Πώς αιτιολογείται η απεργιακή νηνεμία παρά τη δυσφορία

Στην Πορτογαλία την περασμένη Κυριακή έγιναν μεγάλες διαδηλώσεις για το ζήτημα της κατοικίας -τιμές ακινήτων στα ύψη, υψηλά ενοίκια, έλλειψη κατοικιών, σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά; Στις ΗΠΑ την περασμένη Τρίτη άρχισαν μεγάλες απεργίες στα λιμάνια της ανατολικής ακτής, ενώ η Boeing ταρακουνιέται από την πολυήμερη απεργία των εργαζομένων. Στη Γερμανία, εάν ναυαγήσουν οι συνομιλίες της διοίκησης της Volkswagen με το συνδικάτο για το «αγκάθι» των περικοπών σε θέσεις εργασίας, θα έχουμε την πρώτη μεγάλη απεργία στον όμιλο-μαμούθ μετά από χρόνια.

Στην Ελλάδα; Παρ’ ότι οι στατιστικές δείχνουν ότι τα προβλήματα οξύνονται, παρά το γεγονός ότι στις δημοσκοπήσεις ένα μεγάλο μέρος των πολιτών δηλώνει τη δυσαρέσκειά του για την ακρίβεια και τις κυβερνητικές επιλογές, παρά το ότι καθημερινά τα τηλεοπτικά δελτία αφιερώνουν μεγάλο μέρος του χρόνου τους στα επιτόπια ρεπορτάζ για τα πώς τα βγάζουν δύσκολα οι οικογένειες- παρ’ όλα αυτά, οι οργανωμένες αντιδράσεις είναι υποτονικές. Σποραδικές απεργίες και κινητοποιήσεις δεν δικαιολογούν το κύμα αγανάκτησης που καταγράφεται.

Οι αντιδράσεις σε επίπεδο κορυφής; Μόλις την περασμένη Δευτέρα η ΓΣΕΕ κήρυξε γενική απεργία για τις… 20 Νοεμβρίου. Για την ίδια ημερομηνία κήρυξε απεργία και η ΑΔΕΔΥ, που αρχικά είχε ορίσει τη δική της κινητοποίηση για τις 13 Νοεμβρίου. Σε κλαδικό επίπεδο ούτε λόγος να γίνεται για κινητοποιήσεις στον ορίζοντα.

Πώς εξηγείται αυτό το χάσμα και τι κινδύνους εγκυμονεί; Δεν είναι εύκολη η απάντηση, καθώς έχουμε να κάνουμε μ’ έναν συνδυασμό διαχρονικών παθογενειών με συγκυριακούς λόγους. Ωστόσο, μερικές διαπιστώσεις μπορούν να γίνουν.

Πολιτικοί λόγοι: η κυβέρνηση, παρά τα λάθη και τις ανεπάρκειές της, παίζει στην πολιτική σκακιέρα ουσιαστικά χωρίς αντίπαλο. Οι όποιες αντιπολιτευτικές τακτικές τόσο του ΣΥΡΙΖΑ όσο και του ΠΑΣΟΚ έχουν εκμηδενιστεί από τις εσωκομματικές αναμετρήσεις, που αν μη τι άλλο συντηρούν την εσωστρέφεια. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα εξακολουθεί για καιρό ακόμα να σπαράσσεται από την οξεία αναμέτρηση για την ανάδειξη αρχηγού -πού καιρός, συνεπώς, για αντιπολιτευτική δράση. Πιο κοντά στην έξοδο από το τούνελ της εσωστρέφειας βρίσκεται το ΠΑΣΟΚ, εφόσον η εκλογή προέδρου σηματοδοτήσει μια χάραξη ουσιαστικής αντιπολιτευτικής στρατηγικής. Σε κάθε περίπτωση, η απουσία αντιπολίτευσης για μεγάλο διάστημα -στην ουσία μετά τις τελευταίες ευρωεκλογές- είναι ένας παράγοντας που παίζει ρόλο στην απουσία οργανωμένης έκφρασης της λαϊκής δυσαρέσκειας.

Συνδικαλιστικό τοπίο: Απονευρωμένα συνδικάτα, συρρικνωμένα, απαξιωμένοι συνδικαλιστές, με τους εργαζόμενους να εξακολουθούν να τους γυρίζουν την πλάτη, αναιμική συνδικαλιστική παρουσία στον ιδιωτικό τομέα, χωρίς φαντασία και δημιουργικότητα για την προσέλκυση νέων. Aυτή είναι η πραγματικότητα που εκφράζεται με αποχή ακόμα και από τις πανελλαδικές απεργίες που προγραμματίζονται. Στο τοπίο αυτό έρχεται να προστεθεί και ο διχασμός ανάμεσα στη ΓΣΕΕ και την ΑΔΕΔΥ, με το χάσμα να μη γεφυρώνεται. Η κρίση ξέσπασε τον περασμένο Απρίλιο, όταν η ΑΔΕΔΥ κήρυξε απεργία για την τραγωδία στα Τέμπη. «Πάνω σε νεκρούς δεν θεμελιώνονται αυξήσεις, δεν χτίζονται καριέρες» είχε δηλώσει ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ Γιάννης Παναγόπουλος για την απεργία αυτή. Ιδιαίτερα οι νέοι μένουν ασυγκίνητοι από τη μίζερη συνδικαλιστική πραγματικότητα.

Ο σώζων εαυτόν σωθήτω; Οι δύο παράγοντες που προαναφέραμε, δεν αφήνουν περιθώρια να ελπίζουν πολλοί εργαζόμενοι αλλά και επαγγελματίες σε συλλογικές δράσεις. Το δόγμα «ο καθένας για τον εαυτό του» κυριαρχεί. Ο κάθε μισθωτός που δυσκολεύεται, ο νέος που βλέπει τα νοίκια να είναι στα ύψη, η οικογένεια που δυσκολεύεται να τα βγάλει πέρα με τις υποχρεώσεις για τα παιδιά -όλοι προσπαθούν καθημερινά να αντιμετωπίσουν μόνοι τους τις δυσκολίες. Οι μοναχικοί δρόμοι υπερτερούν μπροστά στην υποχώρηση των αξιών της αλληλεγγύης και της συλλογικής δράσης.

Η παραοικονομία είναι εδώ: Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, παρά τα μέτρα που έχουν παρθεί κατά της φοροδιαφυγής και τη βελτίωση των επίσημων δεικτών, η παραοικονομία ζει και βασιλεύει. Παρά τη μείωση της κυκλοφορίας του μαύρου χρήματος σε σχέση με την περίοδο της κρίσης στη χώρα, παραμένει δραστήρια μια «γκρίζα ζώνη» συναλλαγών, που παρακάμπτει τους φορολογικούς κανόνες, και αξιοποιείται από πολλούς μισθωτούς αλλά και επαγγελματίες.

Η αναζήτηση των αιτιών για την απεργιακή νηνεμία δεν περιορίζεται ασφαλώς σε αυτές τις διαπιστώσεις. Ούτε η αδράνεια που καταγράφεται σημαίνει ότι θα είναι η κυρίαρχη τάση επ’ άπειρον. Ήδη, πολιτικά η δυσφορία εκφράζεται με την αποστροφή της κοινής γνώμης για το σύνολο του πολιτικού συστήματος και με μεγάλα ποσοστά αποχής που καταγράφονται στις δημοσκοπήσεις. Σε πολιτικό επίπεδο η κατάσταση αυτή σηματοδοτεί τις διεργασίες για την ανασυγκρότηση της Κεντροαριστεράς -με πολύ δυσοίωνες προοπτικές προς το παρόν- αλλά και τροφοδοτεί σενάρια για ενίσχυση της ακροδεξιάς. Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση επιχειρεί ένα restart της πολιτικής της με επίκεντρο την καθημερινότητα των πολιτών και, ταυτόχρονα, εμφανίζεται ως ο εγγυητής της πολιτικής σταθερότητας.

Όλα αυτά όμως δεν αναιρούν τον κίνδυνο μιας κοινωνικής έκρηξης, μιας ανεξέλεγκτης εκτόνωσης της δυσαρέσκειας ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων, όσο τα προβλήματα δεν λύνονται. Κι αυτό θα πρέπει να αποτελεί κύριο μέλημα για κόμματα και φορείς που θα κινδυνεύσουν να γίνουν ουρά σε ανεπιθύμητες εξελίξεις.

Διαβάστε επίσης

Cosmote & Nova: Γεμίζουν τα ταμεία μετά τη συνεργασία στα σπορ

Piraeus Gate: Η νέα αστική ανάπλαση που αλλάζει τον Πειραιά

Πετρελαϊκές κρίσεις: Γιατί δεν είναι πλέον όπως τη δεκαετία του 1970