THEPOWERGAME
Ο λόγος του Γκι Φερχόφστατ είναι χειμαρρώδης. Αναλύοντας τον λαϊκισμό που επωάζεται στη Δύση τα τελευταία χρόνια, προειδοποιεί πως βρισκόμαστε ήδη σε μια βάρβαρη παγκόσμια τάξη πραγμάτων, όπου η Ευρώπη υποχρεούται να αντιδράσει άμεσα και αποτελεσματικά. Εκτός της υιοθέτησης κοινής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, η ΕΕ θα πρέπει να θεσμοθετήσει ευρέως την ειδική πλειοψηφία στη λήψη αποφάσεων. Μια 30ετία μετά «Το Τέλος της Ιστορίας και ο Τελευταίας Άνθρωπος» που έγραψε ο Φουκουγιάμα, η Ευρώπη διανύει μια περίοδο ανάλογη του μεσοπολέμου, περιβαλλόμενη από αυταρχικά καθεστώτα και απειλούμενη από τον λαϊκισμό εκ των έσω.
Μετά από μια μακρά πολιτική σταδιοδρομία, καθώς υπήρξε πρωθυπουργός του Βελγίου και επικεφαλής της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατικών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο κ. Φερχόφστατ –μιλώντας στο powergame.gr– θεωρεί πως η κοινή συναίνεση κρύβει παγίδες για την ΕΕ σε μια περίοδο που ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, αναλαμβάνει την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ, ενώ είναι φίλος με «τον Τραμπ από τις ΗΠΑ, τον Σι της Κίνας και τον Πούτιν της Ρωσίας». Επικεφαλής του European Movement International, ο Φερχόφστατ υπήρξε πάντα υπέρμαχος της ευρωπαϊκής ιδέας και θεωρεί πως ο κίνδυνος της ακροδεξιάς υπάρχει μόνο σε πολωμένες δημοκρατίες σαν τη Γαλλία και τις ΗΠΑ.
–Στο συνέδριο του Economist προ ημερών κάνατε λόγο για μια «τέλεια καταιγίδα» σήμερα στην Ευρώπη; Μπορείτε να προσδιορίσετε ποια είναι η πηγή της δυσαρέσκειας των Ευρωπαίων που προκαλεί αυτήν την καταιγίδα;
Τρεις είναι οι βασικοί παράγοντες που οδηγούν στην «τέλεια καταιγίδα»: οι μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη και από τα νότια σύνορα των ΗΠΑ, η κοινωνική ανισότητα και τα περιοριστικά μέτρα επί πανδημίας,που ήταν απαραίτητα αλλά προκάλεσαν αναταραχή. Στις δημοκρατίες της Δύσης έχει καλλιεργηθεί μια δυσαρέσκεια διότι οι πολίτες φοβούνται πως το μέλλον των επόμενων γενεών θα είναι χειρότερο από το δικό τους και έχει δημιουργηθεί μια απέχθεια στις μετριοπαθείς πολιτικές δυνάμεις. Το αποτέλεσμα ήταν η ενίσχυση του λαϊκισμού με την άνοδο του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, της Λεπέν στη Γαλλία, του Βίλντερς στην Ολλανδία, του AfD στη Γερμανία, της Μελόνι που κρατά την πρωθυπουργία της Ιταλίας κ.ο.κ. Ο Τουσκ στην Πολωνία είναι η εξαίρεση του κανόνα. Στις ΗΠΑ η πρόσφατη απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου τοποθετεί τον Τραμπ σε ίσους όρους με τον Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας και τον Σι Τζινπίνγκ της Κίνας. Θα έχει ανάλογες δυνάμεις με τους ηγέτες αυταρχικών καθεστώτων.
–Πώς βλέπετε σήμερα την Ευρώπη στην παγκόσμια σκηνή;
Εν κατακλείδι, οι δημοκρατίες της Ευρώπης απειλούνται εξωτερικά από την Κίνα, τη Ρωσία και το Ιράν, ενώ εσωτερικά βάλλονται από τον λαϊκισμό που πηγάζει από αυτήν τη δυσαρέσκεια. Βρισκόμαστε σε μια βάρβαρη τάξη πραγμάτων όπου είναι σκληρός ο ανταγωνισμός μεταξύ αυτοκρατοριών με διαφορετικά συστήματα αξιών. Οι δημοκρατίες λειτουργούν διαφορετικά από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας ή το καθεστώς Πούτιν στη Ρωσία. Και στο εσωτερικό κυριαρχεί αυτή η βαθιά δυσαρέσκεια των πολιτών. Ο τωρινός κόσμος είναι ιστορικά όμοιος με το επίμαχο διάστημα μεταξύ του Α’ και Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, δηλαδή από το 1918 έως το 1939.
–Δεν είναι ικανές οι δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης να γεφυρώσουν το χάσμα;
Απεναντίας συντελείται μια αποπαγκοσμιοποίηση που είναι ανάλογη με τις τάσεις που επικρατούσαν επί μεσοπολέμου. Επεκτείνεται, καλώς ή κακώς, ο προστατευτισμός στις εμπορικές σχέσεις των κρατών από την ενέργεια, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, μέχρι την τεχνολογία λόγω αντιπαλότητας της Δύσης με την Κίνα ή ακόμη και την αυτονομία των εφοδιαστικών αλυσίδων. Αυτή η αποπαγκοσμιοποίηση «κλειδώνει» με τον σκληρό ανταγωνισμό μεταξύ αυτοκρατοριών στη διεθνή γεωπολιτική σκηνή.
–Πιστεύετε πως η Ευρώπη είναι σήμερα πιο αδύναμη απ’ ότι ήταν επί Ψυχρού Πολέμου;
Ήταν λάθος που δεν προετοιμαστήκαμε εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου και αμέσως μετά για μια διεθνή τάξη πραγμάτων όπως τη σημερινή. Οι ιδρυτές της ΕΕ είχαν τη διορατικότητα για να αντιληφθούν αυτούς τους κινδύνους. Τη δεκαετία του ’50 μεσουρανούσε ο Στάλιν και ήταν ισχυρό το πολιτικό ένστικτο για τη δημιουργία μιας Ευρώπης πολύ πιο ενωμένης απ’ ότι είναι σήμερα. Την περίοδο 1953-54 είχε συζητηθεί η δημιουργία ενιαίου συντάγματος και κοινής αμυντικής πολιτικής, με τις ΗΠΑ να υποστηρίζουν αυτήν την προοπτική αλλά τους πολιτικούς στη Γαλλία, όμως, να την υποβαθμίζουν ως αναγκαιότητα. Σήμερα, ωστόσο, το καθεστώς του Στάλιν επέστρεψε με τον Πούτιν στο Κρεμλίνο και έτσι δημιουργήθηκε εκ νέου στρατιωτική αβεβαιότητα στην Ευρώπη. Ο πόλεμος επέστρεψε στην Ευρώπη.
–Πώς βλέπετε να εξελίσσεται το τοπίο στην Ευρώπη με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, να αναλαμβάνει την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ και τον Ντόναλντ Τραμπ ενδεχομένως να κερδίζει τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ;
Δίχως αμφιβολία θα είναι κακοτράχαλος ο δρόμος. Ο Όρμπαν διατηρεί φιλικές σχέσεις με τον Σι της Κίνας, τον Πούτιν και τον Τραμπ. Είναι ένα εφιαλτικό σενάριο. Αντί να επιβεβαιώνεται η πεποίθηση του Φουκουγιάμα για την επικράτηση των ελεύθερων αγορών και του δημοκρατικού κόσμου, έτσι όπως αναφέρει στο βιβλίο του «Το Τέλος της Ιστορίας», μια 30ετία μετά κινδυνεύουμε να καταλήξουμε σε μια δυστοπία με αυταρχικές αυτοκρατορίες που έχουν λαϊκιστές για ηγέτες και ανταγωνίζονται η μια την άλλη. Αυτή είναι η παγκόσμια τάξη πραγμάτων που βλέπω προσωπικά, όπου ο καπιταλισμός επιβιώνει αλλά η δημοκρατία απειλείται.
–Πώς μπορεί η Ευρώπη να οχυρωθεί σε έναν τέτοιο κόσμο;
Στην ΕΕ εξακολουθούμε να είμαστε διχασμένοι. Υπάρχουν 27 ηγέτες που χρονοτριβούν με τη λήψη αποφάσεων. Έτσι δημιουργείται ανασφάλεια. Η Ευρώπη για τους πολίτες της είναι προσφιλής αλλά όχι η ΕΕ. Όσοι επιλέγουν με την ψήφο τους τον λαϊκισμό είναι επειδή θεωρούν πως η ΕΕ δεν λειτουργεί σωστά. Θεωρούν πως δεν διαχειρίζεται σωστά το μεταναστευτικό πρόβλημα, την αποδυνάμωση των ευρωπαϊκών βιομηχανιών και αδυνατεί να αντιδράσει στην επιθετικότητα της Ρωσίας, με τις ΗΠΑ να λαμβάνουν τις πιο δύσκολες αποφάσεις.
–Πρακτικά ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν;
Θεωρώ πως δεν έχουμε προχωρήσει επαρκώς σε μεταρρυθμίσεις που είναι πια απαραίτητες. Το σύστημα λήψης αποφάσεων με ομοφωνία πρέπει να εγκαταλειφθεί και να αντικατασταθεί από την ειδική πλειοψηφία διότι είναι δυσλειτουργικό και η κατάσταση θα γίνει ακόμη πιο αδιέξοδο με τη διεύρυνση της ΕΕ σε 36 κράτη – μέλη. Εξαιτίας του καθεστώτος της ομοφωνίας, η Πολωνία οδηγήθηκε σε αφανισμό από τον χάρτη κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα. Ανάλογο κίνδυνο διατρέχει και η Ευρώπη και θα μετατραπεί σε προαύλιο ισχυρότερων κρατών, είτε είναι οι ΗΠΑ ή η Κίνα ή η Ρωσία ή η Ινδία. Η χάραξη κοινής αμυντικής πολιτικής είναι επίσης κρίσιμη διότι εάν ο Ντόναλντ Τραμπ γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ, ο οποίος δεν δίνει βάρος στο ΝΑΤΟ και θεωρεί πως κάθε χώρα στην Ευρώπη πρέπει να καλύπτει τις αμυντικές ανάγκες της, τότε τι θα γίνει; Ήταν μεγάλο λάθος που δεν υλοποιήθηκε η ιδέα αυτή τη δεκαετία του ’50, καταλήγοντας μόνο στη δημιουργία της τελωνειακής ένωσης. Έκτοτε επικεντρωθήκαμε στη δημοσιονομική διάσταση των πραγμάτων με αποτέλεσμα η ΕΕ να μην είναι σε ετοιμότητα να αντιμετωπίσει τη βάναυση πραγματικότητα που βρίσκεται σε εξέλιξη, παγκοσμίως. Ανάλογο αδιέξοδο επικρατεί στην τεχνολογία όταν στις ΗΠΑ, παραδείγματος χάριν, υπάρχει η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών για να ρυθμίζει τον αμερικανικό κλάδο. Στην Ευρώπη δεν έχουμε καν μια ενιαία τηλεπικοινωνιακή αγορά και χρειάζεται η έγκριση των αρχών από 27 κράτη-μέλη. Μοναδική εξαίρεση ήταν το NextGeneration EU για την ανάκαμψη των οικονομιών της ΕΕ μετά την πανδημία.
–Μετά την ανάδειξη του κόμματος της Λεπέν στις εκλογικές αναμετρήσεις της Γαλλίας, φοβόσαστε μια ανάλογη ανάδυση της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD);
Όχι, διότι οι Γερμανοί έχουν τη δική τους ιστορική πυξίδα. Κοιτάξτε, πάντα υπήρχαν ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη. Κίνδυνος δημιουργείται όταν επικρατεί βαθιά πόλωση σε δημοκρατίες αλλά αυτό δεν ισχύει στη Γερμανία ή την Ολλανδία, όπου ο Βίλντερς έθεσε στο περιθώριο βαρύγδουπες δηλώσεις για τη μετανάστευση και τον ισλαμισμό που έκανε πριν διαμορφωθεί η τετρακομματική κυβέρνηση. Στη Γαλλία υπάρχει μια πολωμένη δημοκρατία και το κόμμα της Λεπέν έχει τη δυνατότητα να αναλάβει τα ηνία της εξουσίας. Σε ανάλογη θέση βρίσκονται οι ΗΠΑ.
–Μήπως το Brexit έβλαψε την ΕΕ υπό την έννοια πως χάθηκε ένα ισχυρό κράτος που ορθώνει ανάστημα στη Ρωσία αλλά εκτός του κλαμπ των Βρυξελλών;
Το αντίθετο. Πιστεύω πως μετά το Brexit, τα υπόλοιπα κράτη – μέλη της Ε.Ε είδαν τις απώλειες και τις επιπτώσεις, θέτοντας στο περιθώριο ανάλογα σενάρια. Καμία κυβέρνηση δεν ακολούθησε το Brexit αλλά έγινε το αντίστροφο. Το ακραία κόμματα εγκατέλειψαν το αφήγημα της αποχώρησης από την ΕΕ και υποστήριξαν πως επιθυμούν μια διαφορετική ΕΕ.
Διαβάστε επίσης
Οι πρώτες 100 ημέρες του Κιρ Στάρμερ που αλλάζουν τη Βρετανία
Κατατέθηκε τροπολογία για τα δωμάτια προσωπικού σε ξενοδοχεία
Στα σκαριά το πρώτο συγκρότημα παραγωγής φωτοβολταϊκών τρίτης γενιάς
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
