THEPOWERGAME
Λίγες ημέρες μετά την εισβολή του Vladimir Putin στην Ουκρανία, η αυστριακή τράπεζα Raiffeisen δήλωσε ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να πουλήσει τις δραστηριότητές της στη Ρωσία. Είκοσι επτά μήνες αργότερα, τα πηγαίνει μάλλον εξαιρετικά στη χώρα. Το προσωπικό της έχει αυξηθεί σε σχεδόν κατά 10.000 άτομα, ή 7% από το 2022. Πέρυσι τα κέρδη της έφτασαν το 1,8 δισ. ευρώ (2 δισ. δολάρια) -περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη θυγατρική της τράπεζας-, σχεδόν τριπλάσια από το 2021. Η Raiffeisen είναι μία από τις δώδεκα τράπεζες που η Ρωσία θεωρεί «συστημικά» σημαντικές για την οικονομία της. Η τράπεζα έχει επίσης σημασία για τα οικονομικά του ίδιου του Κρεμλίνου, καθώς πέρυσι πλήρωσε φόρους που αντιστοιχούν σε μισό δισεκατομμύριο δολάρια.
Η Raiffeisen είναι η μεγαλύτερη δυτική τράπεζα στη Ρωσία, αλλά όχι η μόνη. Τα συνδυασμένα κέρδη των πέντε τραπεζών της ΕΕ με τις μεγαλύτερες ρωσικές δραστηριότητες έχουν τριπλασιαστεί, φτάνοντας, το 2023, σχεδόν τα 3 δισ. ευρώ. Η επιτυχία τους, όμως, τις καθιστά στόχο. Τον Μάιο η Αμερική απείλησε να περιορίσει την πρόσβαση της Raiffeisen στο χρηματοπιστωτικό της σύστημα λόγω των ρωσικών συναλλαγών της. Στις 10 Ιουνίου, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει τους επικριτές της, η τράπεζα σχεδιάζει να σταματήσει να πραγματοποιεί μεταφορές δολαρίων από τη χώρα. Η Ρωσία, από την πλευρά της, αρχίζει να κατάσχει τα περιουσιακά στοιχεία δυτικών τραπεζών που θεωρεί «μη φιλικές». Τα θεωρητικά ρωσικά κέρδη των δυτικών δανειστών κινδυνεύουν να μετατραπούν σε στάχτη.
Ορισμένες ευρωπαϊκές τράπεζες, όπως η γαλλική Société Générale, πούλησαν τις ρωσικές δραστηριότητές τους στην αρχή του πολέμου. Αν και όσες παρέμειναν μείωσαν το προσωπικό τους μόλις κατά 3%, τα χαρτοφυλάκιά τους έχουν συρρικνωθεί αρκετά. Μόνο η Raiffeisen διατηρεί σημαντική έκθεση, με το 15% του ενεργητικού της να παραμένει στη χώρα, σε σύγκριση με το 5% για τη UniCredit, η οποία έχει το αμέσως επόμενο μεγαλύτερο ποσοστό, αλλά και αυτή, επίσης, έχει μειώσει το δανειακό της χαρτοφυλάκιο -κατά 58% από την εισβολή- και έχει σταματήσει να χορηγεί νέα δάνεια (ακόμα και αν μετακυλίει κάποια υφιστάμενα).
Τι εξηγεί, λοιπόν, τη συνεχιζόμενη κερδοφορία; Μια απάντηση βρίσκεται στη διαφορά μεταξύ των πενιχρών επιτοκίων που πληρώνουν οι τράπεζες στους καταθέτες και των επιτοκίων της ρωσικής κεντρικής τράπεζας. Το τελευταίο ανέρχεται στο 16%, σχεδόν τετραπλάσιο απ’ ό,τι πριν από τρία χρόνια. Μια άλλη απάντηση είναι τεχνική. Το 2022, αναμένοντας ένα κύμα ρωσικών χρεοκοπιών, οι τράπεζες σχημάτισαν υψηλές προβλέψεις για ζημίες από δάνεια. Όταν το τσουνάμι επισφαλών δανείων, που όλοι φοβούνταν, δεν έφτασε τελικά, οι προβλέψεις αυτές αποδεσμεύτηκαν, αυξάνοντας τα κέρδη, σημειώνει ο Halil Sentürk του οργανισμού αξιολόγησης Morningstar DBRS.
Επιπλέον, οι κυρώσεις έχουν εξαλείψει τον μεγαλύτερο δυτικό ανταγωνισμό. Κατά συνέπεια, οι Ευρωπαίοι που φάνηκαν «ριψοκίνδυνοι» -ιδίως η Raiffeisen- έχουν επωφεληθεί. Μετά την εισβολή οι καταθέσεις στην αυστριακή τράπεζα, παρ’ όλο που διατήρησε τα επιτόκια της εξαιρετικά χαμηλά, αυξήθηκαν κατακόρυφα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι Ρώσοι καταθέτες αρέσκονται να κρύβουν κάποια από τα μετρητά τους σε μια δυτική τράπεζα, σε περίπτωση που οι εγχώριες καταρρεύσουν. Η τράπεζα έπαιξε επίσης καθοριστικό ρόλο στο να βοηθά τις ξένες επιχειρήσεις να μεταφέρουν χρήματα εντός και εκτός της Ρωσίας, αντιπροσωπεύοντας, τον περασμένο Φεβρουάριο, σχεδόν το μισό του συνόλου των πληρωμών με τον υπόλοιπο κόσμο.
Ωστόσο, οι επιχειρήσεις αυτές είναι επικερδείς μόνο στα χαρτιά, καθώς τα κέρδη είναι δύσκολο να επαναπατριστούν. Η Ρωσία έχει αυστηρούς ελέγχους κεφαλαίων, που εμποδίζουν τις τράπεζες να μεταφέρουν κεφάλαια. Ταυτόχρονα, τα σημαντικά θεωρητικά κέρδη προσελκύουν την προσοχή των αμερικανικών και ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών. Τον περασμένο μήνα αρκετές τράπεζες έλαβαν επιστολή από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που τις προέτρεπε να μειώσουν την έκθεσή τους στη Ρωσία. Η Raiffeisen έλαβε εντολή να μειώσει το χαρτοφυλάκιο των ρωσικών δανείων της κατά 65% περαιτέρω έως το 2026, ταχύτερα απ’ ό,τι ή ίδια είχε προγραμματίσει,. Τον Δεκέμβριο ο Λευκός Οίκος εξέδωσε εκτελεστικό διάταγμα που εξέθετε τις ξένες τράπεζες σε δευτερογενείς κυρώσεις εάν διαπιστωνόταν ότι διευκόλυναν συναλλαγές που αφορούσαν το στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα της Ρωσίας. Τον Μάιο η Janet Yellen, υπουργός Οικονομικών της Αμερικής, προειδοποίησε τις ευρωπαϊκές τράπεζες ότι «η δραστηριοποίηση στη Ρωσία δημιουργεί μεγάλο κίνδυνο».
Το πρόβλημα για τις ευρωπαϊκές τράπεζες στη Ρωσία είναι ότι έχουν λίγες οδούς εξόδου. Ιδανικά θα μπορούσαν να πουλήσουν τοπικές μονάδες σε άλλες ξένες εταιρείες, αλλά λίγοι ενδιαφέρονται να αναλάβουν τέτοιες γεωπολιτικά περίπλοκες επιχειρήσεις. Η πώληση σε ντόπιους απαιτεί την έγκριση του κ. Putin και, δεδομένης της συγκυρίας, οι όποιες συμφωνίες είναι απίθανο να συναφθούν σε δίκαιη τιμή. Οι περισσότερες πρόσφατες προσπάθειες για την ολοκλήρωση των πωλήσεων είτε καθυστέρησαν είτε κατέρρευσαν. Οι πιο δημιουργικοί τρόποι επαναπατρισμού κεφαλαίων ενέχουν επίσης μεγάλους κινδύνους. Η Raiffeisen μπήκε για πρώτη φορά στο στόχαστρο του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών την άνοιξη, όταν προσπάθησε να ανταλλάξει ορισμένα από τα ρωσικά περιουσιακά της στοιχεία με μερίδιο στη Strabag, μια αυστριακή κατασκευαστική εταιρεία, η οποία ανήκει στον Oleg Deripaska, έναν ολιγάρχη που υπόκειται σε κυρώσεις.
Με άλλα λόγια, οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν μια τελευταία επιλογή: να συνεχίσουν τη μείωση των ρωσικών χαρτοφυλακίων τους. Ωστόσο, ακόμα και αυτό δεν είναι καθόλου απλό, και όχι μόνο λόγω του αυξημένου ελέγχου από τις δυτικές ρυθμιστικές αρχές. Τον Μάιο ένα ρωσικό δικαστήριο διέταξε την κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων της Commerzbank και της Deutsche Bank, λόγω της εμπλοκής τους σε ένα έργο φυσικού αερίου που ακυρώθηκε μετά την εισβολή. Σε μια παράλληλη δίκη, το δικαστήριο κατέσχεσε επίσης περιουσιακά στοιχεία που ανήκαν στην ιταλική UniCredit. Όλα αυτά σημαίνουν ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα πολλές δυτικές τράπεζες στη Ρωσία να καταλήξουν να απομειώνουν την αξία τους, τουλάχιστον εν μέρει. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες αντιμετωπίζουν ένα υψηλό τίμημα όσον αφορά τη φήμη τους -και το κέρδος τους είναι μάλλον απίθανο να αξίζει τον κόπο.
© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Διαβάστε επίσης:
Το bitcoin υποχωρεί αλλά ενισχύει την κυριαρχία του έναντι των alts
Coldplay: Πώς μια “πράσινη” περιοδεία συναρπάζει την υφήλιο
Το “μπρα ντε φερ” LNG και ρωσικού αερίου
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
