ΣΕΒ: Ψηφιακά εργαλεία για ουσιαστική αναβάθμιση της Υγείας

Ποια είναι τα ψηφιακά εργαλεία που θα μας επιτρέψουν το μεγάλο άλμα στην Υγεία; Σύμφωνα με μελέτη του ΣΕΒ, που παρουσιάστηκε το Σεπτέμβριο 2023, υπάρχουν μια σειρά από εξελίξεις στο χώρο της υγείας, οι οποίες επηρεάζουν το μέλλον και τη δυναμική του χώρου:

• Νέες τεχνολογίες αξιοποιούνται όλο και περισσότερο στον τομέα της υγείας, ενώ παράλληλα δημιουργείται ένα νέο μοντέλο παροχής υπηρεσιών υγείας που, με τη βοήθεια ψηφιακών εργαλείων, θέτει τον άνθρωπο στο επίκεντρο.
• Οι ασθενείς θα μπορούν να διαχειρίζονται ανεξάρτητα την υγειονομική τους περίθαλψη, με την βοήθεια ψηφιακών εφαρμογών.
• Οι πολίτες θα μπορούν να λαμβάνουν στο σπίτι τους απομακρυσμένες ιατρικές υπηρεσίες και περίθαλψη, με τη χρήση φορητών διασυνδεδεμένων συσκευών.
• Η ανάπτυξη φαρμάκων επιταχύνεται με τη χρήση ψηφιακών βιοδεικτών και με την υλοποίηση αποκεντρωμένων κλινικών δοκιμών.
• Τα δεδομένα υγείας εξελίσσονται σε πυλώνα καινοτομίας, καθώς η σημαντική αύξηση του όγκου και του εύρους τους θα συμβάλλει στην περαιτέρω βελτίωση των υπηρεσιών, την αύξηση της παραγωγικότητας γιατρού και νοσοκομείου αλλά και την ενίσχυση της οικονομίας των δεδομένων.

Σύμφωνα με την Μάγκυ Αθανασιάδη, Διευθύντρια του Τομέα Βιομηχανίας, Ανάπτυξης, Τεχνολογίας & Καινοτομίας του ΣΕΒ «η ψηφιακή υγεία μεταμορφώνει τον τρόπο παροχής υπηρεσιών και πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας. Επενδύσεις σε τεχνολογία, δεδομένα και υποδομές, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη καινοτομίας στο χώρο των ιατρικών επιστημών (Μedtech), μετασχηματίζουν ριζικά το τοπίο στον κλάδο, αλλά και στα εθνικά συστήματα υγείας ανοίγοντας νέους δρόμους για την άμεση και απρόσκοπτη πρόσβαση των πολιτών σε υπηρεσίες υγείας σύμφωνα με τις ανάγκες τους».

Η χώρα μας έχει κάνει σημαντική πρόοδο σε ότι αφορά την ψηφιοποίηση διαδικασιών και υπηρεσιών στον τομέα της υγείας. Από τις κυρίαρχες αλλαγές, ξεχωρίζει η εφαρμογή myHealth που αποτελεί ουσιαστικά ένα αρχικό στάδιο για τη μετάβαση στον πλήρη Ατομικό Ηλεκτρονικό Φάκελο Υγείας (ΑΗΦΥ) του πολίτη. Ενημερώνεται με δεδομένα από στοιχεία επίσκεψης, και ιατρικά ιστορικά, ή από την ηλεκτρονική συνταγογράφηση και εξιτήρια νοσοκομείων. Παρέχει πρόσβαση στο ιστορικό της άυλης συνταγογράφησης (και σε ιατρικές βεβαιώσεις, ραντεβού πρωτοβάθμιας περίθαλψης, κ.ά.), αλλά χρειάζεται περαιτέρω επέκταση και εμπλουτισμό από διάφορες πηγές. Ο ΑΗΦΥ είναι η ουσιαστική προϋπόθεση προκειμένου να αναπτυχθούν υπηρεσίες ψηφιακής υγείας στην Ελλάδα.

Παράλληλα όμως θα πρέπει να γίνουν σημαντικά βήματα σε τέσσερις πυλώνες για την επιτυχή μετάβαση στη ψηφιακή υγεία. Η πολιτεία και οι επιχειρήσεις πρέπει να εστιάσουν: α) στην ανάπτυξη δικτύου τηλεϊατρικής με πανελλαδική κάλυψη, β) στην καθιέρωση χρήσης ψηφιακών εργαλείων και εφαρμογών, γ) στη συστηματική αξιοποίηση δεδομένων υγείας και δ) στο μετασχηματισμό των νοσοκομείων σε έξυπνα νοσοκομεία.

Πιο αναλυτικά:

1^ος πυλώνας η τηλεϊατρική. Στις χώρες του ΟΟΣΑ 9 στους 10 πολίτες δηλώνουν ικανοποιημένοι από υπηρεσίες τηλεραντεβού με γιατρούς, ενώ οι επαγγελματίες υγείας γίνονται πιο παραγωγικοί και αποτελεσματικοί. Για παράδειγμα, τα τμήματα επειγόντων περιστατικών που χρησιμοποιούν εφαρμογές τηλεϊατρικής επιτυγχάνουν 23% αποτελεσματικότερες θεραπείες. Αποσυμφορείται με αυτό τον τρόπο η κίνηση στα νοσοκομεία κι εξοικονομούνται δημόσιες δαπάνες για την υγεία. Έχει αποδειχτεί ότι η παροχή εξ αποστάσεως υπηρεσιών υγείας έχει 70% μικρότερο κόστος, σε σχέση με μία τυπική συνεδρία με φυσική παρουσία. Επίσης, η τηλεϊατρική συνεπάγεται λιγότερες νοσηλείες στους κατοίκους και 17% λιγότερες ημέρες νοσηλείας ανά ασθενή.

Σήμερα η τηλεϊατρική βρίσκεται διεθνώς σε ανάπτυξη. Οι υπηρεσίες τηλε-συμβουλευτικής το 2020 αποτέλεσαν το 22% του συνόλου των υπηρεσιών υγείας. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται συνεχώς καθώς οι πολίτες ζητούν ευκολία εξυπηρέτησης, ενώ τα κράτη με τον τρόπο αυτό αντιμετωπίζουν τους κινδύνους που απορρέουν από τη συμφόρηση των συστημάτων υγείας και την έλλειψη του υγειονομικού προσωπικού.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, σε 10 χρόνια η τηλεϊατρική θα μπορούσε να αποτελέσει το κυριότερο κανάλι παροχής υπηρεσιών πρωτοβάθμιας υγείας. Φυσικά, προϋπόθεση αποτελεί η λήψη υποστηρικτικών πολιτικών, όπως η ένταξη των υπηρεσιών αυτών σε καθεστώς αποζημίωσης (κάτι που σε αρκετές χώρες, ακόμα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν έχει γίνει ακόμα).

Το Ταμείο Ανάκαμψης αναμένεται να αναβαθμίσει το υπάρχον δίκτυο τηλεϊατρικής, αλλά και την επέκτασή του στις υπόλοιπες περιφέρειες. Δεν αρκεί όμως μόνο αυτό. Η Ελλάδα χρειάζεται άμεσα θεσμικό πλαίσιο το οποίο θα κατοχυρώνει τις υπηρεσίες τηλεϊατρικής και θα διευθετεί ζητήματα όπως η αποζημίωση υπηρεσιών τόσο για τον δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα, η πιστοποίηση ψηφιακών πλατφορμών, ο καθορισμός προϋποθέσεων και κατευθυντήριων οδηγιών για τη διενέργεια πράξεων τηλεϊατρικής, ο προσδιορισμός της τηλεϊατρικής ευθύνης σε περιπτώσεις λάθους, η διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων, η προστασία από κυβερνοεπιθέσεις και η εμπέδωση εμπιστοσύνης στο σύστημα.

2^ος πυλώνας τα ψηφιακά κανάλια και οι εφαρμογές: Διευκολύνουν τους ασθενείς να παρακολουθούν την κατάσταση της υγείας τους και να λαμβάνουν υπηρεσίες από το σπίτι. Έτσι εξοικονομούνται πόροι για το σύστημα υγείας. Η χρήση των wearables που χρησιμοποιούν τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να συνεισφέρει 50 εκ. € το χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και να απελευθερώσει πάνω από 300 εκ. ώρες  εργασίας.

Οι ψηφιακές εφαρμογές επικεντρώνονται ολοένα και περισσότερο στην διαχείριση χρόνιων παθήσεων (π.χ. νευροεκφυλιστικές). Μάλιστα, τα προϊόντα για ψυχικές και καρδιαγγειακές παθήσεις αντιπροσωπεύουν το 50% του συνόλου.

Οι ψηφιακές εφαρμογές είναι αρκετά πολυπληθείς και διαδεδομένες. Στην παγκόσμια αγορά εκτιμάται ότι κυκλοφορούν 350.000 health apps. Επίσης, διεθνώς κυκλοφορούν πάνω από 380 συσκευές wearables για καταναλωτές.

Αυξανόμενο ενδιαφέρον έχει ο τομέας των digital therapeutics. Μέχρι στιγμής η αγορά βρίσκεται σε αρχικό στάδιο ανάπτυξης, ενώ απαιτείται πιστοποίηση από κάποιο φορέα όπως το ΕΚΑΠΤΥ καθώς και συνταγογράφηση.

Στη χώρα μας, η χρήση εργαλείων όπως τα health apps είναι περιορισμένη καθώς η αγορά δεν είναι ρυθμισμένη. Έτσι, από τη στιγμή που τα εργαλεία αυτά δεν μπορούν να αξιοποιηθούν στην ελληνική αγορά, οι εταιρείες που τα παράγουν αναγκάζονται να απευθύνονται σε χώρες του εξωτερικού.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ενώ υπάρχουν πάνω από 120 ελληνικές startups στην ψηφιακή υγεία, οι περισσότερες από αυτές να μην έχουν εμπορική και πελατειακή βάση στη χώρα.

Ο κος Κώστας Τρούλος Senior Advisor του ΣΕΒ, σημειώνει ότι είναι απαραίτητη η ρύθμιση του πλαισίου για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα και η εναρμόνισή του με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, ώστε:

• Να εισάγει μία σύγχρονη ταξινόμηση η οποία να περιλαμβάνει και τις ψηφιακές εφαρμογές υγείας (health apps)
• Να θεσπίζει απαιτήσεις για την πιστοποίηση CE
• Να ρυθμίζει ζητήματα κλινικής αξιολόγησης και
• Να εισάγει τη δυνατότητα αποζημίωσης στο σύστημα.

3^ος πυλώνας – Δεδομένα υγείας: Μπορούν να αξιοποιηθούν με τη βοήθεια τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης. Με τον τρόπο αυτό, οι γιατροί αναπτύσσουν εξειδικευμένα θεραπευτικά πρωτόκολλα και οι ερευνητές νέους τρόπους θεραπευτικής αντιμετώπισης. Επίσης, η αξιοποίηση μαζικών δεδομένων υγείας μέσω αλγορίθμων οδηγεί στον εντοπισμό κρυμμένων μοτίβων. Έτσι,  επιτυγχάνεται πρόωρη διάγνωση κάποιων χρόνιων παθήσεων και ενισχύεται η πρόληψη υγείας του πληθυσμού. Σ΄ ένα ιατρικό paper έχει καταγραφεί ότι με τον τρόπο αυτό μπορούν να μειωθούν κατά 33% οι θάνατοι από καρδιακές παθήσεις και κατά 50% οι θάνατοι από HIV.

Διεθνώς, τα δεδομένα υγείας αποτελούν το 30% του συνολικού όγκου δεδομένων. Η ποσότητά αυξάνεται κατά 36% το χρόνο. Αν οι ρυθμοί αυτοί διατηρηθούν, τότε το 2030 η παγκόσμια αξία αγοράς των big data υγείας θα ξεπεράσει τα 105 δις $.

Υπάρχουν πολλές πηγές από τις οποίες μπορούν να αντληθούν δεδομένα υγείας: πρωταρχικά από τον ηλεκτρονικό φάκελο ασθενούς, αλλά και από ασφαλιστικά ταμεία και εταιρείες, αποτελέσματα διαγνωστικών εξετάσεων, κ.λπ.

Ο κύρος όγκος δεδομένων προέρχεται από το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, το οποίο μέχρι στιγμής αποτελεί τον αποκλειστικό και μοναδικό τροφοδότη του ηλεκτρονικού φακέλου υγείας.

Ωστόσο, το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν μηχανισμοί δευτερογενούς αξιοποίησης των δεδομένων όπως πχ για ερευνητικούς σκοπούς. Το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι το Κράτος δεν έχει ασχοληθεί ακόμα με το άνοιγμα των δημόσιων δεδομένων. Ο ΣΕΒ θεωρεί ότι πρέπει να αναπτυχθεί μία στρατηγική και ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που να επιτρέπει τη δευτερογενή χρήση των δεδομένων υγείας, το οποίο θα ρυθμίζει ζητήματα όπως δεοντολογία, ανωνυμοποίηση των ευαίσθητων δεδομένων, αλλά και μηχανισμούς ασφάλειας και προστασίας αυτών.

Επίσης προτείνεται η δημιουργία ενός αποθετηρίου δεδομένων υγείας που θα συντονίζει και θα προάγει την δευτερογενή αξιοποίηση, ιδίως για σκοπούς έρευνας και ανάπτυξης νέων θεραπευτικών μεθόδων, ώστε να προάγει την επιστημονική αριστεία.

4^ος πυλώνας – Έξυπνα νοσοκομεία: Πρόκειται για μονάδες που ενσωματώνουν σε μεγάλο βαθμό την τεχνολογική παράμετρο, τόσο στις εσωτερικές διαδικασίες όσο και στις υπηρεσίες που παρέχονται στους πολίτες.

Τα οφέλη είναι πολλά και σημαντικά, τόσο για το σύστημα υγείας όσο και για τους ασθενείς. Η τεχνολογία συμβάλει στην παροχή πιο άμεσων, ανώτερης ποιότητας υπηρεσιών. Έτσι, διαμορφώνει μια πιο ολοκληρωμένη εμπειρία για τους ασθενείς, αυξάνοντας τα ποσοστά ικανοποίησής τους.

Επίσης, με την απομακρυσμένη παροχή υπηρεσιών αποφεύγονται οι μη επείγουσες εισαγωγές και εξασφαλίζεται μεγαλύτερη διαθεσιμότητα κλινών. Τέλος, τα έξυπνα νοσοκομεία έχουν μεγαλύτερη αποδοτικότητα, συμβάλλοντας στην εξοικονόμηση εξόδων για το σύστημα υγείας.

Διεθνώς δεν υπάρχουν πολλά έξυπνα νοσοκομεία, αν και η τάση δημιουργίας τους τα τελευταία χρόνια επιταχύνεται. Προβλήματα αποτελούν η ακριβή επένδυση που συνεπάγεται η μετατροπή μιας συμβατικής νοσοκομειακής μονάδας σε έξυπνη, καθώς και η εκπαίδευση του προσωπικού σε θέματα νέων ψηφιακών τεχνολογιών.

Στην Ελλάδα δεν λειτουργούν ακόμα έξυπνα νοσοκομεία, αν και πριν λίγα χρόνια έγιναν κάποια αρχικά βήματα στο ΓΝ «Παπαγεωργίου» στη Θεσσαλονίκη, ενώ εξελίσσεται έργο για μετατροπή του ΓΝ Σύρου σε έξυπνο και πράσινο. Στη μετατροπή του σε αμιγώς έξυπνο νοσοκομείο προσανατολίζεται και το Ωνάσειο.

Επίσης, κάποιες πλατφόρμες Τεχνητής Νοημοσύνης αξιοποιούνται σε δημόσιες και ιδιωτικές μονάδες, για σκοπούς πρόληψης διαφόρων μορφών καρκίνου, υπερτροφίας καρδιάς, κ.λπ.

Ωστόσο, ο μετασχηματισμός μιας μονάδας σε έξυπνη προϋποθέτει έναν ευρύτερο οργανωτικό και τεχνολογικό μετασχηματισμό. Το έργο του Ταμείου Ανάκαμψης για τη βελτίωση της ψηφιακής ετοιμότητας των νοσοκομείων βρίσκεται σε εξέλιξη και περιμένουμε να δούμε πώς θα εξελιχθεί και αν θα τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα.

Για τους παραπάνω λόγους, ο κ. Αλέξης Νικολαΐδης, Associate Advisor του ΣΕΒ, τονίζει ότι «στην Ελλάδα πρέπει να αναπτυχθεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την μετατροπή των νοσοκομείων του Εθνικού Συστήματος Υγείας σε έξυπνα. Η στρατηγική αυτή πρέπει να θεμελιώνεται στην απομακρυσμένη -κατά περίπτωση- εξυπηρέτηση ασθενών, στην ψηφιοποίηση όλων των διαδικασιών, στη διαλειτουργικότητα των συστημάτων των νοσοκομείων με άλλες δομές υγείας και στην αξιοποίηση των δεδομένων των ασθενών για σκοπούς έρευνας και παροχής καινοτόμων υπηρεσιών. Η επιτυχία όμως του εγχειρήματος προϋποθέτει και την αντίστοιχη προσαρμογή του ανθρώπινου δυναμικού, με την εφαρμογή ενός προγράμματος εκπαίδευσης και επιμόρφωσης του ιατρικού, νοσηλευτικού και τεχνικού προσωπικού στη χρήση των νέων ψηφιακών εργαλείων».

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!