Πετρέλαιο: Γιατί δεν έχει "πετάξει" στα 100 δολάρια παρά το Μεσανατολικό

Το 1973, η πετρελαϊκή παραγωγή των ΗΠΑ προερχόταν κυρίως από την πολιτεία του Τέξας, η οποία είχε εξαντλήσει κάθε ίχνος πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας. Εκείνο το καλοκαίρι, η αμερικανική κυβέρνηση εποφθαλμιούσε τα κοιτάσματα στο North Slope Borough της Αλάσκα για να αποφύγει η χώρα μια «πραγματική πετρελαϊκή κρίση», όπως είχε δηλώσει ο πρόεδρος Νίξον. Η εκτίμηση αυτή επαληθεύτηκε με τον πιο δραματικό τρόπο από το πετρελαϊκό εμπάργκο του OAPEC λίγους μήνες αργότερα, ξεπερνώντας κάθε απαισιόδοξο σενάριο της Ουάσιγκτον. Ο OAPEC απαρτίζονταν από τις χώρες του ΟΠΕΚ, τη Συρία, την Αίγυπτο και την Τυνησία.

Υπάρχουν αρκετές ομοιότητες στα αίτια της πετρελαϊκής κρίσης τη δεκαετία του ’70 και της σημερινής ανόδου των τιμών, που έχει προκληθεί από τον κίνδυνο ενός ανοιχτού πολέμου ανάμεσα στο Τελ Αβίβ και την Τεχεράνη. Υπάρχει, όμως, μια βασική διαφορά. Μέσα σε μια 40ετία, οι ΗΠΑ έχουν εξελιχθεί από τον μεγαλύτερο εισαγωγέα πετρελαίου σε μια χώρα με την ισχυρότερη παγκόσμια παραγωγή.

Εκτός των άλλων, πλέον, το πετρέλαιο δεν είναι η κυρίαρχη πηγή ενέργειας. Ναι μεν η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου είναι υπερδιπλάσια σε σχέση με το 1973, όμως τότε ο «μαύρος χρυσός» αναλογούσε στο 50% της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας, ενώ σήμερα αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο.

Η μεγαλύτερη εβδομαδιαία άνοδος στο πετρέλαιο από τις αρχές του 2023

Αν και η Σαουδική Αραβία είναι de facto ο ισχυρότερος παίκτης μεταξύ των κρατών-μελών του ΟΠΕΚ, το Ιράν εξάγει περίπου 1,6 με 1,8 εκατ. βαρέλια με αργό πετρέλαιο και πετρελαιοειδή, εκ των οποίων τα 1,5 εκατ. βαρέλια καταλήγουν στην Κίνα. Το γεγονός ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, απέφυγε να ασκήσει κριτική στο ενδεχόμενο μιας επίθεσης σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν από το Ισραήλ, οδήγησε μέσα στην ημέρα την τιμή του αργού πετρελαίου πάνω από τα 74 δολάρια το βαρέλι. Παράλληλα, η τιμή του πετρελαίου Μπρεντ έφτασε να ξεπερνά κάποια στιγμή τα 78 δολάρια το βαρέλι. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη εβδομαδιαία άνοδο από τις αρχές του 2023 και δίχως αμφιβολία μπορεί να αναγκάσει τις κεντρικές τράπεζες να αναπροσαρμόσουν έως έναν βαθμό τις προβλέψεις για τον πληθωρισμό.

Όμως, το μέγεθος των διακυμάνσεων απέχει από τον τετραπλασιασμό των τιμών τη δεκαετία του ’70. Τα περιθώρια ενός ανεξέλεγκτου ράλι είναι περιορισμένα, τουλάχιστον, σε αυτήν τη φάση. Δεν είναι τυχαίο που πρόσφατες πληροφορίες θέλουν τη Σαουδική Αραβία να εγκαταλείπει τον στόχο των 100 δολαρίων το βαρέλι, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο για αυξήσεις στην ημερήσια παραγωγή μετά τα πλαφόν που ισχύουν εδώ και μια διετία. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ), το μερίδιο του ΟΠΕΚ+ -όπου η Σαουδική Αραβία με τη Ρωσία είναι τα ισχυρότερα μέλη- έχει υπονομευθεί στην παγκόσμια αγορά ύστερα από τις μειώσεις στην ημερήσια παραγωγή που ισχύουν από το 2022 και συγχρόνως την εντατικοποίηση των γεωτρήσεων στις ΗΠΑ.

Ορόσημο η 7η Οκτωβρίου: Από τον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ στις επιθέσεις της Χαμάς

Συν τοις άλλους, η Σαουδική Αραβία ναι μεν τάσσεται υπέρ της ίδρυσης παλαιστινιακού κράτους, αλλά αναγνωρίζει την ανάγκη σταθερότητας στη Μέση Ανατολή σε αντίθεση με την Τεχεράνη. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς κατά του Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου του 2023 -οι οποίες πυροδότησαν έναν νέο κύκλο βίας ανάμεσα στο Ισραήλ και τον Άξονα της Αντίστασης του Ιράν (Χαμάς, Χεζμπολάχ, Χούθι και παραστρατιωτικές ομάδες σε Συρία και Ιράκ)- υποκινήθηκαν ακριβώς για να μπλοκάρουν μια συμμαχία ανάμεσα στη Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ.

Οι επιθέσεις της Χαμάς διεξήχθησαν μισό αιώνα μετά τον Πόλεμο του Γιόμ Κιπούρ το 1973. Τότε, ένας συνασπισμός αραβικών κρατών υπό την αιγίδα της Αιγύπτου και της Συρίας επιτέθηκαν στο Ισραήλ. Και οι δυο επιθέσεις του 1973 και του 2023 είχαν ενορχηστρωθεί για τον αιφνιδιασμό των Ισραηλινών στην πιο ιερή ημέρα του χρόνου για τον Ιουδαϊσμό. Εξέθεσαν την έλλειψη ετοιμότητας των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ, τονίζει ο Κλαρκ Κούπερ, αναλυτής του Atlantic Council. Τότε, ο OAPEC επέβαλε πετρελαϊκό εμπάργκο επειδή οι ΗΠΑ αποφάσισαν να επανεφοδιάσουν το Ισραήλ. Στόχος δεν ήταν μόνον η αμερικανική οικονομία, αλλά ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Ολλανδία και άλλες χώρες που υποστήριξαν το Ισραήλ.

Δύο βασικές διαφορές

Υπάρχουν, όμως, δυο βασικές διαφορές από την πετρελαϊκή κρίση του 1973, όταν πολλαπλασιάστηκαν οι τιμές από τα 2 σχεδόν στα 11 δολάρια το βαρέλι. Πρώτον, η Σαουδική Αραβία είχε την ισχύ να καθορίσει την παγκόσμια προσφορά πετρελαίου, ενώ σήμερα οι ΗΠΑ καταλαμβάνουν την κορυφαία θέση των πετρελαιοπαραγωγών κρατών. Και τότε ο Ανουάρ Σαντάτ, ο διάδοχος του Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ στην προεδρία της Αιγύπτου, είχε πείσει τον βασιλέα Φαϊζάλ της Σαουδικής Αραβίας να αξιοποιήσει το πετρέλαιο ως γεωπολιτικό όπλο.

Τον περασμένο Μάιο το Ριάντ τηρούσε μετριοπαθή στάση, αποδεχόμενο μια συμφωνία με τις ΗΠΑ στην πυρηνική ενέργεια και την τεχνητή νοημοσύνη, όπου το Ισραήλ δεν περιλαμβάνεται λόγω του νέου πολέμου που δίνει στα νότια με τη Χαμάς και στα βόρεια με τη Χεζμπολάχ. Σήμερα, με τις επιθέσεις των Ισραηλινών να επεκτείνονται στον Λίβανο, το Ριάντ κρατά χαμηλούς τόνους και ζυγίζει τις επιλογές του που, σαφώς, έχουν μεγαλύτερη προοπτική από αυτές της Τεχεράνης. Τέλος, αναλυτές τονίζουν πως θα εξυπηρετούσε τη Σαουδική Αραβία η αποδυνάμωση των Χούθι στην Υεμένη, οι οποίοι ανήκουν στον λεγόμενο «Άξονα της Αντίστασης» του Ιράν.

Διαβάστε επίσης

Αττική Οδός: Η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ πλήρωσε τα 3,27 δισ. για τη σύμβαση παραχώρησης

Νέες αιχμές Καρώνη σε Softone και Entersoft: “Απαιτούν λύτρα”

Πώς θα εφαρμοστούν τα πορτοκαλί τιμολόγια