THEPOWERGAME
Μια σειρά θεσμικών και άλλων αλλαγών στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας (με τελευταίο το πολύ επιτυχημένο placement της Εθνικής Τράπεζας), βάζει την Ελλάδα στο μικροσκόπιο των διεθνών αγορών. Την Τετάρτη ολοκληρώνεται η διαβούλευση για το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών, με τα καυτά θέματα που αφορούν το ιδιωτικό χρέος και όχι μόνο. Ο φάκελος για το νέο πρόγραμμα Ηρακλής είναι ήδη στα αρμόδια γραφεία της ΕΕ, εν αναμονή της απόφασης που θα οδηγήσει σε ενεργοποίηση της τρίτης φάσης του πολλαπλώς επιτυχημένου προγράμματος.
Για όλα αυτά, που ενδιαφέρουν όλο το τραπεζικό σύστημα, είτε αφορούν νέες πιστώσεις από μη τραπεζικά ιδρύματα, είτε το ανοιχτό μέτωπο του υπό σύσταση Φορέα, είτε το χαμηλό ποσοστό ανταπόκρισης των ευάλωτων, το powergame.gr κάνει μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση, με την κυρία Θεώνη Αλαμπάση, έναν άνθρωπο πίσω από τις διατάξεις του νέου Νόμου, που ασκεί καθήκοντα γενικού γραμματέα Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Κυρία Αλαμπάση, είστε ένας από τους ανθρώπους που συνέβαλαν στη σύνταξη νέου νομοσχεδίου και έχετε αφιερώσει εκ της θέσης σας, ατελείωτες ώρες πίσω από αυτές τις διατάξεις. Ποιο είναι το σκεπτικό πίσω από όλη αυτή την προσπάθεια και πώς πιστεύετε ότι θα βοηθήσει στη μείωση του ιδιωτικού χρέους;
«Αναμφίβολα, η όλη προσπάθεια εστιάζει αφενός μεν στο να τεθεί σαφές και ξεκάθαρο πλαίσιο λειτουργίας των εταιριών διαχείρισης απαιτήσεων (servicers) και αφετέρου στο να γίνουν στοχευμένες παρεμβάσεις στο πεδίο της ουσιαστικής μείωσης του ιδιωτικού χρέους. Σε ό,τι αφορά συγκεκριμένα στο πλαίσιο λειτουργίας των εταιριών διαχείρισης απαιτήσεων, η χώρα μας οφείλει να προβεί στην ενσωμάτωση της σχετικής οδηγίας 2021/2167, όπου τίθενται πλέον ενισχυμένοι κανόνες διαφάνειας, λειτουργίας και ενημέρωσης του δανειολήπτη. Βέβαια, για να ετοιμάσει κανείς ένα λειτουργικό πλαίσιο, πέρα από τα νομοθετικά κείμενα πρέπει να βλέπει και την πραγματικότητα και να παρέμβει αποτελεσματικά εκεί που εντοπίζονται δυσλειτουργίες. Έτσι εντοπίσαμε ότι υπήρχε ένα έλλειμμα στην ενημέρωση και την εξυπηρέτηση των δανειοληπτών και για το λόγο αυτό οι διατάξεις προχώρησαν επιπλέον της κοινοτικής οδηγίας θεσπίζοντας την υποχρέωση παροχής προσωποποιημένης πληροφόρησης στους δανειολήπτες με ηλεκτρονικά μέσα.
Πέρα από το κεφάλαιο αυτό, το σχέδιο νόμου έχει και σοβαρές παρεμβάσεις που θεωρούμε ότι θα επηρεάσουν θετικά την εξέλιξη του ιδιωτικού χρέους στη χώρα και συγκεκριμένα: α) την επέκταση της παροχής δανείων από μη τραπεζικά ιδρύματα, ώστε να μπορέσει ο δανειολήπτης που δεν έχει πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα να αποπληρώσει την υφιστάμενη οφειλή του, ακόμα και με δυνατότητα παροχής έκπτωσης, β) ουσιαστικές βελτιώσεις στον εξωδικαστικό μηχανισμό και υποχρεωτικότητα στην περίπτωση των ευάλωτων δανειοληπτών που θα οδηγήσουν σε περισσότερες επιτυχείς ρυθμίσεις, γ) διατάξεις βελτίωσης του νομοθετικού πλαισίου, ώστε να προχωρήσει η διαγωνιστική διαδικασία για τη σύσταση του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης ακινήτων ευάλωτων δανειοληπτών. Έχουμε την πεποίθηση ότι οι παρεμβάσεις αυτές θα επιφέρουν ουσιαστική βελτίωση στο πεδίο του ιδιωτικού χρέους και θα οδηγήσουν σε περαιτέρω μείωση των ποσοστών».
Κατά τα φαινόμενα, υπάρχει ακόμη μεγάλο ποσοστό του κοινού που δεν είναι ενήμερο για τις δυνατότητες ρύθμισης των δανείων του….δυστυχώς, αλλά αυτό έγινε έντονα αισθητό στην πολύ μικρή υποβολή αιτήσεων για πιστοποιητικό ευαλωτότητας. Αλήθεια πώς θα μπορούσε να κερδηθεί το κοινό αυτό;
«Πράγματι, τα προγράμματα που έχουν ενεργοποιηθεί για τους ευάλωτους οφειλέτες δεν συγκεντρώνουν ικανό αριθμό αιτήσεων, ακόμα και για προγράμματα επιδότησης. Το γεγονός ότι απαιτείται η άρση του τραπεζικού και του φορολογικού απορρήτου για τη διαπίστωση της ευαλωτότητας, είναι μία σαφής ένδειξη για την απροθυμία των οφειλετών να παράσχουν πρόσβαση στα δεδομένα τους. Σε κάθε περίπτωση, ως Υπουργείο ετοιμάζουμε μια σχετική ενημερωτική εκστρατεία ώστε να ενημερωθούν επαρκώς οι δανειολήπτες, τόσο οι ευάλωτοι όσο και οι μη, σχετικά με τα διαθέσιμα εργαλεία ρύθμισης οφειλών, τα δικαιώματά τους και τις παρεχόμενες δυνατότητες. Παράλληλα, λειτουργεί η υπηρεσία μας «Myegdixlive» η οποία έχει δεχθεί πάνω από 27.000 κλήσεις και μέσο όρο ραντεβού 2.600 μηνιαίως».
Πιστεύετε ότι θα έρθουν καλύτερες μέρες στις ρυθμίσεις δανείων; Αν μπορούσατε να συστήσετε κάποια οδό, θα δείχνατε τον δρόμο του Εξωδικαστικού ή τις διμερείς ρυθμίσεις;
«Ακριβώς αυτό το στόχο έχουν οι νομοθετικές πρωτοβουλίες, δηλ. τη βελτίωση του πλαισίου των παρεχόμενων προτάσεων ρύθμισης, τόσο σε επίπεδο διμερών ρυθμίσεων όσο και μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού.
Σε ό,τι αφορά στις διμερείς ρυθμίσεις, εκσυγχρονίσαμε ήδη, με νομοθετική πρωτοβουλία, τον τρόπο με τον οποίο πλέον οι δανειολήπτες μπορούν να ρυθμίσουν απευθείας το δάνειο τους με το εκάστοτε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, μέσω της λειτουργίας της ψηφιακής πλατφόρμας του Κώδικα Δεοντολογίας. Μην ξεχνάμε ότι σύμφωνα με τα δημοσιοποιηθέντα στοιχεία διμερών ρυθμίσεων των εταιριών διαχείρισης απαιτήσεων, έχουν ρυθμιστεί επιτυχώς μέχρι σήμερα 800.000 μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά, καταναλωτικά και επιχειρηματικά δάνεια, ύψους άνω των 40 δισ. ευρώ, από τον Ιούλιο 2019.
Όσον αφορά στον εξωδικαστικό μηχανισμό, που έχει ήδη δείξει τη δυναμική του με τη ρύθμιση άνω των 10.000 αιτήσεων με 3,7 δισ. αρχικών οφειλών, έρχονται και δύο μεγάλες τομές: αφενός μεν η υποχρεωτικότητα της ρύθμισης που παράγεται μέσω του εξωδικαστικού για τους ευάλωτους οφειλέτες, αλλά και η βελτίωση του μαθηματικού τύπου του αλγόριθμου για δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση, η οποία αυξάνει το ποσοστό διαγραφής για οφειλές για όλους τους δανειολήπτες και όχι μόνο τους ευάλωτους, έως και κατά 28%, σε σχέση με το ισχύον καθεστώς.
Αν έπρεπε να δώσω μια συμβουλή σχετικά με τις διαθέσιμες δυνατότητες ρύθμισης θα έλεγα αυτό: η κάθε υπόθεση δεν είναι ίδια με την άλλη. Ο κάθε δανειολήπτης, αφού αξιολογήσει τις συνθήκες σε ό,τι αφορά στο μέγεθος της περιουσίας του, τα εισοδήματά του, τις δυνατότητες καταβολής μηνιαίων δόσεων αλλά και ποσού άπαξ από ίδια κεφάλαια ή μέσω λήψης δανείου κρίνει ποιος δρόμος είναι ο καταλληλότερος για αυτόν. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός είναι μια πιο αυτόματη διαδικασία αλλά παράγει μηνιαίες δόσεις με δυνατότητα «κουρέματος». Από τη άλλη, οι διμερείς ρυθμίσεις μπορούν εν δυνάμει να προσφέρουν μεγαλύτερη έκπτωση με άπαξ καταβολή ή με μεγάλη προκαταβολή, δυνατότητα πώλησης ή εισφοράς ακινήτου προς μερική ή ολική εξόφληση του χρέους κλπ. Ωστόσο, πάντοτε τονίζω το εξής ως προς το τι μπορεί να αναμένει ένας οφειλέτης ρεαλιστικά: όλες οι ρυθμίσεις δανείων αξιολογούν όχι μόνον την τρέχουσα ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη σε επίπεδο εισοδημάτων, αλλά και την αξία της περιουσίας του, δεδομένου ότι δομική αρχή κάθε ρύθμισης είναι ο κανόνας της μη χειροτέρευσης της θέσης του πιστωτή, δηλ. τι θα λάμβανε σε υποθετικό σενάριο ρευστοποίησης».
Σε μια σύγκριση, το ιδιωτικό χρέος της χώρας πώς «στέκεται» μεταξύ άλλων ευρωπαϊκών χωρών;
«Όσον αφορά στα συγκριτικά στατιστικά δεδομένα (Eurostat 2022), η Ελλάδα βρίσκεται στην 17η θέση ανάμεσα στα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, το ελληνικό ιδιωτικό χρέος, ως ποσοστό του ΑΕΠ, διαμορφώνεται στο 101% και βρίσκεται σημαντικά χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που είναι στο 133%.
Παρά τις αλλεπάλληλες κρίσεις που έχει διέλθει η ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια, η ελληνική οικονομία παρουσίασε ισχυρή ανθεκτικότητα, κάτι που επιβεβαιώθηκε τόσο στην πρόσφατη αναβάθμιση του αξιόχρεου της Ελλάδας από διεθνείς οίκους αξιολόγησης, όσο και στις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σύμφωνα με τις οποίες ο ρυθμός ανάπτυξης της χώρας είναι σημαντικά υψηλότερος του ευρωπαϊκού μέσου όρου, ενώ ο πληθωρισμός αποκλιμακώνεται και διαμορφώνεται σε χαμηλότερο ύψος συγκριτικά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο».
Θεωρείτε ότι η διαφάνεια, η ενημέρωση, ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η υιοθέτηση μιας καλύτερης προσέγγισης εκ μέρους των servicers θα αμβλύνει τα περιστατικά που καταγγέλλονται και θα οδηγήσει εν τέλει σε καλύτερα αποτελέσματα διαχείρισης των κόκκινων δανείων;
«Σίγουρα ναι. Έχοντας απασχοληθεί στο χώρο του ιδιωτικού χρέους επί σειρά ετών, μπορώ να καταλάβω εν μέρει ότι οι δυσλειτουργίες αυτές οφείλονταν στα παραληφθέντα στοιχεία κατά το χρόνο μεταβίβασης των απαιτήσεων, αλλά και στο γεγονός ότι οι εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων μόλις εγκαθιδρύονταν. Ωστόσο, έχει παρέλθει ένας ικανός χρόνος από την έναρξη λειτουργίας τους και θα πρέπει να παρέχουν ουσιαστικές υπηρεσίες στο δανειολήπτη, ώστε να πραγματώνεται ο σκοπός για τον οποίο θεσμοθετήθηκαν, που δεν είναι άλλος από το να αποτελούν έναν αποτελεσματικό κρίκο επικοινωνίας και διευθέτησης της οφειλής μεταξύ του νέου πιστωτή-αγοραστή πιστώσεων και του δανειολήπτη. Η θέσπιση λοιπόν ψηφιακών εργαλείων ενημέρωσης καθώς και η υιοθέτηση καλύτερης προσέγγισης που θεσμοθετούνται θα φέρει πραγματική άμβλυνση των περιστατικών και βελτίωση στην επικοινωνία μεταξύ δανειολήπτη και servicer”.
Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η «αχίλλειος πτέρνα» του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων; Τελικά τι καθυστερεί τη διαδικασία, τι πιστεύετε ότι θα ήθελαν οι επενδυτές για να δείξουν περισσότερο ενδιαφέρον;
«Η αχίλλειος πτέρνα του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης ακινήτων επικεντρώνεται σε δυο βασικά στοιχεία: αφενός μεν δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη ελκυστικότητα για τους επενδυτές από την πλευρά της απόδοσης της επένδυσης. Προς αυτό το στόχο εργαστήκαμε στη Γενική Γραμματεία μέσα από τη διεξαγωγή της διαδικασίας του ανταγωνιστικού διαλόγου, έτσι ώστε μέσω στοχευμένων τροποποιήσεων στο νόμο, να καταστεί ελκυστικότερο για τους επενδυτές, καθότι δεν θα είχε κανένα νόημα να προχωρήσουμε μια διαγωνιστική διαδικασία στο επόμενο στάδιο, αυτό των δεσμευτικών προσφορών με έναν δείκτη εσωτερικής απόδοσης που θα προεξοφλούσε την μη συμμετοχή. Το δεύτερο ζήτημα σαφώς, είναι ότι πρόκειται για ένα εγχείρημα με εξαιρετικά ευαίσθητο χαρακτήρα: τη διαχείριση κατοικιών ευάλωτων δανειοληπτών, γεγονός το οποίο από μόνο του παρουσιάζει δυσκολίες για τους υποψηφίους επενδυτές».
Κατά καιρούς το τελευταίο διάστημα «πέφτουν» στην αγορά ιδέες ή προτάσεις για την ελκυστικότητα του Φορέα, όπως μεταξύ άλλων, η αύξηση της επιδότησης προς τους δικαιούχους, για να καλύψουν την αύξηση των τιμών των ακινήτων από την περίοδο που πρωτοθεσπίστηκαν τα ποσά της επιδότησης. Υπάρχει κάποια τέτοια προοπτική στο κοντινό ορίζοντα;
«Ας μην ξεχνάμε ότι η επιδότηση του ευάλωτου για τη μίσθωση της κατοικίας του από το Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης είναι το λεγόμενο επίδομα στέγασης που προβλέπεται για όλους όσους πληρούν τα σχετικά κριτήρια και χαρακτηρίζονται ευάλωτοι, για την ενοικίαση κατοικίας, στο πλαίσιο της στεγαστικής πολιτικής. Μια αύξηση της επιδότησης αυτής μόνον για τους προσφεύγοντες στο Φορέα θα δημιουργούσε άμεσα τον ηθικό κίνδυνο ότι εν τέλει αυτοί που δεν προχώρησαν σε αγορά ακινήτου αλλά συνεχίζουν την ενοικίαση, θα λαμβάνουν λιγότερα από αυτούς που απέκτησαν κατοικία και αθέτησαν τις πληρωμές τους. Κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε σοβαρή ανισότητα. Από την άλλη, η οποιαδήποτε αύξηση σχετίζεται με τα δημοσιονομικά περιθώρια της χώρας».
Να υποθέσω ότι δεν εξετάζεται το ενδεχόμενο κρατικής συμμετοχής στον υπό σύσταση Φορέα….
«Οι τροποποιήσεις στο νόμο είναι αυτές που ανακοινώθηκαν και θα περιλαμβάνονται το σχέδιο νόμου που προωθείται στη Βουλή και οι οποίες αποφασίστηκαν στο πλαίσιο των δημοσιονομικών δυνατοτήτων. Βάσει αυτών θα κριθεί στην πράξη το ενδιαφέρον των επενδυτών στη φάση των δεσμευτικών προσφορών».
Τελικά ένας αλγόριθμος ήταν το πρόβλημα τον Εξωδικαστικό αναφορικά με την απήχησή του στο κοινό; Εκτιμάτε ότι θα υπάρξει μεγαλύτερη ανταπόκριση σε αυτό το αναμφισβήτητα χρήσιμο εργαλείο;
«Ο εξωδικαστικός χρειάστηκε χρόνο για να εγκαθιδρυθεί ως ένα αξιόπιστο εργαλείο για τη ρύθμιση των οφειλών και τα νούμερα του τελευταίου εξαμήνου αποδεικνύουν ότι κάτι τέτοιο επετεύχθη, καθότι υπάρχει πλέον μια σημαντική σταθεροποίηση των μηνιαίων ρυθμίσεων σε υψηλά επίπεδα. Για να γίνει αυτό, υπήρξαν συνεχείς παρεμβάσεις ώστε να μειωθεί η προσκόμιση δικαιολογητικών (τώρα χρειάζεται η προσκόμιση μόλις ενός), να απλοποιηθεί από τεχνικής απόψεως η υποβολή της αίτησης και φυσικά να χρησιμοποιηθεί από τους πιστωτές- χρηματοδοτικούς φορείς ως αυτό που ευαγγελιζόταν, δηλ. ένα γρήγορο και αυτόματο εργαλείο χορήγησης πρότασης ρύθμισης. Και όπως βλέπετε, δεν υπάρχει εφησυχασμός, αφού όλες οι παράμετροι συνεχώς βελτιώνονται, μέσω τεχνικών παρεμβάσεων στην πλατφόρμα, παροχής ηλεκτρονικών υποστηρικτικών υπηρεσιών στους πολίτες από τα στελέχη της Γενικής Γραμματείας και βελτίωση του αλγορίθμου».
Φοροδιαφυγή και άμεσες πληρωμές – συγκοινωνούντα δοχεία. Να περιμένουμε εξελίξεις κατά την άνοιξη;
«Οι παρεμβάσεις μας στον τομέα των άμεσων πληρωμών έχουν ήδη ενταχθεί στο νέο νομοσχέδιο που πρόκειται να κατατεθεί τις επόμενες μέρες προς δημόσια διαβούλευση.
Το σύστημα άμεσων πληρωμών (IRIS) παρέχει τη δυνατότητα μεταφοράς ποσών και πληρωμών έως και 500 € ημερησίως μέσω διατραπεζικών συναλλαγών (e-banking & mobile banking) δίχως την επιβάρυνση της προμήθειας από τις Τράπεζες. Είναι εύκολο στη χρήση και εφαρμόζεται ήδη στη χώρα μας εθελοντικά ανάμεσα σε φυσικά πρόσωπα και με μεγάλη απήχηση στις νεότερες ηλικιακά ομάδες. Το σύστημα δημιουργήθηκε για να καλύψει τις ανάγκες των συναλλαγών δωρεάν, δίχως την επιπρόσθετη οικονομική επιβάρυνση της προμήθειας των Τραπεζών, ενώ η ενεργοποίηση της εφαρμογής είναι απλή και ιδιαίτερα φιλική προς το χρήστη, προσφέροντας άμεση διαδικασία μεταφοράς των χρημάτων. Για την ολοκλήρωση της συναλλαγής δεν απαιτείται το IBAN της επιχείρησης, αρκεί το ΑΦΜ και το τηλέφωνο της εταιρείας.
Με τη διάταξη που συμπεριλάβαμε στο σχέδιο νόμου, το σύστημα (IRIS) θα υποχρεώνει τους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους να συνδέσουν τον επαγγελματικό τους λογαριασμό με σύστημα άμεσων πληρωμών και να δέχονται άμεση πληρωμή από οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο τους το ζητήσει. Με αυτό τον τρόπο θα προσφέρεται μια δυνατότητα πληρωμών χωρίς προμήθειες σε καθημερινές συναλλαγές των πολιτών με ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους».
Αναφορικά με τον πολυαγαπημένο Ηρακλή του συστήματος, υπάρχουν κάποια νεότερα για το τρίτο κατά σειρά νέο πρόγραμμα; Και, με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις, ποιος είναι ο απόηχος στην αγορά του επιτυχημένου placement της Εθνικής Τράπεζας;
«Τα δύο προηγούμενα προγράμματα «ΗΡΑΚΛΗΣ» συνέβαλαν κομβικά στη βελτίωση των ισολογισμών των τραπεζών με αποτέλεσμα την ανάκαμψή τους και την αποφυγή κινδύνων που προκαλούσε ανησυχία για το μέλλον του κλάδου. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι τα ΜΕΔ στις τράπεζες μειώθηκαν από 40,6% στο τέλος του 2019 σε 8,6% σήμερα. Τα οφέλη του προγράμματος είναι πολυάριθμα, θα σταθώ όμως στο σημαντικότερο που είναι η εξασφάλιση της βιωσιμότητας των Τραπεζών με έναν τρόπο που δεν επιβαρύνει φορολογικά τον Έλληνα πολίτη. Επίσης, το πρόγραμμα συμβάλει στην αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδος και στην επίτευξη βαθμού αξιολόγησής της.
Ήδη σχετικά θα πρέπει να τονισθεί ότι το αποτέλεσμα της διάθεσης του 22% της Εθνικής Τράπεζας, όπου οι προσφορές υπερκάλυψαν 8 φορές το βιβλίο προσφορών απέδειξαν πέραν πάσης αμφιβολίας την εμπιστοσύνη που δείχνουν διεθνώς οι επενδυτές στο τραπεζικό σύστημα της χώρας.
Η τρίτη φάση του προγράμματος «ΗΡΑΚΛΗΣ», εντάσσεται στον σχεδιασμό του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για το ιδιωτικό χρέος με στόχο την περαιτέρω εξυγίανση των οικονομικών στοιχείων των τραπεζικών ιδρυμάτων, ενώ θα δίνει τη δυνατότητα να επωφεληθούν και μη συστημικές τράπεζες. Έχει ήδη κατατεθεί ο φάκελος στην αρμόδια υπηρεσία της Ε.Ε. και αναμένεται η έκδοση της απόφασης, ώστε στη συνέχεια να γίνουν και οι αναγκαίες τροποποιήσεις στο νόμο και να ενεργοποιηθεί το πρόγραμμα».
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
