Ταμείο Ανάκαμψης: Μόλις το 45% των πόρων στην πραγματική οικονομία

Την αδυναμία τόσο της Ελλάδας, όσο και άλλων κρατών μελών της Ε.Ε. ν’ αξιοποιήσουν κατάλληλα το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) επισημαίνει η Τράπεζα της Ελλάδος στην έκθεση Νομισματικής Πολιτικής 2023-2024 . Στην έκθεση σημειώνεται ότι μόλις το 45% των κεφαλαίων που έχουν εκταμιευθεί από την Κομισιόν έχουν φτάσει στην πραγματική αγορά, με το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων να είναι «παρκαρισμένα» είτε στο υπουργείο Οικονομικών, είτε σε φορείς της Γενικής & Κεντρικής Κυβέρνησης.

Συγκεκριμένα όπως αναφέρεται στη Έκθεση της ΤτΕ, στο σκέλος των επιδοτήσεων, η κυβέρνηση έχει εισπράξει 7,6 δισ. ευρώ από την Κομισιόν (το 42% του συνόλου), αλλά στους τελικούς δικαιούχους έχουν φτάσει τα 3,45 δισ. ευρώ. Επιπλέον σε αυτά, μέχρι τον περασμένο Απρίλιο, 2,4 δισ. ευρώ εισπράξεων στο σκέλος των επιδοτήσεων, είχαν μεταφερθεί σε άλλους φορείς της Γενικής και Κεντρικής Κυβέρνησης. Τα χρήματα αυτά φαίνονται να έχουν απορροφηθεί, αλλά στην πράξη αυτό δεν συμβαίνει.

Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη στο σκέλος των δανείων. Η κυβέρνηση παρόλο ότι έχει εισπράξει 7,3 δισ. ευρώ, μόλις τα 1,74 δισ. ευρώ έχει φτάσει στην αγορά μέσω συμβάσεων δανείων συνολικού ύψους 4,9 δισ. ευρώ. Εδώ όμως η κατάσταση είναι καλύτερη καθώς, αφενός υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός δανείων που αναμένουν την συμβασιοποίησή τους, αφετέρου θα πρέπει να συνυπολογιστεί ότι σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στο σκέλος των επιδοτήσεων, στο σκέλος των δανείων οι επενδύσεις από τους ενδιαφερόμενους (ιδιώτες) μπορεί να γίνονται μέχρι και το 2029. Αρκεί να έχουν υπογραφεί οι δανειακές συμβάσεις με τις τράπεζες μέχρι τον Αύγουστο του 2026.

Η υποεκτέλεση του ΤΑΑ στην Ελλάδα

Η ΤτΕ κάνει σαφή λόγο για υποεκτέλεση του ΤΑΑ, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Σημειώνει δε ότι στη χώρα μας η υλοποίηση των οροσήμων για τις εκταμιεύσεις του ΤΑΑ έχει ανέλθει στο 23% και είναι υψηλότερη του μέσου όρους της Ε.Ε. (20%). Ωστόσο εδώ θα πρέπει να σταθμιστεί η σημαντικότητα που έχει το ΤΑΑ για την Ελλάδα, έναντι των άλλων εταίρων της, οι οποίοι δεν αντιμετώπισαν την επενδυτική κρίση που γνώρισε η Ελλάδα στη δεκαετία του 2010. Με άλλα λόγια, αν αποτύχει το ΤΑΑ στη Δανία πολύ μικρή σημασία έχει για τη χώρα αυτή, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στη χώρα μας.

«Η εμπειρία της περιόδου 2021-23 δείχνει ότι ορισμένοι κίνδυνοι υλοποίησης των εθνικών σχεδίων έχουν ήδη πραγματοποιηθεί», αναφέρει χαρακτηριστικά η έκθεση της ΤτΕ, «με αποτέλεσμα την υποεκτέλεση των δημόσιων δαπανών που χρηματοδοτούνται από τους πόρους του RRF και την αναβολή τους για τα επόμενα έτη (οπισθοβαρής ανακατανομή δαπανών), παρά το σχετικά ικανοποιητικό βαθμό είσπραξης των κονδυλίων».

Προσθέτει επίσης ότι σε ορισμένες χώρες, οι πραγματοποιηθείσες δημόσιες δαπάνες που χρηματοδοτούνται από τις επιχορηγήσεις του RRF ήταν αρκετά χαμηλότερες σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις των εθνικών σχεδίων. Η μεγαλύτερη υποεκτέλεση παρατηρήθηκε στην Κροατία και η δεύτερη σημαντικότερη στην Ελλάδα. Ακολούθησε η Βουλγαρία και σε πολύ μικρότερο βαθμό η Πορτογαλία και η Ισπανία. Ειδικά στην Ισπανία η υποεκτέλεση είναι σχεδόν μηδαμινή.

«Την περίοδο 2021-23, σε ορισμένες χώρες μάλιστα όπως η Κροατία, η Ελλάδα και η Βουλγαρία, η υποεκτέλεση εκτιμάται περίπου στο 1% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο. Η Ελλάδα καταγράφει σημαντική υστέρηση στην εκτέλεση των συναφών δαπανών σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό -0,8% του ΑΕΠ το 2021, -1,3% του ΑΕΠ το 2022, -0,8% του ΑΕΠ το 2023». Τα μεγέθη αυτά μεταφράζονται στη χώρα μας σε υποεκτέλεση έργων ύψους άνω των 6 δισ. ευρώ.

Και η έκθεση συνεχίζει: «Ειδικότερα, σωρευτικά την περίοδο 2021-23 στην Ελλάδα, μόνο το 45% των συνολικών κονδυλίων των επιχορηγήσεων του RRF που έχουν εισπραχθεί μέχρι στιγμής έχει διοχετευθεί στην πραγματική οικονομία, κυρίως σε έργα που αφορούν την πράσινη μετάβαση και δράσεις για την ενίσχυση της απασχόλησης, των δεξιοτήτων και της κοινωνικής συνοχής».

Γιατί καθυστερεί το ΤΑΑ

Οι λόγοι για την καθυστέρηση της εκτέλεσης των δημόσιων δαπανών που σχετίζονται με τον RRF είναι δύσκολο να εξακριβωθούν και ποικίλλουν μεταξύ των διαφόρων χωρών. Σύμφωνα με αναλύσεις των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος, εντοπίζονται ως πιθανές αιτίες τα εξής:

(1) Διοικητικά εμπόδια, που μπορεί να οφείλονται σε υπερβολικό φόρτο λόγω ταυτόχρονης υλοποίησης επενδυτικών δράσεων άλλων κοινοτικά χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, πολύπλοκες εσωτερικές διαδικασίες, συμμετοχή πολλών φορέων στη διαχείριση και υλοποίηση των εθνικών σχεδίων, καθώς και πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων και αρμοδιοτήτων μεταξύ της κεντρικής διοίκησης και των περιφερειακών διοικήσεων. Επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να υπάρχει ελλιπής τεχνική κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού της δημόσιας διοίκησης πάνω στο σχεδιασμό αξιόπιστων επενδυτικών έργων, αλλά και στην αξιολόγηση των σχεδίων που υποβάλλονται από ιδιωτικές εταιρίες.

(2) Καθυστερήσεις στην κοστολόγηση των έργων, λαμβάνοντας υπόψη την επίπτωση της ενεργειακής κρίσης και της απότομης αύξησης του πληθωρισμού από το 2022 και μετά,

(3) Προβλήματα στην πλευρά της προσφοράς, αναφορικά τόσο με την προμήθεια υλικών, λόγω και της γεωπολιτικής αβεβαιότητας, όσο και με την προσφορά εργασίας,

(4) Άλλα προβλήματα, όπως η έλλειψη ανταγωνισμού, η έλλειψη διαφάνειας στους διαγωνισμούς και οι καθυστερήσεις στην ανάθεση συμβάσεων, που μεταξύ άλλων οδηγούν σε χρονοβόρες δικαστικές διαμάχες.

Μέχρι στιγμής αναμένεται ότι η υστέρηση εκτέλεσης των δαπανών που σχετίζονται με τον RRF θα αντισταθμιστεί τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, η υποεκτέλεση των δαπανών καταδεικνύει τις δυσκολίες υλοποίησης των επενδυτικών προγραμμάτων. Με βάση τις προηγούμενες επιδόσεις των χωρών της ΕΕ, οι συνολικές πληρωμές δαπανών που σχετίζονται με δημόσια επενδυτικά έργα χρηματοδοτούμενα από ευρωπαϊκά κονδύλια ήταν χαμηλότερες σε σχέση με τις προβλεπόμενες δαπάνες που συνδέονται με επιχορηγήσεις από τον RRF.

Πιο συγκεκριμένα, τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν ότι στον τελευταίο κύκλο του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) (Multiannual Financial Framework, MFF) περίπου το 50% των διαθέσιμων δεσμευμένων κονδυλίων των διαρθρωτικών ταμείων τελικά δαπανήθηκε σε έναν χρονικό ορίζοντα αντίστοιχο με αυτόν του μέσου ανάκαμψης NGEU.
Μέχρι στιγμής, ο ρυθμός εκτέλεσης των δαπανών RRF είναι, κατά μέσο όρο, παρόμοιος με εκείνον των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων, γεγονός που δείχνει ότι χρειάζεται σημαντική επιτάχυνση προκειμένου να αξιοποιηθούν στο σύνολό τους οι επιχορηγήσεις του RRF μέχρι το 2026.

Ο παρατηρούμενος χαμηλός ρυθμός εκτέλεσης των δημόσιων δαπανών του RRF ενέχει τους ακόλουθους κινδύνους:

(1) Ένα σημαντικό μέρος των διαθέσιμων κονδυλίων ενδέχεται να μην εισπραχθεί μέχρι το 2026, καθώς η εκπλήρωση των στόχων και οροσήμων συνδέεται άμεσα με την πρόοδο των έργων και την ολοκλήρωσή τους σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.

(2) Η μη είσπραξη των σχετικών ευρωπαϊκών πόρων για την ολοκλήρωση των συμβασιοποιημένων έργων ενδέχεται να οδηγήσει στην ένταξή τους στο εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και στην ανάγκη χρηματοδότησής τους από εθνικούς πόρους, γεγονός που θα έχει επίπτωση στα δημοσιονομικά μεγέθη.12

(3) Παρά το γεγονός ότι η ταχύτητα απορρόφησης δεν αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείκτη για την αποτελεσματική και αποδοτική αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων, η πρακτική των συνεχόμενων καθυστερήσεων και της οπισθοβαρούς κατανομής των σχετικών δαπανών προς το τέλος της προγραμματικής περιόδου μπορεί να οδηγήσει σε σπατάλες και κακοδιαχείριση.

Διαβάστε επίσης:

Στάσσης: Στη ΔΕΗ αλλάζουμε τα πάντα, παράγουμε υπεραξία για όλους

Στουρνάρας: Ζητεί ψαλίδι στις 1.047 φοροαπαλλαγές και έλεγχο των επιδομάτων

Τα σενάρια για να καλυφθεί το έλλειμμα στον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!