Πώς προχωρά η απολιγνιτοποίηση στην Ελλάδα: Η εικόνα στις χώρες του ΟΟΣΑ

Η απολιγνιτοποίηση δεν αποτελεί πρόκληση μόνο για την Ελλάδα, αλλά είναι ένα κεντρικό θέμα συζήτησης σε κραταιές βιομηχανικές χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), που προσπαθούν να ευθυγραμμιστούν με τους παγκόσμιους κλιματικούς στόχους. Η πλήρης απεξάρτηση από τον άνθρακα είναι πλέον πιο επιτακτική από ποτέ, καθώς η κλιματική αλλαγή απαιτεί άμεσες και αποφασιστικές ενέργειες. Παρά τα διάφορα εμπόδια, σχεδόν τα τρία τέταρτα των χωρών του ΟΟΣΑ έχουν δεσμευτεί να εξαλείψουν την παραγωγή ενέργειας από άνθρακα έως το 2030, ευθυγραμμιζόμενες με τον στόχο της Συμφωνίας των Παρισίων για τον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας στον 1,5°C. Η Ελλάδα βρίσκεται στην εμπροσθοφυλακή αυτών των εξελίξεων και η de facto απόσυρση του λιγνίτη δημιουργεί νέες ευκαιρίες.

Η πρόοδος στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, η πορεία προς την απολιγνιτοποίηση έχει λάβει πιο συγκεκριμένη μορφή τον τελευταίο χρόνο, με ορόσημο τον Σεπτέμβριο του 2024. Κατά τη διάρκεια αυτού του μήνα, καταγράφηκε το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα χωρίς χρήση λιγνίτη σε οποιονδήποτε μήνα μέχρι σήμερα, με 463 ώρες (64,3% των συνολικών ωρών). Αυτό το νέο ρεκόρ ξεπέρασε το προηγούμενο του Μαΐου 2024, όταν ο λιγνίτης δεν χρησιμοποιήθηκε για 456 ώρες (61,3% των συνολικών ωρών του μήνα). Παράλληλα, η λιγνιτική παραγωγή του Σεπτεμβρίου μειώθηκε στις 159,4 GWh, που αποτελεί τη δεύτερη χαμηλότερη τιμή στην ιστορία της χώρας μετά τις 50,2 GWh του Μαΐου 2024.

Συνολικά, το εννεάμηνο του 2024 κατέγραψε ένα νέο ιστορικό χαμηλό στη λιγνιτική παραγωγή, η οποία έφτασε τις 2,335 TWh, μείωση κατά 30% σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2023. Επιπλέον, για 1.575 ώρες (24% των συνολικών ωρών του εννιαμήνου) δεν υπήρχε καμία λιγνιτική μονάδα σε λειτουργία, σε αντίθεση με τις μόλις 584 ώρες το ίδιο διάστημα το 2023. Αυτά τα δεδομένα αποδεικνύουν ότι η Ελλάδα προχωρά με σταθερά βήματα στην απεξάρτηση από τον λιγνίτη και ενισχύει τη στροφή προς πιο καθαρές μορφές ενέργειας.

Η πρόοδος στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι κρίσιμη για την ενεργειακή μετάβαση της Ελλάδας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, ο Αύγουστος του 2024 σημείωσε τη δεύτερη υψηλότερη παραγωγή ΑΠΕ στην ιστορία της χώρας, με 2.275 GWh. Ταυτόχρονα, η παραγωγή από ορυκτό αέριο έφτασε τις 2.194 GWh, αποτελώντας τη δεύτερη υψηλότερη για το έτος. Ωστόσο, παρατηρήθηκαν και σημαντικές περικοπές στην παραγωγή ΑΠΕ, φτάνοντας τις 565 GWh τους πρώτους οκτώ μήνες του έτους, γεγονός που υποδεικνύει την ανάγκη για περαιτέρω ενίσχυση των ενεργειακών υποδομών.

Η ΔΕΗ διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή, καθώς έχει ήδη αποσύρει λιγνιτικές μονάδες συνολικής ισχύος 1,9 GW. Μέχρι το 2026, η εγκατεστημένη ισχύς της ΔΕΗ στην εγχώρια αγορά αναμένεται να αυξηθεί από τα 10,7 GW στα 13,1 GW, παρά το κλείσιμο μονάδων λιγνίτη, πετρελαίου και φυσικού αερίου συνολικής ισχύος 2,8 GW. Επιπλέον, η ισχύς των ΑΠΕ της ΔΕΗ αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2026, φτάνοντας τα 8,9 GW, καλύπτοντας το 68% της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος του ομίλου στην Ελλάδα, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και άλλες χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Μέχρι το 2030, η συνολική ισχύς της ΔΕΗ θα φτάσει τα 17 GW, εκ των οποίων το 75% θα προέρχεται από καθαρές μορφές ενέργειας.