THEPOWERGAME
Οι διαχειριστές της εφοδιαστικής αλυσίδας δεν φαίνεται να μπορούν να εφησυχάσουν. Δείτε μόνο τον προηγούμενο μήνα. Μια γέφυρα που κατέρρευσε έχει αποκλείσει, τουλάχιστον μέχρι τα τέλη Μαΐου, το λιμάνι της Βαλτιμόρης, ένα από τα μεγαλύτερα στην ανατολική ακτή της Αμερικής. Ένας μεγάλος σεισμός στη Ταϊβάν, όπου κατασκευάζεται μεγάλο μέρος των μικροτσίπ, έφερε ανατροπές σε μια βιομηχανία που στηρίζει μεγάλο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής όλο και περισσότερο. Οι αντάρτες Χούθι στην Υεμένη συνεχίζουν να εκτοξεύουν πυραύλους εναντίον πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα, ένα κρίσιμο πέρασμα για το θαλάσσιο εμπόριο. Η Αμερική και η Κίνα εξακολουθούν να βρίσκονται σε οικονομική αντιπαράθεση. Οι πόλεμοι εξακολουθούν να ταλανίζουν την Ουκρανία και τη Γάζα.
Αυτές οι διαταραχές ωχριούν μπροστά στα προβλήματα της πανδημίας. Όμως κάθε μία από αυτές αποτελεί υπενθύμιση του επιχειρηματικού μαθήματος εκείνης της περιόδου: είναι προτιμότερο να είσαι ασφαλής παρά να μετανιώνεις, εκ των υστέρων. Οι πολιτικοί πιέζουν τακτικά τις εταιρείες να κάνουν τις εφοδιαστικές τους αλυσίδες τους λιγότερο «just in time» και περισσότερο «just in case». Τα αφεντικά των επιχειρήσεων συχνά γνέφουν συγκαταβατικά, υποσχόμενοι να κάνουν τα δίκτυα προμηθευτών τους ανθεκτικά στους κραδασμούς.
Ο απλούστερος τρόπος για να γίνει αυτό είναι να δημιουργηθούν μεγαλύτερα αποθέματα, τόσο των πρώτων υλών που απαιτούνται για την παραγωγή οποιουδήποτε προϊόντος παράγει μια εταιρεία όσο και των τελικών προϊόντων της. Στην πράξη, αυτή η απλή λύση έχει μεγάλο κόστος, το οποίο αυξάνεται συνεχώς. Τα υψηλότερα επιτόκια καθιστούν ακριβότερα τα βραχυπρόθεσμα δάνεια που χρησιμοποιούνται για τις καθημερινές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης αποθεμάτων και της πληρωμής των προμηθευτών. Η έλλειψη αποθηκευτικών χώρων σημαίνει υψηλότερα ενοίκια για την αποθήκευση των επιπλέον αποθεμάτων. Η τράπεζα JPMorgan Chase υπολογίζει ότι μέχρι το τέλος του 2022, οι εταιρείες που απαρτίζουν τον δείκτη S&P 1500 των μεγάλων επιχειρήσεων της Αμερικής είχαν παγιδευμένο κεφάλαιο κίνησης (η αξία των αποθεμάτων μιας επιχείρησης συν αυτά που της οφείλουν οι πελάτες μείον αυτά που οφείλει στους προμηθευτές) πάνω από 600 δισ. δολάρια. Αυτό ήταν κατά δύο πέμπτα υψηλότερο από ό,τι πριν από την πανδημία. Έκτοτε, το ποσό μπορεί να έχει αυξηθεί.
Κάθε δολάριο που δεσμεύεται με αυτόν τον τρόπο είναι ένα δολάριο που δεν επενδύεται στην επιδίωξη μελλοντικών κερδών. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που τα διευθυντικά στελέχη, παρόλη την συγκατάβαση που δείχνουν στα περί ανθεκτικότητας, προσπαθούν να αποδεσμεύσουν όσο το δυνατόν περισσότερα από αυτά τα δολάρια. Κάποιοι είναι περισσότερο τυχεροί από άλλους, κάτι που αντανακλά τις μακροχρόνιες αλλαγές στην ισορροπία δυνάμεων στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες.
Για το σύνολο των αμερικανικών επιχειρήσεων τα αποθέματα, σε σχέση με τις πωλήσεις, φαίνονται περίπου το ίδιο παχιά όπως και την παραμονή της πανδημίας. Παρά τη συζήτηση για την υποτιθέμενη υπεροχή του “just in time”, τα αποθέματα αυτά στην πραγματικότητα είχαν γίνει πιο παχιά για μια δεκαετία πριν από την Covid-19. Ωστόσο, αυτή η γενική τάση κρύβει μια απόκλιση. Οι αναλογίες αποθεμάτων προς πωλήσεις των λιανοπωλητών μειώνονται από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Για τους κατασκευαστές, είναι (εκτός από τη σύντομη πανδημική αιχμή) υψηλότερα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή τα τελευταία 30 χρόνια (βλ. διάγραμμα). Τι συμβαίνει;
Καθώς οι εφοδιαστικές αλυσίδες έγιναν πιο αποτελεσματικές τη δεκαετία του 1990 χάρη στην παγκοσμιοποίηση, οι λιανοπωλητές έκαναν σκληρότερα παζάρια με τους προμηθευτές. Όντας πιο κοντά στον καταναλωτή, είχαν καλύτερη ιδέα για το τι ήθελαν οι αγοραστές και πότε. Ταυτόχρονα, σημειώνει ο Niraj Dawar από την Brand Strategy Group, μια εταιρεία συμβούλων, ο περιορισμένος χώρος στα ράφια επέτρεψε στους ιδιοκτήτες καταστημάτων να απαιτούν από τους παραγωγούς να διατηρούν οι ίδιοι περισσότερα αποθέματα με αντάλλαγμα την τοποθέτηση των προϊόντων τους στα λιγοστά ράφια. Οι ελπίδες των κατασκευαστών ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο θα έλυνε τα χέρια τους δίνοντάς τους άμεση πρόσβαση στους αγοραστές διαψεύστηκαν. Οι αγοραστές επέλεξαν την ευκολία των ηλεκτρονικών καταστημάτων, όπως αυτά της Amazon, της Target και της Walmart. Η προθυμία των εμπόρων λιανικής να αφήσουν τους προμηθευτές να υπαγορεύουν τις τιμές και το χρονοδιάγραμμα των πληρωμών και των παραδόσεων, μόνο και μόνο για να βάλουν τα προϊόντα στα ράφια, αποδείχθηκε αναποδιά.
Η τεχνολογία έχει ενισχύσει περαιτέρω το λιανικό εμπόριο. Οι εταιρείες καταναλωτικών αγαθών γνώριζαν περισσότερα για τις αγοραστικές συνήθειες, θυμάται ο διευθύνων σύμβουλος μιας γιγαντιαίας εταιρείας. Τώρα «οι λιανοπωλητές έχουν τις γνώσεις», και αυτές βασίζονται στην πραγματική αγοραστική συμπεριφορά, όχι στην έρευνα αγοράς. Αυτό, λέει, ασκεί πίεση σε επιχειρήσεις όπως η δική του να παραδίδουν «εγκαίρως και πλήρως» (OTIF). Αν δεν μπορούν, αυτό σημαίνει μείωση των πωλήσεων, προσθέτει ο επικεφαλής των εφοδιαστικών αλυσίδων μιας άλλης μεγάλης εταιρείας καταναλωτικών αγαθών.
Το κίνητρο του OTIF
Το «εγκαίρως και πλήρως» απαιτεί από τους προμηθευτές να κάνουν ένα από τα δύο πράγματα. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις προβλέψεις για να κατασκευάσουν προϊόντα εκ των προτέρων και να ελπίζουν ότι θα κατασκευάσουν τη σωστή ποσότητα. Η εναλλακτική λύση είναι να δημιουργήσουν εφεδρική παραγωγική ικανότητα, η οποία τους επιτρέπει να αντιδρούν γρήγορα στις αλλαγές χωρίς να χρειάζεται να διατηρούν περισσότερα αποθέματα. «Οι εταιρείες δεν έχουν την πολυτέλεια να αυξάνουν απλώς τα αποθέματά τους και να μην αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες προσπάθειες διαρθρωτικής ανθεκτικότητας», λέει ο Mourad Tamoud, ο οποίος επιβλέπει την εφοδιαστική αλυσίδα της Schneider Electric. Ο Γάλλος κατασκευαστής ηλεκτρικού εξοπλισμού έχει κατασκευάσει ένα επιπλέον εργοστάσιο σε δύο περιοχές και τις έχει συνδέσει με ένα πιο τοπικό δίκτυο προμηθευτών.
Αυτά τα επιπλέον εργοστάσια κοστίζουν χρήματα για την κατασκευή και τη συντήρηση, γεγονός που μπορεί να βλάψει την κερδοφορία αν λειτουργούν με άφθονη αδρανή παραγωγική ικανότητα. Επίσης, οι προβλέψεις για τη ζήτηση μπορεί να είναι λανθασμένες, ειδικά σε μια εποχή που οι εφοδιαστικές αλυσίδες έχουν συμπληρωθεί με προϊόντα που έχουν φύγει από τα εργοστάσια αλλά δεν έχουν ακόμη πωληθεί από τους διανομείς ή τους λιανοπωλητές. Η Nicole DeBlase της Deutsche Bank υπολογίζει ότι για πολλές μεγάλες κατηγορίες προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των ανταλλακτικών αυτοκινήτων, των μηχανημάτων, των ημιαγωγών και των καταναλωτικών ηλεκτρονικών, η αξία αυτών των «αποθεμάτων καναλιών» είναι μεταξύ 30% και 110% υψηλότερη από ό,τι στο τέλος του 2019. Όσο όλο αυτό βρίσκεται στους ισολογισμούς των μεταπωλητών, είναι απίθανο να παραγγείλουν περισσότερα από τους κατασκευαστές, γεγονός που προκαλεί τη συσσώρευση τελικών προϊόντων στα εργοστάσια, τα οποία στη συνέχεια προτιμούν να αναβάλλουν την προμήθεια των εισροών τους – και ούτω καθεξής, στην αλυσίδα αξίας.
Είτε επενδύοντας σε πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα είτε ποντάροντας στο μέγεθος των πλεοναζόντων αποθεμάτων, αυτοί που πληρώνουν τον λογαριασμό είναι οι κατασκευαστές. Ο λογαριασμός αυτός αυξάνεται όσο πιο μακριά βρίσκεται ο καταναλωτής. Οι παραγωγοί βιομηχανικών αγαθών γυρίζουν τα αποθέματά τους πιο αργά από ό,τι οι πωλητές καταναλωτικών προϊόντων. Ωστόσο, ό,τι κι να κάνουν, οι κατασκευαστές προσπαθούν να απαλύνουν τον πόνο. Μια συνήθης τακτική είναι να μειώσουν την ποικιλία των αγαθών που παράγουν. Η Hasbro, μια εταιρεία κατασκευής παιχνιδιών, δήλωσε τον Φεβρουάριο ότι εστιάζει εκ νέου σε «λιγότερες, μεγαλύτερες και καλύτερες» μάρκες. Τα τελευταία χρόνια, η Coca-Cola έχει μειώσει τον αριθμό των εμπορικών σημάτων της στο μισό. Η Newell Brands, η οποία κατασκευάζει τα πάντα, από μαρκαδόρους μέχρι καροτσάκια, μείωσε τη γκάμα των αρωματικών κεριών Yankee από 200 σε 150. Η GE Vernova, η οποία κατασκευάζει εξοπλισμό παραγωγής ενέργειας, πωλούσε εννέα τύπους ατράκτου, τον κεντρικό κορμό μιας ανεμογεννήτριας. Τώρα κατασκευάζει τρεις. «Είναι ευκολότερο να διαχειρίζεσαι τρεις μπάλες παρά με εννέα», συνοψίζει ο διευθύνων σύμβουλος της GE Vernova, Scott Strazik.
Οι παραγωγοί δημοφιλών προϊόντων θα είναι πάντοτε σε θέση να υπαγορεύουν τους όρους – και τις τιμές- στους αγοραστές. Ωστόσο το τι θεωρείται δημοφιλές προϊόν μπορεί να αλλάξει γρήγορα, σε συνάρτηση με το τι θέλουν οι καταναλωτές. Η έλλειψη ημιαγωγών μεταξύ 2020 και 2022 ενίσχυσε το ρόλο των κατασκευαστών τσιπ. Μια επακόλουθη υπερπληθώρα το 2023, αφού όλοι όσοι ήθελαν ένα νέο φορητό υπολογιστή, smartphone ή αυτοκίνητο είχαν αγοράσει, τον αποδυνάμωσε. Για τους κατασκευαστές τσιπ και οτιδήποτε άλλου, ο πόνος των αποθεμάτων γίνεται όλο και περισσότερο χρόνιος.
© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
