Οι αγορές χαίρονται, αλλά αγνοούν τους αυξανόμενους πολιτικούς κινδύνους

Η χρονιά που πέρασε έφερε πόλεμο στη Μέση Ανατολή, κλιμάκωση της εμπορικής σύγκρουσης μεταξύ της Δύσης και της Κίνας και, στις 13 Ιουλίου, μια απόπειρα δολοφονίας του επικρατέστερου υποψηφίου στην αμερικανική προεδρική κούρσα. Ωστόσο, αν κοιτάξετε τις χρηματοπιστωτικές αγορές, θα νομίσετε ότι τίποτα δεν έχει συμβεί. Όπως φαίνεται, ούτε το αίμα, ούτε το πολιτικό μένος μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή της Wall Street από τα καλά οικονομικά νέα: μέχρι στιγμής οι φόβοι για ύφεση έχουν αποδειχθεί λανθασμένοι και ο πληθωρισμός έχει υποχωρήσει. Ως αποτέλεσμα, οι αγορές βρίσκονται σε υψηλά ή κοντά σε υψηλά όλων των εποχών στην Αμερική, την ευρωζώνη και την Ιαπωνία, ενώ πολλές μετοχές αναδυόμενων οικονομιών ανθούν επίσης. Η αισιοδοξία είναι διάχυτη. Σε σύγκριση με τα κέρδη των εταιρειών, οι αμερικανικές μετοχές ήταν τόσο ακριβές μόνο κατά τη διάρκεια δύο προηγούμενων ανόδων.

Μπορεί η απόπειρα δολοφονίας του Donald Trump να ήταν μια τυχαία πράξη χωρίς βαθιές συνέπειες. Η Αμερική έχει μακρά ιστορία επιθέσεων κατά πολιτικών. Ούτε οι δύο απόπειρες κατά της ζωής του Gerald Ford το 1975, ούτε εκείνη κατά του Ronald Reagan το 1981 προκάλεσαν κρίσεις. Ωστόσο, το γεγονός ότι είναι εύκολο να φανταστεί κανείς ότι η κομματική απέχθεια εμπνέει μια απόπειρα δολοφονίας είναι μια υπενθύμιση της πολιτικής δυσλειτουργίας της Αμερικής, η οποία διαχέεται στην παγκόσμια αταξία. Και αν ο κ. Trump και ο νεαρός συνυποψήφιός του, J.D. Vance, καβαλήσουν το κύμα αλληλεγγύης για να φτάσουν στον Λευκό Οίκο, θα υπάρξει άλλος ένας γύρος αναστάτωσης. Όπως έδειξε η ομιλία του στο συνέδριο των Ρεπουμπλικανών, ο κ. Vance ενισχύει, πιο εύγλωττα, τα απομονωτικά ένστικτα του κ. Trump. Η Ευρώπη θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα την απώλεια της ομπρέλας ασφαλείας του ΝΑΤΟ και τον οικονομικό πόνο από περισσότερο αμερικανικό προστατευτισμό.

Γιατί οι επενδυτές δεν ανησυχούν γι’ αυτές τις απειλές; Ένας λόγος είναι ότι η πραγματική οικονομία έχει, μέχρι στιγμής, προσαρμοστεί εντυπωσιακά καλά στην παγκόσμια αναταραχή. Καθώς ο εμπορικός πόλεμος μαίνεται, οι δυτικές εταιρείες ανακατεύθυναν τις εφοδιαστικές αλυσίδες τους μέσω χωρών της «άλλης Ασίας», όπως το Βιετνάμ και η Ινδία (συχνά αποκρύπτοντας τους δεσμούς με την Κίνα, αντί να τους διακόψουν). Όταν χρειάστηκε να απεξαρτηθεί ξαφνικά από το ρωσικό φυσικό αέριο, η γερμανική οικονομία, αντί να καταρρεύσει, προσαρμόστηκε. Η ζημιά που προκάλεσαν οι δασμοί καλύφθηκε από τη μακροχρόνια άνθηση της απασχόλησης στην Αμερική και την τόνωση που πυροδότησε τα τεράστια ελλείμματα. Η καινοτομία, και κυρίως η εμφάνιση της δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης, προχώρησε με γοργούς ρυθμούς.

Ωστόσο, θα ήταν αφελές να πιστεύουμε ότι η παγκόσμια οικονομία δεν επηρεάζεται από την πολιτική. Η ευημερία της εξαρτάται από τα φιλελεύθερα, δημοκρατικά και ειρηνικά θεμέλια πάνω στα οποία έχει οικοδομηθεί ο σύγχρονος καπιταλισμός. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα καλά νέα που πανηγυρίζουν οι επενδυτές -η σχετικά ανώδυνη μείωση του πληθωρισμού- επιτεύχθηκε από τους κεντρικούς τραπεζίτες, οι οποίοι είναι μάλλον απομονωμένοι από την πολιτική ανάμειξη. Όμως οι πολιτικοί θα μπορούσαν να παραμερίσουν το ταμπού της παρέμβασης στα επιτόκια, όπως ξεπέρασαν πρόσφατα τις προηγούμενες επιφυλάξεις για τις επιδοτήσεις και τους δασμούς. Ο κ. Trump επέκρινε τον Jerome Powell, τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του. Αν ο Tραμπισμός συνεχίσει να ζει και μετά το 2028 μέσω του κ. Vance, ο οποίος θρηνεί για το ισχυρό δολάριο, τότε είναι δύσκολο να δούμε πώς η Fed θα διατηρήσει την ανεξαρτησία της μακροπρόθεσμα.

Οι χώρες που παραμένουν εκτός της σημερινής χρηματιστηριακής έκρηξης προσφέρουν προειδοποιητικές ιστορίες για τις συνέπειες των δυσμενών πολιτικών και των διαταραχών στο εμπόριο. Η μεγάλη αγορά με τις χειρότερες επιδόσεις κατά το τελευταίο έτος είναι η κινεζική, η οποία, σε όρους δολαρίου, έχει υποχωρήσει περίπου 10%. Παρά τον αυξανόμενο θαυμασμό της Δύσης για τον κινεζικό κρατικό καπιταλισμό και τον πανηγυρισμό στο Πεκίνο για την αναταραχή στην Αμερική, η πρόσφατη οικονομική ανάπτυξη της Κίνας υπήρξε απογοητευτική. Η αυταρχική κυβέρνησή της, στερούμενη της πειθαρχίας και του δυναμισμού που απαιτεί η δημοκρατική πολιτική, απέτυχε να επιλύσει την κρίση των ακινήτων ή να καταπολεμήσει την επιβράδυνση με την τόνωση της κατανάλωσης. Στη Δύση, το χρηματιστήριο της Βρετανίας έχει πολύ χαμηλές αποδόσεις από τότε που η χώρα ψήφισε υπέρ της αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2016, μια απόφαση που διέκοψε τις εμπορικές ροές με τους στενότερους εταίρους της. Αυτήν την εβδομάδα οι μετοχές της TSMC και άλλων εταιρειών τεχνολογίας υποχώρησαν μετά την πρόταση του κ. Trump ότι η Ταϊβάν θα πρέπει να πληρώσει την Αμερική για να της παρέχει αμυντικές εγγυήσεις.

Σε ορισμένα μέρη του κόσμου -αν και όχι σε μέρη που ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τους επενδυτές- η πραγματική οικονομία υποφέρει από την παρακμή της παλιάς τάξης πραγμάτων. Μετά την πανδημία οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν αναπτύσσονται πλέον, κατά μέσο όρο, ταχύτερα από τις πλούσιες, όπως συνέβαινε κατά τη διάρκεια της ακμής της παγκοσμιοποίησης μετά το 1990. Πολλές από τις φτωχότερες χώρες βαρύνονται με μεγάλα χρέη, που είναι δύσκολο να διαχειριστούν, επειδή οι πιστωτές, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, δεν επιθυμούν να σεβαστούν το ειδικό καθεστώς του ΔΝΤ, το οποίο θεωρούν βραχίονα της δυτικής ισχύος.

Τελικά οι πολιτικές και γεωπολιτικές καταστροφές θα πλήξουν και τον πλούσιο κόσμο. Τίποτα δεν συμπυκνώνει καλύτερα τον εφησυχασμό της Wall Street σχετικά με αυτό το ενδεχόμενο από την αυξανόμενη πεποίθηση ότι η επιστροφή του κ. Trump στον Λευκό Οίκο θα είναι καλή είδηση για τους επενδυτές.

Τις τελευταίες ημέρες, καθώς οι πιθανότητες μείωσης των επιτοκίων και νίκης του Trump αυξήθηκαν, οι επενδυτές επένδυσαν σε μετοχές μικρής κεφαλαιοποίησης. Είναι αλήθεια ότι η μείωση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή από το 21% στο 15%, μια ιδέα που έχει διατυπώσει ο κ. Trump, θα μπορούσε να ενισχύσει μηχανικά τα κέρδη, η απορρύθμιση βοηθά και τα μεγαλύτερα ελλείμματα βοηθούν τα μέτρα τόνωσης. Ωστόσο, η οικονομία τρέχει πιο γρήγορα και ο προϋπολογισμός της Αμερικής είναι πολύ πιο τεντωμένος απ’ ό,τι στην αρχή της πρώτης θητείας του κ. Trump. Και τα δύο αυτά σημαίνουν ότι ο υψηλότερος πληθωρισμός είναι πιο πιθανός από την ταχύτερη ανάπτυξη. Ο κ. Trump θεωρεί εδώ και καιρό το χρηματιστήριο ως μέτρο της απόδοσής του και έτσι μπορεί να εγκαταλείψει τις πιο βαρύγδουπες ιδέες του. Βέβαια, το γεγονός ότι το να είσαι αισιόδοξος για τα Trumponomics σημαίνει ότι ελπίζεις ότι τα πιο επιβλαβή μέρη τους θα εγκαταλειφθούν υπό πίεση δεν είναι καλό σημάδι.

Ταύροι και ένα σοκ στην Κίνα

Αν οι κύριοι Trump και Vance επέτρεπαν περισσότερους πολέμους στην Ευρώπη ή αν προχωρούσαν προς την πλήρη αποσύνδεση από την Κίνα, που υποστηρίζουν ορισμένοι εθνικοσυντηρητικοί, θα ακολουθούσε οικονομικό χάος. Οι επενδυτές θα σφυροκοπούνταν. Μια τέτοια κάθοδος της παγκόσμιας τάξης σε αναταραχή θα ήταν ανησυχητική για τους επενδυτές, αν οι μετοχές αποτιμούνταν κανονικά. Με τις αποτιμήσεις τους στα ύψη, το κραχ φαίνεται αναπόφευκτο. Ο πολιτικός κίνδυνος είναι δύσκολο να τιμολογηθεί από τις αγορές, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να τον αγνοήσουν.

© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com

Διαβάστε επίσης

Sani/Ikos: Επιτυχής έκδοση ομολόγου ύψους 350 εκατ. ευρώ

Ο ΕΦΕΤ ανακάλεσε πυρηνέλαιο πασίγνωστης εταιρείας

ΤΑΙΠΕΔ: Το σχέδιο για πράσινα λιμάνια στην Ελλάδα