THEPOWERGAME
Η χειρότερη ξηρασία στην ιστορία της Βραζιλίας απειλεί να εκτοξεύσει τις παγκόσμιες τιμές των τροφίμων. Η έλλειψη βροχοπτώσεων έχει καταστρέψει καλλιέργειες καφέ, ζάχαρης και σόγιας, ενώ οι πυρκαγιές έχουν μειώσει περαιτέρω την παραγωγή. Η Βραζιλία, ως ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς αγροτικών προϊόντων στον κόσμο, παίζει καθοριστικό ρόλο στις παγκόσμιες αγορές τροφίμων. Η κλιματική αλλαγή, που εκδηλώνεται με ακραία καιρικά φαινόμενα όπως η ξηρασία και οι πυρκαγιές, θέτει σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια σε παγκόσμιο επίπεδο. Η αύξηση των τιμών στα τρόφιμα, ιδιαίτερα του καφέ και της ζάχαρης, αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά τα νοικοκυριά και τις οικονομίες σε όλο τον κόσμο.
Όπως σημειώνει το Bloomberg, επί έξι μήνες δεν έπεσε ούτε μια σταγόνα βροχής στις καλλιέργειες καφέ του José Orlando Cintra Filho. Τα λευκά άνθη που συνήθως εμπνέουν την ελπίδα μιας καλής σοδειάς arabica -η ποικιλία κόκκων που προτιμάται από αλυσίδες όπως η Starbucks Corp- δεν έχουν ακόμη ανθίσει. Αντίθετα, τα δέντρα μαράθηκαν. Ο Cintra Filho, γνωρίζοντας ότι δεν είχε αρκετό νερό στις δεξαμενές του, σταμάτησε την άρδευση των καλλιεργειών του και κλάδεψε μερικά κλαδιά νωρίτερα από το συνηθισμένο. Η σοδειά του επόμενου έτους έχει ήδη συρρικνωθεί. «Ασχολούμαι με τον καφέ εδώ και 36 χρόνια και δεν έχω ξαναπεράσει κάτι τέτοιο», είπε, ενώ γύρω του υπήρχαν στρέμματα ξεραμένων δέντρων σε μια σημαντική περιοχή παραγωγής καφέ, γνωστή ως Mogiana Paulista.
Η χειρότερη ξηρασία στην ιστορία της Βραζιλίας δεν θέτει μόνο σε κίνδυνο τις καλλιέργειες καφέ, ζάχαρης και σόγιας. Η νεκρή βλάστηση δίνει τη θέση της σε πυρκαγιές, στέλνοντας αέρια του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα και εξαφανίζοντας περισσότερο από το τροπικό δάσος του Αμαζονίου. Βασικά ποτάμια, υπεύθυνα για τη μεταφορά του ενός τρίτου της πολύτιμης σοδειάς σόγιας της χώρας, στεγνώνουν. Το κόστος των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας έχει αυξηθεί, δεδομένου ότι η χώρα αντλεί τα δύο τρίτα της ενέργειάς της από υδροηλεκτρική ενέργεια.
Ο παγκόσμιος αντίκτυπος στις τιμές των τροφίμων
Και ως ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς καλλιεργειών στον κόσμο, κάθε πρόβλημα στη γεωργία της Βραζιλίας έχει αντίκτυπο στις τιμές των τροφίμων σε όλο τον κόσμο. Το χειρότερο είναι ότι λόγω της κλιματικής αλλαγής, αυτό γίνεται ο κανόνας. Η Βραζιλία αντιμετωπίζει «χρόνια και σοβαρή ξηρασία» από το 2012, σύμφωνα με τον Bráulio Borges, ανώτερο οικονομολόγο της LCA Consultores στο Σάο Πάολο. Τέτοια ζητήματα έχουν κοστίσει στο έθνος μεταξύ 0,8% και 1,6% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος κάθε χρόνο. Ενώ οι δημοσιονομικές δαπάνες είχαν ενισχύσει την ανάπτυξη μέχρι στιγμής φέτος, τα μακροχρόνια προβλήματα με τη βροχή «έχουν αφαιρέσει διαχρονικά περισσότερο από το 10% της συσσωρευμένης ανάπτυξης από το 2012 μέχρι σήμερα». Αυτό είναι ένα σημαντικό πρόβλημα για μια οικονομία που αντλεί σχεδόν το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της από τη γεωργία. Σχεδόν το 60% της Βραζιλίας έχει υποστεί κάποιου βαθμού ξηρασία από τα τέλη του 2023.
Είναι ένας μικρόκοσμος του πώς η κλιματική αλλαγή φέρνει τα πάνω κάτω σε ζωές και ολόκληρες οικονομίες. Τα νοικοκυριά στη Ζάμπια λαμβάνουν μόνο τρεις ώρες ηλεκτρικού ρεύματος την ημέρα, καθώς το εξαρτώμενο από την υδροηλεκτρική ενέργεια έθνος αντιμετωπίζει μια ιστορική ξηρασία. Η Γκάνα στα τέλη Αυγούστου απαγόρευσε την εξαγωγή ορισμένων σιτηρών για να αποτρέψει την έλλειψη τροφίμων, καθώς αντιμετωπίζει έλλειψη βροχής. Η Ελλάδα βιώνει τη χειρότερη περίοδο πυρκαγιών των τελευταίων δύο δεκαετιών. Οι ακραίες καιρικές συνθήκες προκάλεσαν ζημιές στις καλλιέργειες σόγιας, φυστικιών, ζάχαρης και καλαμποκιού στην Κίνα στις αρχές του καλοκαιριού.
«Η Βραζιλία αποτελεί βαρόμετρο. Όταν αντιμετωπίζει μια μεγάλη ξηρασία ή έναν μεγάλο παγετό, οι διεθνείς τιμές μπορεί να επηρεαστούν» δήλωσε ο Marcos Jank, ανώτερος καθηγητής παγκόσμιας αγροτικής επιχειρηματικότητας στο Insper. Και πρόσθεσε: «Ο κόσμος δεν εξαρτάται μόνο από τη Βραζιλία, αλλά στα πιο σημαντικά εμπορεύματα που εξάγει η Βραζιλία, όπως η σόγια ή η ζάχαρη, η έλλειψη παραγωγής μπορεί πράγματι να επηρεάσει τις διεθνείς τιμές».
Πιο ακριβά αγαθά
Η Βραζιλία προμηθεύει το ένα τρίτο του παγκόσμιου καφέ και το ήμισυ του εμπορίου ζάχαρης. Ενώ οι βροχές που αναμένονται για τον Οκτώβριο, μπορούν ακόμη να βοηθήσουν τις καλλιέργειες, οι φόβοι ότι η συγκομιδή της Βραζιλίας μπορεί να καταστραφεί το επόμενο έτος οδήγησαν ήδη σε αύξηση 11% στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για τον καφέ Arabica, μόνο τον Σεπτέμβριο, καθώς η τιμή άγγιξε το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 13 ετών κατά τη διάρκεια του μήνα. Τις πρώτες ημέρες διαπραγμάτευσης του Οκτωβρίου, το ράλι έχει «παγώσει» λίγο.
Οι τιμές για τη φθηνότερη ποικιλία Robusta, την οποία καλλιεργεί επίσης η Βραζιλία, έχουν επίσης εκτοξευτεί. Αυτό έχει αφήσει τις εταιρείες και τους καταναλωτές να πληρώνουν για ακριβότερο καφέ. Την ίδια στιγμή οι έμποροι λιανικής πώλησης -ιδιαίτερα στην Ευρώπη, όπου οι επερχόμενοι κανόνες κατά της αποψίλωσης θα μπορούσαν να περιορίσουν περαιτέρω την προσφορά- προσπαθούν να εξασφαλίσουν κόκκους. «Είναι βέβαιο ότι θα έχουμε προβλήματα με την παραγωγή το 2025», δήλωσε ο Antônio de Salvo, πρόεδρος της αγροτικής ομοσπονδίας της Minas Gerais, της μεγαλύτερης πολιτείας παραγωγής καφέ της Βραζιλίας. Και πρόσθεσε: «Απλά δεν ξέρουμε ακόμη πόσο μεγάλη θα είναι η απώλεια».
Οι προμήθειες ζάχαρης απειλούνται επίσης. Οι ξηρές καλλιέργειες ζαχαροκάλαμου έγιναν πρωταρχικά θύματα των πυρκαγιών ρεκόρ που σημειώθηκαν στην κορυφαία παραγωγό πολιτεία του Σάο Πάολο τον Αύγουστο. Ο αγρότης Sergio Bota da Silva, ο οποίος είναι ιδιοκτήτης μερικών φυτειών ζαχαροκάλαμου που επλήγησαν από τις πυρκαγιές κοντά στην πόλη Sertaozinho, πιστεύει ότι περίπου το ένα τρίτο της παραγωγής του χάθηκε από τη φωτιά και την ξηρασία.
«Ήταν κάτι φρικτό» είπε ο Σίλβα, καθώς θυμόταν ότι δούλευε στα χωράφια και έβλεπε τη φωτιά να έρχεται προς το μέρος του. Οι πυρκαγιές έπληξαν επίσης καλλιέργειες που θα γινόταν η συγκομιδή μόνο την επόμενη χρονιά. «Είχα κάνει όλες τις θεραπείες και τώρα θα πρέπει να ξεριζώσω το καλάμι γιατί δεν πρόκειται να φυτρώσει πια» εξήγησε.
Άλμα 16% στην ακατέργαστη ζάχαρη τον Σεπτέμβριο
Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για την ακατέργαστη ζάχαρη που διαπραγματεύονται στη Νέα Υόρκη σημείωσαν άνοδο 16% τον Σεπτέμβριο και το ράλι συνεχίστηκε μέχρι στιγμής τον Οκτώβριο, με τις τιμές να διαπραγματεύονται κοντά στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων επτά και πλέον μηνών. Ο αντίκτυπος διαχέεται στα οικονομικά των μεγάλων ομίλων ζάχαρης στη Βραζιλία. Επειδή η ξηρασία μειώνει την ποιότητα της πρώτης ύλης, τα εργοστάσια αναγκάζονται να παράγουν περισσότερη αιθανόλη από ζαχαροκάλαμο, ένα προϊόν με χαμηλότερες τιμές σε σύγκριση με τη ζάχαρη.
Η κυβέρνηση του προέδρου Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα ανακοίνωσε ότι οι αγρότες που επλήγησαν από τις πρόσφατες πυρκαγιές, θα έχουν πρόσβαση σε μια πιστωτική γραμμή που έχει σχεδιαστεί για την αποκατάσταση υποβαθμισμένων περιοχών. Διατίθενται πόροι ύψους έως και 6,5 δισεκατομμυρίων ρεάις (1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων) από το σχέδιο καλλιέργειας της χώρας, με καλύτερους όρους δανεισμού σε σύγκριση με την ευρύτερη πιστωτική αγορά.
Κίνδυνος πληθωρισμού
Η μεταφορά μέρους των προϊόντων που είναι σε θέση να παράγει η Βραζιλία εξαρτάται επίσης από τη βροχή. Τα επίπεδα νερού είναι ιστορικά χαμηλά σε ορισμένα βασικά σημεία του «Βόρειου Τόξου», μια σειρά λιμανιών που είναι υπεύθυνα για περίπου το ένα τρίτο των εξαγωγών του κύριου γεωργικού προϊόντος της χώρας: της σόγιας. Εάν η ξηρασία συνεχιστεί, οι φορείς εκμετάλλευσης φορτηγών πλοίων, όπως η Hidrovias do Brasil SA, θα αναγκαστούν να χωρίσουν τους όγκους σε μικρότερες μερίδες, ώστε οι ελαφρύτερες φορτηγίδες να μπορέσουν να περάσουν από κρίσιμα σημεία. Μια παρόμοια κατάσταση πέρυσι είχε ως αποτέλεσμα η εταιρεία να μειώσει τις προοπτικές των κερδών της.
Η κρίση οδηγεί επίσης σε ακριβότερους λογαριασμούς για τους Βραζιλιάνους, καθώς η εξάρτηση της χώρας από την υδροηλεκτρική ενέργεια για τα δύο τρίτα της ισχύος της, σημαίνει ότι η έλλειψη βροχών ανεβάζει τους λογαριασμούς ρεύματος. Οι πρόσθετες επιβαρύνσεις που πρόκειται να εφαρμοστούν, θα μπορούσαν να προσθέσουν περίπου 0,3% στον πληθωρισμό στο τέλος του έτους, σύμφωνα με τον Borges της LCA.
Φυσικά, το αυξημένο κόστος των τροφίμων και της ηλεκτρικής ενέργειας θα το νιώσουν περισσότερο οι φτωχότεροι της Βραζιλίας. Από το 2022, το 31,6% των Βραζιλιάνων, δηλαδή 67,8 εκατομμύρια άνθρωποι, ζούσαν σε συνθήκες φτώχειας, η οποία ορίζεται από την Παγκόσμια Τράπεζα ως η διαβίωση με λιγότερα από 7 δολάρια την ημέρα.
«Η κατάσταση στη Βραζιλία είναι αρκετά άσχημη» δήλωσε ο Ryan Truchelut, πρόεδρος της WeatherTiger LLC. Η επίμονη ξηρασία σε βασικές περιοχές της Βραζιλίας ενέχει τον κίνδυνο να καθυστερήσει η φύτευση σόγιας στον μεγαλύτερο προμηθευτή ελαιούχων σπόρων στον κόσμο που χρησιμοποιούνται σε όλα, από ζωοτροφές μέχρι βιοκαύσιμα. Μια πολύ καθυστερημένη συγκομιδή σόγιας αποτελεί σημαντική απειλή για την παραγωγή καλαμποκιού της χώρας, η οποία καλλιεργείται ως επί το πλείστον αμέσως μετά τη συγκομιδή σόγιας και πριν από το τέλος της περιόδου των βροχών.
Η υγρή περίοδος στην κεντρική Βραζιλία -υπεύθυνη για τη σόγια, το καλαμπόκι και το βαμβάκι- θα καθυστερήσει πιθανότατα, δήλωσε ο Truchelut. Η περιοχή «βόρεια της Parana» -στο νότο της χώρας, όπου καλλιεργούνται σόγια, ζαχαροκάλαμο και καφές- «πιθανότατα θα γείρει θερμότερη και ξηρότερη από τον μέσο όρο». Αυτό σημαίνει ότι η σόγια, η ζάχαρη και ο καφές στο κέντρο της νότιας και κεντροδυτικής Βραζιλίας θα μπορούσαν να δουν χαμηλότερες αποδόσεις.
Η ξηρασία και οι πυρκαγιές στη Βραζιλία, των οποίων είχαν προηγηθεί σοβαρές πλημμύρες νωρίτερα μέσα στο έτος, «όχι μόνο κατέστρεψαν τα δάση και τις καλλιέργειες, αλλά δημιούργησαν επίσης μια τραγωδία -μια οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική τραγωδία- χωρίς προηγούμενο», δήλωσε ο Jorge Hargrave, διευθυντής της Maraé Investimentos και συνιδρυτής της Συνόδου Κορυφής για το Κλίμα στη Βραζιλία, κατά την πρόσφατη συγκέντρωση της ομάδας για το 2024 στη Νέα Υόρκη. «Αυτή η κρίση υπογραμμίζει την τεράστια ευθύνη που όλοι μας φέρουμε», πρόσθεσε.
Διαβάστε επίσης
Τα πέντε “αγκάθια” στην κατασκευή μεγάλων έργων real estate
Θεσσαλονίκη: Το Μετρό ανασταίνει το εμπορικό κέντρο
Πώς θα εφαρμοστούν τα πορτοκαλί τιμολόγια
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
