκολίας και επικινδυνότητας.
Η NASA σχεδιάζει να ξεκινήσει εξορύξεις στο υπέδαφος της Σελήνης μέχρι το 2032, αναφέρει δημοσίευμα στη βρετανική εφημερίδα Guardian. Αστροναύτες θα τρυπήσουν το σεληνιακό έδαφος, αναζητώντας βασάλτη, σίδηρο, χαλαζία, πυρίτιο και κοβάλτιο, που πιστεύεται ότι υπάρχουν από κάτω, την ώρα που υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να κρύβονται επίσης λίθιο και σπάνιες γαίες. Η μάχη για τις ηλεκτρικές μπαταρίες και τα smartphones μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας αναμένεται να γίνει ακόμα πιο έντονη τα επόμενα χρόνια. Εφόσον, μάλιστα, στην εξίσωση μπει και η θέση ισχύος που διατηρεί η Κίνα σε σπάνιες γαίες λόγω των μεγάλων κοιτασμάτων της, ΗΠΑ και Ευρώπη δεν έχουν παρά να αναζητήσουν στο Φεγγάρι τις πηγές που θα καλύψουν το κενό.
Πριν από αυτό, όμως, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών που να υποστηρίζουν τη βιώσιμη παραμονή του ανθρώπου για μεγάλο χρονικό διάστημα στο αφιλόξενο περιβάλλον του Διαστήματος. Προς αυτήν την κατεύθυνση στρέφεται το ενδιαφέρον για την παρουσία ωκεανών νερού κάτω από την έρημο του «Κόκκινου Πλανήτη» ή την ύπαρξη παγωμένου νερού μέσα στους σκοτεινούς κρατήρες του φυσικού δορυφόρου της Γης. Εφόσον εντοπιστεί νερό και βρεθεί τρόπος εξαγωγής του, ώστε να χρησιμοποιηθεί στη συνέχεια τόσο για κατανάλωση όσο και για επεξεργασία και αξιοποίηση σε άλλες χρήσεις, τα δεδομένα αλλάζουν, φέρνοντας ένα βήμα πιο κοντά τις σχεδιαζόμενες εξορύξεις. Το οξυγόνο του νερού μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αναπνέουν οι άνθρωποι στη Σελήνη, ενώ το υδρογόνο να γίνει καύσιμο για τους πυραύλους της SpaceX και των άλλων ιδιωτικών εταιρειών που θα οδηγήσουν τα διαστημικά σκάφη ακόμα πιο μακριά σε αυτήν τη νέα κούρσα του διαστήματος.
Το ταξίδι του Europa Clipper στην Ευρώπη του Δία
Η διαστημική αποστολή του Europa Clipper, όπως μετέδωσε το Bloomberg, είναι κάτι παραπάνω από ένα ταξίδι 5,5 ετών και 2,9 δισ. χλμ. μέχρι το ερευνητικό σκάφος να φθάσει τον Απρίλιο του 2030 στην Ευρώπη, το παγωμένο φεγγάρι του Δία. Οι επιστήμονες έχουν βάσιμες ελπίδες ότι κάτω από το παγωμένο «κέλυφος» του δορυφόρου, κρύβεται ένας ωκεανός νερού. Εκτιμάται επίσης ότι το συγκεκριμένο ουράνιο σώμα διαθέτει όλα τα «δομικά υλικά» για την ανάπτυξη ζωής. Οι πολύ ενθουσιώδεις αναρωτιούνται μήπως υπάρχει και κάτι που να κολυμπάει σε αυτήν τη θάλασσα, μια μορφή ζωής που ο άνθρωπος μπορεί να έρθει μελλοντικά σε επαφή μαζί της.
Το Europa Clipper εκτοξεύτηκε από το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι της ΝASA με πύραυλο Falcon της SpaceX. Με βάρος 12,5 τόνων είναι το μεγαλύτερο διαπλανητικό διαστημικό σκάφος που έχει κατασκευάσει ποτέ η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία των ΗΠΑ. Μόλις αναπτύξει τους ηλιακούς συλλέκτες, θα έχει την απαραίτητη ενεργειακή αυτονομία για την εκτέλεση της αποστολής του. Όταν φθάσει στον προορισμό του, θα πραγματοποιήσει 49 διελεύσεις σε χρονικό διάστημα τεσσάρων ετών, με τις ειδικές κάμερες, τα φασματόμετρα, το μαγνητόμετρο και τα ραντάρ να «σκανάρουν» συνεχώς την Ευρώπη.
Ειρωνεία της τύχης: Η συγκεκριμένη αποστολή γίνεται σ’ έναν δορυφόρο που έχει το ίδιο όνομα με την ήπειρο, η οποία δεν σταματά να χάνει σε ανταγωνιστικότητα λόγω έλλειψης επενδύσεων σε βιομηχανία και άλλους κρίσιμους τομείς.
Οι κρυμμένοι θησαυροί σε αστεροειδείς και μετεωρίτες
«O πρώτος τρισεκατομμυριούχος που θα υπάρξει ποτέ, θα είναι το πρόσωπο που θα εκμεταλλεύεται τους φυσικούς πόρους που υπάρχουν στους αστεροειδείς. Υπάρχει σε αυτό το τεράστιο σύμπαν, απεριόριστη ενέργειας και απεριόριστοι φυσικοί πόροι» έχει αναφέρει σε ομιλία του ο Νιλ Ντε-Γκρας Τάισον, διάσημος Αμερικανός αστροφυσικός. «Υπάρχουν πόλεμοι καθώς οι χώρες αγωνίζονται για την πρόσβαση σε φυσικούς πόρους. Αυτό θα μπορούσε να σταματήσει, όταν θα καταστεί δυνατή η πρόσβαση εξόρυξης σε αστεροειδή» είχε προσθέσει. Ή απλώς οι πόλεμοι θα μεταφερθούν εκτός Γης, απαντούν όσοι θεωρούν ότι η επόμενη μεγάλη «μπίζνα» στο Διάστημα είναι και η εξόρυξη αστεροειδών, μετεωριτών και κομητών. Από τη στιγμή, μάλιστα, που υπάρχει παντελή απουσία συγκεκριμένου νομοθετικού πλαισίου και διεθνών συνθηκών για το «Δίκαιο του Διαστήματος», δεν αποκλείεται να έρθει κάποια στιγμή η ώρα των… λέιζερ σε μια οδυνηρή μεταφορά της επιστημονικής φαντασίας, τύπου Star Wars, στη γήινη πραγματικότητα.
Το 2022 οι Ιάπωνες επιστήμονες εντόπισαν νερό στα δείγματα που έφερε το Hayabusa 2 από τον αστεροειδή Ryugu το 2020. «Αυτή η σταγόνα νερού έχει τεράστια σημασία. Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι το νερό ήρθε στη Γη από το Διάστημα (σ.σ. με “όχημα” έναν μετεωρίτη ή αστεροειδή που προσέκρουσε στην επιφάνεια του πλανήτη)» είχε πει ο Tomoki Nakamura, καθηγητής στο Tohoku University και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. Και πρόσθεσε ότι στις αναλύσεις διαπιστώθηκε πως η συγκεκριμένη σταγόνα περιείχε αλάτι, διοξείδιο και αμινοξέα. Ο αστεροειδής Ryugu βρισκόταν σε απόσταση 300 εκατ. χιλιομέτρων από τον πλανήτη Γη, όταν το ιαπωνικό διαστημικό σκάφος τον προσέγγισε το 2019 και έστειλε στην επιφάνειά του δύο μικροσκοπικά ρομπότ για να κάνουν εξόρυξη.
Κάτι ανάλογο έκανε και η Κίνα. Το διαστημόπλοιο που έστειλε στη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης γύρισε πίσω τον περασμένο Ιούνιο, φέρνοντας μαζί του και δείγματα από το σεληνιακό έδαφος. Στα δείγματα αυτά εντοπίστηκε η παρουσία νερού γεγονός πολύ σημαντικό αφού είναι η πρώτη φορά που αυτή η βασική πηγή ζωής βρέθηκε σε υλικό από τη σεληνιακή επιφάνεια.
Σε όλα αυτά τα φιλόδοξα σχέδια υπάρχει, βέβαια, πάντα η περίπτωση να πάει κάτι στραβά. Το φαντάστηκε ο Τζ. Γουέλς, όταν έβαλε τον Νεοϋρκέζο εφευρέτη Αλεξάντερ να δει το Φεγγάρι που γίνεται κομμάτια μετά από μια «αστοχία» στην εξόρυξη. Στο «Don’t look up» το σχέδιο να τεθεί ο αστεροειδής σε τροχιά γύρω από τη Γη, ώστε να ακολουθήσει η εκμετάλλευση των ορυκτών του, είχε καταστροφικές συνέπειες.
Το πρόβλημα της (μη) ιδιοκτησίας στο Διάστημα
Ο Βρετανός καθηγητής φιλοσοφίας AC Grayling στο βιβλίο του «Who Owns the Moon?» θέτει το ζήτημα της (μη) ιδιοκτησίας. Στα κιτάπια του ΟΗΕ υπάρχει μια ξεχασμένη και «εντελώς ανεπαρκή», όπως επισημαίνει ο Grayling, συνθήκη για το Διάστημα. Χρονολογείται από το 1967, όταν ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση συναγωνίζονταν η μία την άλλη για το ποιος θα κατακτήσει το Διάστημα.
Σύμφωνα με αυτήν, τόσο η Σελήνη όσο και «άλλα ουράνια σώματα» αποτελούν «κτήμα όλης της ανθρωπότητας». Αυτό σημαίνει ότι ο καθένας, αν έχει τους πόρους, μπορεί να οργανώσει μια αποστολή στο διάστημα και να πάρει ό,τι θέλει όταν φτάσει εκεί. Επίσης, αναφέρει ρητά ότι καμία χώρα δεν μπορεί να διεκδικήσει τη Σελήνη ή κάποιο άλλο ουράνιο σώμα. «Αντιμετωπίζει το Διάστημα ως μια terra nullius, μια no man’s land, ένα ελεύθερο πεδίο για όλους, μια Άγρια Δύση. Τι μπορεί να πάει στραβά;» αναρωτιέται. Για να προσθέσει στη συνέχεια: «Υπάρχει ένα πάρα πολύ πιθανό ενδεχόμενο σύγκρουσης μεταξύ ιδιωτικών και κρατικών οργανισμών που θα επενδύσουν σε μεγάλο βαθμό στην εκμετάλλευση των πόρων στη Σελήνη».
Σημαντική λεπτομέρεια: Η συγκεκριμένη συνθήκη απαγορεύει επίσης στα κράτη της Γης να εγκαθιστούν όπλα μαζικής καταστροφής στο Διάστημα. Δεν έχουν περάσει παρά λίγοι μήνες από τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν σήμανε συναγερμός στο αμερικανικό Κογκρέσο. «Υπάρχει σοβαρή απειλή εθνικής ασφάλειας» προειδοποίησε κορυφαίος Ρεπουμπλικάνος στη Βουλή των Αντιπροσώπων, «φωτογραφίζοντας» τη Ρωσία. Λίγες ώρες αργότερα το αμερικανικό δίκτυο ABC News, επικαλούμενο δύο πηγές με γνώση του θέματος, μετέδωσε ότι υπάρχει ρωσικό σχέδιο για ανάπτυξη τακτικού πυρηνικού όπλου στο Διάστημα. Απώτερος στόχος να χρησιμοποιηθεί εναντίον δορυφόρων, «όταν έρθει η στιγμή». Στην εποχή των drones και των βαλλιστικών πυραύλων, η πλοήγηση γίνεται πλέον μέσω εξειδικευμένων δορυφόρων. Ακόμα και εδώ εμφανίζεται ο Έλον Μασκ. Με το σμήνος δορυφόρων του να κινείται σε πολύ χαμηλή τροχιά, ο CEO της SpaceX υπόσχεται ταχύτητες Gigabit στις συνδέσεις διαδικτύου σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη. Οι επικριτές του υπογραμμίζουν ότι το Starlink έχει και στρατιωτικούς σκοπούς.
Σε αυτήν τη δύσκολη εξίσωση που διαμορφώνεται… εκεί έξω δεν μπορεί να μην συμπεριληφθεί και η μεταβλητή των ταξιδιών αναψυχής στο Διάστημα, με την Blue Origin του Τζεφ Μπέζος να κατέχει δεσπόζουσα θέση και τη Virgin Galactic του Ρίτσαρντ Μπράνσον να ακολουθεί. Πρόκειται για έναν τομέα με μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης, που θα έρχεται στην επικαιρότητα ολοένα και περισσότερο τα επόμενα χρόνια, καθώς ο νέος «Ψυχρός Πόλεμος» αρχίζει να εξαπλώνεται στο Διάστημα.
Διαβάστε επίσης
Τζωρτζάκης: Το ΕΛΚΑΚ θα συνδράμει στη δημιουργία του ελληνικού Iron Dome
Instant payments: Τι αλλάζει στις χρεώσεις για τις άμεσες συναλλαγές το 2025
ENTSOG: Τι θα σήμαινε ένας κρύος χειμώνας για Ελλάδα και ΕΕ
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
