THEPOWERGAME
Ο πρόεδρος της Ρωσίας, Vladimir Putin, και ο Ιρανός ομόλογός του, Ebrahim Raisi, έχουν πολλά κοινά. Ανήκουν αμφότεροι σε μια μικρή ομάδα ηγετών που έχουν στοχοποιηθεί προσωπικά από τις αμερικανικές κυρώσεις. Παρ’ όλο που κανένας τους δεν ταξιδεύει πολύ, έχουν και οι δύο τα τελευταία χρόνια επισκεφθεί την Κίνα, ενώ φαίνεται να συμπαθούν όλο και περισσότερο ο ένας τον άλλον. Τον Δεκέμβριο συναντήθηκαν στο Κρεμλίνο για να συζητήσουν τον πόλεμο στη Γάζα. Στις 18 Μαρτίου ο κ. Raisi έσπευσε να συγχαρεί τον κ. Πούτιν για την «καθοριστικής σημασίας» εκλογική του νίκη.
Για μεγάλο μέρος της ιστορίας, οι σχέσεις της Ρωσίας, του Ιράν και της Κίνας ήταν λιγότερο φιλικές. Ιμπεριαλιστές κατά βάθος, συχνά ανακατεύονταν ο ένας στα χωράφια του άλλου και διαγκωνίζονταν για τον έλεγχο των εμπορικών δρόμων της Ασίας. Τον τελευταίο καιρό, ωστόσο, η Αμερική άλλαξε τη δυναμική. Το 2020, δύο χρόνια μετά την έξοδο από μια συμφωνία που περιόριζε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, επέβαλε εκ νέου εμπορικό εμπάργκο στη χώρα. Τον Ιανουάριο ανακοινώθηκαν περισσότερες κυρώσεις, για να τιμωρηθεί το Ιράν για την υποστήριξη της Χαμάς και των ανταρτών Χούθι. Η Ρωσία βρέθηκε αντιμέτωπη με τις δυτικές κυρώσεις το 2022, μετά την εισβολή στην Ουκρανία, οι οποίες πρόσφατα αυστηροποιήθηκαν. Εν τω μεταξύ, η Κίνα αντιμετωπίζει τους δικούς της περιορισμούς, οι οποίοι θα μπορούσαν να γίνουν πολύ αυστηρότεροι εάν ο Donald Trump εκλεγεί πρόεδρος τον Νοέμβριο. Ενωμένοι εξαιτίας ενός κοινού εχθρού, οι τρεις τους τώρα ορκίζονται να προωθήσουν μια κοινή εξωτερική πολιτική: την υποστήριξη ενός πολυπολικού κόσμου, που δεν θα κυριαρχείται πλέον από την Αμερική. Όλοι βλέπουν τους ισχυρότερους οικονομικούς δεσμούς ως τη βάση της συμμαχίας τους.
Η Κίνα υποσχέθηκε μια εταιρική σχέση «χωρίς όρια» με τη Ρωσία, ενώ το 2021 υπέγραψε μια 25ετή «στρατηγική συμφωνία» με το Ιράν. Και οι τρεις χώρες είναι μέλη των ίδιων πολυμερών λεσχών, όπως οι BRICS. Το διμερές εμπόριο αυξάνεται. Σχέδια καταρτίζονται για μπλοκ χωρίς δασμούς, νέα συστήματα πληρωμών και εμπορικές διαδρομές που παρακάμπτουν τα ελεγχόμενα από τη Δύση μέρη. Για την Αμερική και τους συμμάχους της, όλο αυτό είναι εφιάλτης. Ένας ακμάζων αντιδυτικός άξονας θα μπορούσε να αποφύγει τις κυρώσεις, να κερδίσει πολέμους και να στρατολογήσει κι άλλους κακόβουλους παίκτες. Η συμμαχία περιλαμβάνει τομείς όπου οι δεσμοί είναι ήδη ισχυροί, άλλους όπου η συνεργασία είναι μόνο μερική και κάποια άλυτα θέματα. Πώς θα μπορούσε να είναι η συμμαχία σε πέντε ή δέκα χρόνια;
Ας ξεκινήσουμε με την άνθηση των επιχειρήσεων. Η Κίνα είναι εδώ και καιρό μεγάλος πελάτης των πετρελαϊκών χωρών, συμπεριλαμβανομένων του Ιράν και της Ρωσίας. Ωστόσο, αυτά τα δύο κράτη πωλούσαν πολλά πετρέλαια στην Ευρώπη, η οποία βρισκόταν κοντά στα κοιτάσματα της Ρωσίας και ήταν εύκολα προσβάσιμη από τον Κόλπο. Από τότε που η Ευρώπη άρχισε να σνομπάρει τις δύο αυτές χώρες, η Κίνα αγοράζει βαρέλια σε τιμή ευκαιρίας. Ο Reid l’Anson της εταιρείας δεδομένων Kpler υπολογίζει ότι οι εισροές από τα δυτικά λιμάνια της Ρωσίας έχουν αυξηθεί σε 500.000 βαρέλια ημερησίως, από λιγότερα από 100.000 προπολεμικά. Τον Δεκέμβριο οι εισαγωγές ρωσικού αργού έφτασαν τα 2,2 εκατ. βαρέλια ημερησίως, ή το 19% του συνόλου της Κίνας, από 1,5 εκατ. βαρέλια ημερησίως πριν από δύο χρόνια. Κατά το δεύτερο εξάμηνο του περασμένου έτους οι εξαγωγές του Ιράν προς την Κίνα ανήλθαν κατά μέσο όρο σε 1 εκατ. βαρέλια ημερησίως, σημειώνοντας αύξηση 150% σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2021.
Ενώ οι δυτικές κυρώσεις επιτρέπουν σε οποιονδήποτε εκτός της Ομάδας των G7 να εξακολουθεί να εισάγει ρωσικό πετρέλαιο, η ιρανική ενεργειακή βιομηχανία υπόκειται στις λεγόμενες δευτερογενείς κυρώσεις, οι οποίες θέτουν περιορισμούς στις τρίτες χώρες. Από το 2022, ωστόσο, η κυβέρνηση Biden έχει χαλαρώσει την επιβολή τους και είναι πιο πρόθυμη να δει τους κανόνες να παραβιάζονται, αν αυτό σημαίνει χαμηλότερες τιμές. Το αποτέλεσμα ήταν μια αύξηση των κινεζικών εισαγωγών, με τους επωφελούμενους να μην είναι οι κρατικές εταιρείες της Κίνας, οι οποίες θα μπορούσαν μια μέρα να εκτεθούν σε κυρώσεις, αλλά μικρότερα, ανεξάρτητα διυλιστήρια χωρίς παρουσία στο εξωτερικό. Η Κίνα λαμβάνει επίσης φθηνό φυσικό αέριο από τη Ρωσία: οι εισαγωγές μέσω του αγωγού Power of Siberia έχουν διπλασιαστεί μετά την εισβολή του κ. Putin στην Ουκρανία.
Η Ρωσία και το Ιράν δεν έχουν άλλη επιλογή από το να πουλήσουν στην Κίνα. Αντίθετα, η Κίνα υπόκειται μόνο σε περιορισμούς στις εισαγωγές δυτικής τεχνολογίας -δεν αντιμετωπίζει οικονομικές απαγορεύσεις ή εμπορικά εμπάργκο. Ως εκ τούτου, μπορεί να αγοράζει, και το κάνει, πετρέλαιο από άλλες χώρες, γεγονός που της δίνει το πάνω χέρι στις διαπραγματεύσεις με τους συμμάχους της. Η Κίνα προμηθεύεται ρωσικό και ιρανικό πετρέλαιο με έκπτωση 15-30 δολάρια το βαρέλι σε σχέση με την παγκόσμια τιμή του πετρελαίου και στη συνέχεια επεξεργάζεται τους φθηνούς υδρογονάνθρακες, μετατρέποντάς τους σε προϊόντα υψηλότερης αξίας. Η παραγωγική ικανότητα της βιομηχανίας πετροχημικών της έχει αυξηθεί περισσότερο τα τελευταία δύο χρόνια απ’ ό,τι όλων των άλλων χωρών μαζί από το 2019. Η Κίνα παράγει επίσης τεράστιες ποσότητες προϊόντων διυλισμένου πετρελαίου.
Η τόνωση του εμπορίου βασικών αγαθών μεταξύ των τριών χωρών ήταν πάντοτε το εύκολο κομμάτι. Όλοι θέλουν πετρέλαιο. Μόλις μπει σε ένα πλοίο, μπορεί να σταλεί οπουδήποτε. Ωστόσο, η Κίνα έχει μια άτυπη πολιτική περιορισμού της εξάρτησης από οποιονδήποτε προμηθευτή στο 15%-20% των συνολικών αναγκών της, πράγμα που σημαίνει ότι είναι κοντά στο μέγιστο που θέλει να εισάγει από τη Ρωσία. Αν και το εμπόριο εξακολουθεί να είναι αρκετό για να παρέχει στη Ρωσία και το Ιράν μια σανίδα σωτηρίας, είναι χρήσιμο μόνο αν μπορούν να ξοδέψουν το σκληρό νόμισμα που κερδίζουν για την εισαγωγή αγαθών. Εξ ου και η φιλοδοξία να αναπτυχθούν άλλα είδη εμπορίου.
Οι εξαγωγές της Κίνας προς τη Ρωσία αυξήθηκαν δεόντως. Καθώς οι κανόνες της Covid-19 στραγγάλιζαν την οικονομία της, η Κίνα προσπάθησε να αντισταθμίσει την κατάσταση ενισχύοντας τις εξαγωγές μεταποιητικών προϊόντων. Αντί για παπούτσια και μπλουζάκια, προσπάθησε να πουλήσει προϊόντα υψηλής αξίας, όπως μηχανήματα και μηχανικές συσκευές, για τα οποία η Ρωσία λειτούργησε ως δοκιμαστική αγορά. Πέρυσι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας κινεζικών αυτοκινήτων δεν ήταν η Ευρώπη, προορισμός για τα ηλεκτρικά της οχήματα, αλλά η Ρωσία, η οποία αγόρασε τρεις φορές περισσότερα βενζινοκίνητα αυτοκίνητα απ’ ό,τι πριν από τον πόλεμο.
Οι έρευνες των διευθυντών προμηθειών δείχνουν ότι οι ιρανικές εταιρείες έχουν συνεχώς ελλείψεις σε «πρώτες ύλες», μια κατηγορία που περιλαμβάνει τόσο εξελιγμένα προϊόντα, όπως τα τσιπ υπολογιστών, όσο και πιο βασικά, όπως τα πλαστικά μέρη. Αυτό δυσχεραίνει τη μεταποιητική βιομηχανία του Ιράν, η οποία είναι τόσο μεγάλη όσο και ο πετρελαϊκός τομέας του. Ωστόσο, η Κίνα εξάγει ελάχιστα ανταλλακτικά και μόλις 300-500 αυτοκίνητα τον μήνα στο Ιράν, σε σύγκριση με 3.000 περίπου στο γειτονικό Ιράκ. Δεν είναι πολλοί οι εξαγωγείς βιομηχανικών προϊόντων της Κίνας, οι οποίοι πωλούν πολλά στη Δύση, που να είναι αρκετά γενναίοι ώστε να διακινδυνεύσουν την αμερικανική τιμωρία.
Θεωρητικά, περισσότερες συναλλαγές με τη Ρωσία θα μπορούσαν να βοηθήσουν το Ιράν. Οι δύο χώρες προμηθεύουν η μία την άλλη με χρήσιμα αγαθά. Από το 2022 το Ιράν έχει πουλήσει στη Ρωσία μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οπλικά συστήματα που προκαλούν ζημιές στην Ουκρανία -η πρώτη στρατιωτική του υποστήριξη προς μια μη ισλαμική χώρα μετά την επανάσταση του 1979. Στις αρχές του τρέχοντος έτους το Ιράν έστειλε επίσης στη Ρωσία 1 εκατ. βαρέλια αργού πετρελαίου με δεξαμενόπλοιο, άλλη μια πρώτη φορά. Ωστόσο, οι κυρώσεις καθιστούν δύσκολες τις βαθύτερες σχέσεις. Παρ’ όλο που η Ρωσία σταμάτησε να δημοσιεύει λεπτομερή στατιστικά δεδομένα το 2023, τα στοιχεία για τη διακίνηση πλοίων στην Κασπία Θάλασσα δείχνουν μέτρια αύξηση από το 2022, όταν οι ηγέτες της χώρας έθεσαν έναν φιλόδοξο στόχο για την ενίσχυση του διμερούς εμπορίου.
Το περιορισμένο εμπόριο μεταξύ του Ιράν και της Ρωσίας σημαίνει ότι δεν διαθέτουν κοινά τραπεζικά κανάλια και συστήματα πληρωμών. Παρά τις κυβερνητικές πιέσεις, ούτε το SPFS (η εναλλακτική λύση της Ρωσίας στο SWIFT, το παγκόσμιο διατραπεζικό σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων) ούτε το MIR (η απάντηση της Ρωσίας στα αμερικανικά δίκτυα πιστωτικών καρτών) χρησιμοποιούνται ευρέως από τις ιρανικές τράπεζες. Οι προσπάθειες για την αποδολαριοποίηση του εμπορίου οδήγησαν στη δημιουργία ενός μηχανισμού ανταλλαγής ρουβλίου-ριάλ τον Αύγουστο του 2022, αλλά ο όγκος των συναλλαγών παραμένει χαμηλός.
Για να αντισταθούν στις κυρώσεις μακροπρόθεσμα, το Ιράν και η Ρωσία χρειάζονται επίσης επενδύσεις -ο πιο αδύναμος τομέας συνεργασίας επί του παρόντος. Το απόθεμα των άμεσων ξένων επενδύσεων της Κίνας στην Ισλαμική Δημοκρατία είναι αμετάβλητο από το 2014, ενώ έχει ρίξει χρήματα σε άλλες αναδυόμενες οικονομίες. Σε περίπου 3 δισ. δολάρια, παραμένει ασήμαντο για μια οικονομία του μεγέθους του Ιράν. Οι συμφωνίες που υπογράφτηκαν κατά την τελευταία επίσκεψη του προέδρου του Ιράν στο Πεκίνο, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτιμηθούν σε 10 δισ. δολάρια το πολύ, επισκιάζονται από τα 50 δισ. δολάρια που το 2022 η Κίνα υποσχέθηκε στη Σαουδική Αραβία, τον μεγάλο αντίπαλο του Ιράν.
Παρ’ όλο που η Κίνα εξακολουθεί να συμμετέχει σε ρωσικά έργα, όπως το Arctic LNG, μια εγκατάσταση υγροποίησης φυσικού αερίου στον βορρά της χώρας, δεν έχει αγοράσει περιουσιακά στοιχεία που εγκαταλείφθηκαν από δυτικές εταιρείες, σημειώνει η Rachel Ziemba του κέντρου μελετών CNAS, ούτε έχει υποστηρίξει νέες επιχειρήσεις. Η Ρωσία ανέμενε από την Κίνα να χρηματοδοτήσει τον αγωγό Power of Siberia 2, ο οποίος, όταν ολοκληρωθεί, πρόκειται να μεταφέρει 50 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στο Μεσαίο Βασίλειο -σχεδόν όσο ο μεγαλύτερος αγωγός της Ρωσίας που παρέδιδε στην Ευρώπη. Χωρίς την υποστήριξη της Κίνας, το έργο βρίσκεται τώρα σε εκκρεμότητα.
Λίγη βοήθεια από τους φίλους
Η συμμαχία έχει ήδη επιτύχει κάτι αξιοσημείωτο: να σώσει τα νεότερα μέλη της από την κατάρρευση εξαιτίας των δυτικών εμπάργκο. Έχει όμως αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της; Η απάντηση εξαρτάται από την ικανότητα των μελών της να ξεπεράσουν τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά εμπόδια.
Διάφορα φόρα αποσκοπούν στην προώθηση της συνεργασίας και των διασυνοριακών επενδύσεων. Τον περασμένο Ιούλιο το Ιράν έγινε το ένατο μέλος του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, μιας συμμαχίας ασφαλείας υπό την ηγεσία της Κίνας, στην οποία συμμετέχει και η Ρωσία. Τον Δεκέμβριο υπέγραψε συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την υπό ρωσική ηγεσία Ευρασιατική Οικονομική Ένωση, η οποία καλύπτει μεγάλο μέρος της Κεντρικής Ασίας. Τον Ιανουάριο προσχώρησε στις BRICS, μια ομάδα αναδυόμενων αγορών που περιλαμβάνει τόσο την Κίνα όσο και τη Ρωσία.
Αυτές οι συναντήσεις δίνουν στην τριάδα περισσότερες ευκαιρίες για συνομιλίες. Στις πρόσφατες συνόδους κορυφής, οι υπουργοί του Ιράν και της Ρωσίας αναζωπύρωσαν τις διαπραγματεύσεις για την επέκταση του Διεθνούς Διαδρόμου Μεταφορών Βορρά-Νότου (INSTC), μιας διαδρομής 7.200 χιλιομέτρων που συνδέει τη Ρωσία με τον Ινδικό Ωκεανό μέσω του Ιράν. Επί του παρόντος τα ρωσικά σιτηρά πρέπει να ταξιδεύουν στη Μέση Ανατολή μέσω του ελεγχόμενου από το ΝΑΤΟ Βοσπόρου. Η πρόταση, η οποία περιλαμβάνει ένα μείγμα δρόμων, σιδηροδρόμων και λιμανιών, θα μπορούσε να μετατρέψει το Ιράν σε εξαγωγική διέξοδο για τη Ρωσία.
Οι γραφειοκρατίες του Ιράν και της Ρωσίας έχουν μάλλον ελάχιστη εμπειρία συνεργασίας μεταξύ τους και το ύψος των απαιτούμενων επενδύσεων είναι τρομακτικό: η υποστηριζόμενη από τη Ρωσία Ευρασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης εκτιμά ότι μόνο στο Ιράν και τη Ρωσία θα ανέλθει σε 26 δισ. δολάρια. Η συγκέντρωση μιας τέτοιας χρηματοδότησης, σε δύο χώρες που δεν είναι γνωστές για τη φιλικότητά τους προς τους επενδυτές, θα ήταν δύσκολη σε καλύτερες εποχές, πόσω μάλλον υπό καθεστώς κυρώσεων. Παρ’ όλα αυτά, η ιδέα κερδίζει έδαφος. Την 1η Φεβρουαρίου οι απεσταλμένοι συζήτησαν τα επόμενα βήματα για τον σιδηρόδρομο Rasht-Astara, ένα έργο ύψους 1,6 δισ. δολαρίων που θα μπορούσε να διευκολύνει τις εμπορευματικές μεταφορές στο βόρειο Ιράν. Πέρυσι η Ρωσία χρησιμοποίησε μέρος του INSTC για να μεταφέρει για πρώτη φορά αγαθά στο Ιράν σιδηροδρομικώς.
Το σοβαρότερο πρόβλημα είναι ότι οι οικονομίες του Ιράν και της Ρωσίας είναι πολύ παρόμοιες για να είναι φυσικοί εμπορικοί εταίροι. Από τις 15 κορυφαίες κατηγορίες αγαθών που εξάγει η καθεμία, οι εννέα είναι κοινές. Οι δέκα από τις 15 μεγαλύτερες εισαγωγές τους είναι επίσης ίδιες. Μόνο δύο από τα 15 πιο επιθυμητά αγαθά της Ρωσίας συγκαταλέγονται στις κορυφαίες εξαγωγές του Ιράν. Όπου το Ιράν έχει κενά ζήτησης που θα μπορούσε να καλύψει η Ρωσία, όπως στα αυτοκίνητα, τα ηλεκτρονικά και τα μηχανήματα, η παραγωγική ικανότητα της Ρωσίας είναι περιορισμένη.
Με τα κέρδη από το εμπόριο να περιορίζονται από τις κυρώσεις, η σχέση μεταξύ των δύο χωρών θα είναι ανταγωνιστική, ιδίως όσον αφορά την ενέργεια. Από τότε που η Δύση επέβαλε εμπάργκο στο πετρέλαιο της Ρωσίας, η χώρα ανταγωνίζεται με το Ιράν για να κερδίσει μεγαλύτερο μερίδιο των εισαγωγών της Κίνας, με αποτέλεσμα έναν πόλεμο τιμών. Πρόκειται για μια μάχη που το Ιράν χάνει. Η Ρωσία είναι μεγαλύτερη παραγωγός πετρελαίου και η ενέργειά της δεν υπόκειται σε δευτερογενείς κυρώσεις. Μέρος του αργού της μπορεί επίσης να διοχετευθεί με αγωγούς στην Κίνα, που είναι μια φθηνότερη επιλογή.
Το γεγονός ότι έχει το πάνω χέρι κάνει τη Ρωσία να μην ενδιαφέρεται να συνεργαστεί με το Ιράν. Στις αρχές του πολέμου οι υποστηρικτές της Ουκρανίας φοβόντουσαν ότι η Ρωσία και το Ιράν θα συνεργάζονταν για να αποφύγουν τις κυρώσεις. Αντιθέτως, λέει ο Yesar Al-Maleki του ερευνητικού οργανισμού MEES, η Ρωσία ανέπτυξε τον δικό της «σκιώδη» στόλο δεξαμενόπλοιων και δεν έδωσε καμία πρόσβαση στους Ιρανούς. Το Ιράν ζήτησε ρωσικά κεφάλαια και τεχνολογία για να αξιοποιήσει τα γιγαντιαία αποθέματα φυσικού αερίου του. Μέχρι στιγμής η βοήθεια της Ρωσίας είναι ελάχιστη.
Επίσης, η Κίνα ανταγωνίζεται το Ιράν σε κάποιους άλλους τομείς. Μέχρι πρόσφατα η σημαντική μεταποιητική βάση και η εγχώρια αγορά της Ισλαμικής Δημοκρατίας αποτελούσαν πηγή ανθεκτικότητας. Η χώρα μπορούσε να επωφεληθεί από ένα υποτιμημένο νόμισμα για να πουλήσει ξηρούς καρπούς και είδη υγιεινής, λέει ο Esfandyar Batmanghelidj του Ιδρύματος Bourse & Bazaar, ενός άλλου κέντρου μελετών. Η ελπίδα της, με τον καιρό, ήταν να αναρριχηθεί στην αλυσίδα αξίας, εξάγοντας μονάδες κλιματισμού και ίσως ακόμα και αυτοκίνητα. Η Κίνα διαψεύδει τέτοιου είδους όνειρα. Καθώς μετατοπίζεται προς εξαγωγές υψηλότερης αξίας, κατακλύζει τις αγορές-στόχους του Ιράν με φθηνότερες, καλύτερες εκδόσεις αυτών των αγαθών.
Η Δύση δεν έχει μεγάλη όρεξη για δευτερεύουσες κυρώσεις. Ωστόσο, τα υφιστάμενα μέτρα θα προκαλέσουν προβλήματα. Τον Δεκέμβριο η Αμερική ανακοίνωσε κυρώσεις για όποιον συναλλάσσεται με ρωσικές επιχειρήσεις σε κλάδους όπως η μεταποίηση και η τεχνολογία, οι οποίες μοιάζουν με εκείνες που επέβαλε στο Ιράν το 2011, και ανεστάλησαν το 2015, μετά την υπογραφή της πυρηνικής συμφωνίας. Πριν από την αναστολή, τα μέτρα προκάλεσαν κατακόρυφη πτώση των εισαγωγών του Ιράν από την Κίνα. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ορισμένες κινεζικές τράπεζες ήδη απορρίπτουν ρωσικές επιχειρήσεις.
Αν και οι νέες αυτές κυρώσεις δεν στοχεύουν τον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας, θα μπορούσαν να εμποδίσουν το εμπόριο πετρελαίου της Ρωσίας με άλλους πελάτες εκτός της Κίνας, εάν οι τράπεζες αντιδράσουν διακόπτοντας τις συναλλαγές με τον ενεργειακό γίγαντα. Από τον Οκτώβριο η Αμερική έχει επίσης επιβάλει κυρώσεις σε 50 δεξαμενόπλοια που, όπως λέει, παραβιάζουν τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Περίπου τα μισά από αυτά δεν έχουν φορτώσει έκτοτε πετρέλαιο της χώρας. Όλα αυτά καθιστούν τις εξαγωγές προς την Κίνα τόσο πιο αναγκαίες όσο και πιο δύσκολες για τη Ρωσία, η οποία είναι βέβαιο ότι θα αυξήσει τον ανταγωνισμό με το Ιράν. Η Αμερική θα μπορούσε να ρίξει περισσότερο λάδι στη φωτιά, στηριζόμενη στη Μαλαισία για να εμποδίσει το λαθρεμπόριο πετρελαίου στα ύδατά της, πνίγοντας τις ιρανικές ροές. Η ίδια η Κίνα βρίσκεται επίσης υπό αυξανόμενο έλεγχο. Τον Φεβρουάριο η ΕΕ ανακοίνωσε κυρώσεις σε τρεις κινεζικές εταιρείες που εκτιμά ότι βοηθούν τη Ρωσία.
Σε αυτό το στάδιο, λοιπόν, η αντιδυτική συμμαχία είναι ανησυχητική, αλλά όχι πραγματικά τρομακτική. Πώς θα εξελιχθεί τα επόμενα χρόνια; Το πιθανότερο σενάριο είναι, αντί να μετατραπεί σε μια πραγματική εταιρική σχέση, να παραμείνει ένα όχημα που εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Κίνας. Η Κίνα θα τη χρησιμοποιήσει για όσο διάστημα μπορεί να αποκομίσει καιροσκοπικά οφέλη. Μετά θα σταματήσει να της παρέχει πλήρη υποστήριξη. Οι αξιωματούχοι της χώρας θα αρνηθούν να στηρίξουν εναλλακτικές εμπορικές οδούς ή συστήματα πληρωμών, μη θέλοντας να θέσουν σε κίνδυνο τις επιχειρήσεις στη Δύση.
Ωστόσο, αυτό μπορεί να αλλάξει αν η Αμερική, ίσως κατά τη διάρκεια μιας δεύτερης προεδρίας Trump, επιχειρήσει να εξαναγκάσει την Κίνα να αποσυρθεί από τις δυτικές αγορές. Χωρίς να έχει τίποτε άλλο να χάσει, η Κίνα θα διαθέσει τότε πολύ περισσότερους πόρους για τη διαμόρφωση ενός εναλλακτικού μπλοκ και αναπόφευκτα θα προσπαθήσει να βασιστεί στις υπάρχουσες σχέσεις και να διευρύνει τις συμμαχίες της. Οι κατώτεροι εταίροι μπορεί να μην είναι ευχαριστημένοι: οι μεταποιητικές τους βιομηχανίες θα υποφέρουν καθώς η Κίνα θα ανακατευθύνει τις εξαγωγές της. Η Αμερική θα υποφέρει επίσης: οι καταναλωτές της θα πλήρωνουν περισσότερα για τις εισαγωγές τους και με τον καιρό οι ηγέτες της μπορεί να έρθουν αντιμέτωποι με την πρώτη σοβαρή αμφισβήτηση της κυριαρχίας τους στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα.
© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
