THEPOWERGAME
Όταν ο Donald Trump αποχώρησε από τον Λευκό Οίκο, το 2021, τα στελέχη μεγάλων αμερικανικών εταιρειών πήραν μια ανάσα ανακούφισης. Τώρα που κέρδισε τις εκλογές της Αϊόβα με διαφορά 30 μονάδων, αρχίζουν να σκέφτονται πιο έντονα την πιθανότητα ότι του χρόνου τέτοια εποχή ο κ. Trump μπορεί να βρίσκεται και πάλι στο Οβάλ Γραφείο. Ο Economist πέρασε τις τελευταίες εβδομάδες μιλώντας με τους τιτάνες της αμερικανικής οικονομίας. Ορισμένοι είναι βαθιά θορυβημένοι με την προοπτική Trump 2 και κάποιοι άλλοι αποδέχονται σιωπηλά το εμπόριο του χάους.
Οι άνθρωποι που διοικούν μεγάλους οργανισμούς οφείλουν να είναι αισιόδοξοι. Οι CEOs είχαν μια δύσκολη σχέση με τον πρόεδρο Trump, με πολλούς από αυτούς να αποστασιοποιούνται από τις πιο εξωφρενικές δηλώσεις του, κάνοντας λόγο για προστατευτισμό, ακόμα και όταν απολάμβαναν τις πιο συμβατικές πολιτικές του. Οι Ρεπουμπλικανοί στο Κογκρέσο μπορεί να δήλωναν ότι το κόμμα τους ήταν υπέρ των εργαζομένων, αλλά στην πράξη μείωσαν τους φόρους των επιχειρήσεων. Ήταν δύσκολο για τις επιχειρήσεις της Αμερικής να είναι δυστυχισμένες εν μέσω της ραγδαίας ανόδου του χρηματιστηρίου.
Αν πράγματι ο κ. Trump εκλεγεί ξανά, οι υπεύθυνοι των μεγάλων επιχειρήσεων σχεδιάζουν να κρατήσουν χαμηλούς τόνους («να μη γίνουμε Bud Light», είναι μια συχνή επωδός, αναφερόμενοι στη μάρκα μπίρας που έπεσε θύμα των πολιτιστικών πολέμων). Θα αποφύγουν να συρθούν στα επιχειρηματικά συμβούλια του κ. Trump, τις προεδρικές φωτογραφήσεις και θα συνεχίσουν να βγάζουν χρήματα. Είναι αλήθεια ότι αν ο κ. Trump έκανε μια συμφωνία με τη Ρωσία που θα τερμάτιζε τον πόλεμο και θα ξεπουλούσε την Ουκρανία, το κακό για τον δυτικό πολιτισμό θα ήταν μεγάλο, αλλά οι λογαριασμοί ενέργειας θα μειώνονταν.
Επιπλέον, οι οπαδοί του Trump στην ηγεσία των εταιρειών έχουν πολλά παράπονα από τον Joe Biden. Η Lina Khan, η οποία εποπτεύει την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου (η αντιμονοπωλιακή αστυνομία), ή ο Gary Gensler, ο οποίος ηγείται της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (η αστυνομία της Wall Street), αναστενάζουν. Ο κ. Biden θέλει να αυξήσει τους φόρους στις εταιρείες. Η κυβέρνησή του θέλει επίσης να προχωρήσει με τους κανονισμούς της Βασιλείας ΙΙΙ “Endgame”, οι οποίοι υποχρεώνουν τις μεγάλες τράπεζες να διατηρούν ίσως 20% περισσότερα κεφάλαια στους ισολογισμούς τους, ναρκώνοντας τα ζωώδη πνεύματα της επιχειρηματικότητας και βλάπτοντας την κερδοφορία.
Ωστόσο, αυτή η αισιόδοξη υπόθεση για την οικονομική διαχείριση του κ. Trump είναι εφησυχαστική. Δεν αναγνωρίζει πώς τα Trumponomics -ένα μείγμα φορολογικών περικοπών και δασμών που χρηματοδοτούνται από το έλλειμμα- θα λειτουργούσαν διαφορετικά σήμερα, ενώ αγνοεί τους τρόπους με τους οποίους οι πιο χαοτικές τάσεις του κ. Trump θα μπορούσαν να απειλήσουν την Αμερική, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών της.
Στην πρώτη του θητεία η οικονομία τα πήγε καλύτερα απ’ ό,τι πολλοί οικονομολόγοι περίμεναν (συμπεριλαμβανομένου του δικού μας). Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι τα Τrumponomics αποδείχθηκαν πιο μετριοπαθή από αυτό που περιγραφόταν στην προεκλογική εκστρατεία. Η οικονομία λειτουργούσε επίσης πιο κάτω από τη δυναμικότητα απ’ ό,τι πιστεύαμε, γεγονός που κατέστησε δυνατή τη μείωση των φόρων χωρίς να υποδαυλιστεί ο πληθωρισμός. Η ισχυρή συνολική ανάπτυξη και ο χαμηλός πληθωρισμός κάλυψαν τη ζημία που προκάλεσε ο προστατευτισμός του κ. Trump.
Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο κ. Trump έχει επικαιροποιήσει την προσέγγισή του: εξακολουθεί να είναι ο τύπος που μειώνει τους φόρους και αυξάνει το χρέος. Ωστόσο, οι οικονομικές συνθήκες έχουν αλλάξει. Τα τελευταία δύο χρόνια η Ομοσπονδιακή Τράπεζα προσπαθεί να μειώσει τον πληθωρισμό. Αν και το έχει σχεδόν πετύχει, η αγορά εργασίας παραμένει σφιχτή. Σήμερα εργάζονται 2,8 εκατ. περισσότεροι νέοι ηλικίας 25 έως 54 ετών απ’ όσους θα εργάζονταν αν διατηρούνταν τα ποσοστά απασχόλησης του Ιανουαρίου 2017. Τότε υπήρχαν 1,3 άνεργοι για κάθε θέση εργασίας που άνοιγε. Σήμερα υπάρχουν μόνο 0,7. Ως αποτέλεσμα, η οικονομία είναι πιο επιρρεπής στην υπερθέρμανση.
Ο προϋπολογισμός είναι επίσης σε χειρότερη κατάσταση. Το 2016 το ετήσιο έλλειμμα ήταν 3,2% του ΑΕΠ και το χρέος ήταν στο 76% του ΑΕΠ. Οι προβλέψεις για το 2024 είναι 5,8% και 100%, αντίστοιχα. Εάν ο κ. Trump επιδιώξει και πάλι φοροελαφρύνσεις, η Fed θα πρέπει να αυξήσει τα επιτόκια για να αντισταθμίσει τα κίνητρα, καθιστώντας πιο δαπανηρή την άντληση κεφαλαίων από τις επιχειρήσεις και την εξυπηρέτηση του αυξανόμενου χρέους από την κυβέρνηση.
Αυτές είναι οι συνθήκες υπό τις οποίες οι λαϊκιστές της Λατινικής Αμερικής εκφοβίζουν τις κεντρικές τους τράπεζες για να διατηρήσουν τα επιτόκια σε χαμηλά επίπεδα, μια πρακτική στην οποία επιδόθηκε και ο κ. Trump την τελευταία φορά. Η Fed υποτίθεται ότι είναι ανεξάρτητη, αλλά ο κ. Trump θα έχει την ευκαιρία να διορίσει ένα τσιράκι ως πρόεδρο τον Μάιο του 2026 και μια πειθήνια Γερουσία θα μπορούσε να του κάνει το χατίρι. Ο κίνδυνος περισσότερου πληθωρισμού θα εκτοξευθεί, ίσως επιδεινωθεί από τους περισσότερους δασμούς, οι οποίοι επίσης θα επιβραδύνουν την ανάπτυξη.
Πέραν αυτού του μεγάλου μακροοικονομικού κινδύνου, υπάρχουν και πολλοί άλλοι. Οι επιχειρήσεις δεν θα απολάμβαναν περαιτέρω εμπορικούς περιορισμούς, αλλά ορισμένα μέλη του κύκλου του κ. Trump κάνουν λόγο για δασμούς 60% στις εισαγωγές από την Κίνα. Σε πολλές εταιρείες αρέσει η υποστήριξη της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (την οποία ο κ. Trump αποκαλεί Πράσινη Νέα Απάτη). Έχει υποσχεθεί το μεγαλύτερο πρόγραμμα απέλασης στην αμερικανική ιστορία για τη μείωση του αριθμού των παράνομων μεταναστών στη χώρα. Εκτός του ότι θα προκαλούσε δυστυχία, αυτό θα ήταν ένα σοκ γι’ αυτήν τη σφιχτή αγορά εργασίας.
Όπως πάντα, είναι πολύ δύσκολο να πούμε τι θα κάνει στην πραγματικότητα ο κ. Trump: έχει ελάχιστες σταθερές πεποιθήσεις, είναι ένα χαοτικό αφεντικό και μπορεί να αλλάζει άποψη αρκετές φορές την ημέρα. Σε μια ομιλία του στην Αϊόβα είπε ότι θα είναι πολύ απασχολημένος στη δεύτερη θητεία του για να επιδοθεί στην εκδίκηση των πολιτικών του εχθρών. Αυτό συνέβη λίγες ώρες αφότου η εκστρατεία του είχε αποστείλει ένα email με τίτλο «Είμαι η εκδίκησή σας!». Θα μπορούσε να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Ταϊβάν, προκαλώντας πανικό στο Πεκίνο και αποκλεισμό του νησιού. Ή θα μπορούσε να απομακρυνθεί από την Ταϊβάν με αντάλλαγμα η Κίνα να αγοράζει περισσότερα πράγματα από την Αμερική. Οι επιχειρήσεις συχνά λένε ότι αυτό που φοβούνται περισσότερο είναι η αβεβαιότητα. Με τον κ. Trump η αβεβαιότητα είναι εγγυημένη.
Η έλλειψη προβλεψιμότητας θα μπορούσε να κάνει μια δεύτερη θητεία του Trump πολύ χειρότερη από την πρώτη. Από την κυβέρνησή του θα έλειπαν καθεστωτικοί τύποι, όπως ο Gary Cohn, κάποτε της Goldman Sachs, για να ανακατεύουν «εισερχόμενα» του προέδρου και να κρύβουν τις πιο τρελές ιδέες από αυτόν. Περισσότερες στιγμές όπως η 6η Ιανουαρίου είναι πιθανές, όπως και μια προεδρία άκρατης εκδίκησης. Η ιδέα ότι σε αυτό το σενάριο οι ηγέτες των επιχειρήσεων θα μπορούσαν να κρατήσουν χαμηλό προφίλ και να επικεντρωθούν στο EBITDA είναι ευφάνταστη. Οι εργαζόμενοι, οι πελάτες και ο Τύπος θα απαιτούσαν να μάθουν τι σκέφτονται τα αφεντικά και τι προτείνουν. Η κυβέρνηση θα μπορούσε με τη σειρά της να αντιδράσει σε κάθε ίχνος κριτικής.
Μακροπρόθεσμα η ιδέα ότι τα εταιρικά κέρδη μπορούν να απομονωθούν από τις κοινωνικές αναταραχές είναι μια φαντασίωση. Αν ο κ. Trump διαφθείρει την αμερικανική πολιτική και οι επιχειρήσεις θεωρηθεί ότι επωφελούνται από την κυριαρχία του, ο κίνδυνος γι’ αυτές στο μέλλον θα είναι μεγάλος. Στη Λατινική Αμερική, όταν οι μεγάλες επιχειρήσεις συνδέθηκαν με απολυταρχικούς, το αποτέλεσμα ήταν συνήθως να απαξιωθεί ο καπιταλισμός και να αυξηθεί η ελκυστικότητα του σοσιαλισμού. Αυτό φαίνεται αδιανόητο στην Αμερική, αλλά το ίδιο, μέχρι πρόσφατα, φαινόταν και μια δεύτερη θητεία Trump.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
