Ναυτιλία: Έσοδα 148,3 δισ. σε μία δεκαετία για την Ελλάδα

Συνολικά 148,3 δισ. ευρώ από υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών στο εξωτερικό εισέπραξε η Ελλάδα κατά τη δεκαετία 2012-2022, ποσό που αντιστοιχεί στο 42% του ακαθάριστου χρέους της γενικής κυβέρνησης. Το 2022 το ναυτιλιακό συνάλλαγμα ανήλθε σε 21 δισ. ευρώ, ενώ το 2020 το αντίστοιχο μέγεθος διαμορφώθηκε σε 17,1 δισ. ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό, η συνολική επίδραση της ναυτιλίας στο ΑΕΠ ανέρχεται σε 7,9% ετησίως. Τα παραπάνω συμπεράσματα προκύπτουν από σχετική έρευνα του ΙΟΒΕ, που τιτλοφορείται «Η Συμβολή της Ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία-Προοπτικές και Προκλήσεις», η οποία χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη και παρουσιάστηκε χθες σε ειδική εκδήλωση.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, «σε όρους συμμετοχής στα μεγέθη της ελληνικής οικονομίας και παρά τη διατάραξη της δραστηριότητας κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, η ναυτιλία εξακολουθεί να έχει με διαφορά το μεγαλύτερο μερίδιο στην ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (ΑΠΑ) της ελληνικής οικονομίας σε σχέση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη (3,1%, έναντι μόλις 0,2% κατά μέσο όρο στην ΕΕ)».

Παράλληλα, λαμβάνοντας υπόψη και τις πολλαπλασιαστικές επιδράσεις σε άλλους κλάδους της οικονομίας, η συνολική επίδραση της ναυτιλίας στο ΑΕΠ της Ελλάδας εκτιμήθηκε στα 14,1 δισ. ετησίως (μέσος όρος περιόδου 2018-2021), που αντιστοιχεί στο 7,9% του ΑΕΠ. Σε όρους απασχόλησης, η επίδραση εκτιμάται σε 86,3 χιλ. θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης, ενώ τα δημόσια έσοδα αυξάνονται περίπου κατά 1,9 δισ. από τη ναυτιλία, άμεσα ή έμμεσα από τις πολλαπλασιαστικές επιδράσεις. Πέρα από τη συστηματική θετική της επίδραση, η σχετική συμβολή της ναυτιλίας μπορεί να είναι ακόμη πιο σημαντική όταν υπόλοιποι τομείς της ελληνικής οικονομίας προσωρινά υποχωρούν, όπως συνέβη κατά τη βαθιά κρίση χρέους.

Δυναμική έχει αρχίσει να παρουσιάζει και η κατασκευή ναυτιλιακού εξοπλισμού, καθώς οι ανάγκες που προκύπτουν λόγω του εκσυγχρονισμού των πλοίων, αλλά και οι ευκαιρίες που δημιουργούνται λόγω της ανάγκης για απανθρακοποίηση του κλάδου, έχουν προσφέρει ώθηση στον κλάδο. Στο πλαίσιο αυτό, το ΙΟΒΕ κάνει λόγο για 140 εκατ. ευρώ άμεσης συνεισφοράς στο ΑΕΠ και 9,6 εκατ. ευρώ στα δημοσιονομικά έσοδα, μόνο από τις εταιρείες αυτές, που ήδη απασχολούν 686 εργαζομένους.

Η συμβολή της ναυτιλίας στην απασχόληση και τα Δημόσια Έσοδα

Στον κλάδο των υδάτινων μεταφορών απασχολούνταν σχεδόν 64.000 άνθρωποι το 2021. Εξ αυτών το 68,5%, ή 43,8 χιλιάδες, είναι κάτοικοι Ελλάδας, σύμφωνα με την έρευνα εργατικού δυναμικού. Στους ναυτικούς που απασχολούνται σε πλοία συμβεβλημένα με το ΝΑΤ, το 30% είναι αξιωματικοί, ενώ το υπόλοιπο αφορά κατώτερα πληρώματα. Τα στοιχεία καταδεικνύουν μείωση εισόδου νέων ναυτικών, αλλά και πολύ μικρή συμμετοχή γυναικών ναυτικών, ενώ το ποσοστό συμμετοχής Ελλήνων ναυτικών σε πλοία συμβεβλημένα με το ΝΑΤ σημειώνει σταδιακή ανάκαμψη μετά το 2014.

Όπως αναφέρει το ΙΟΒΕ, «στους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας των οποίων η προστιθέμενη αξία και η απασχόληση ενισχύεται σημαντικά εξαιτίας της ελληνόκτητης ναυτιλίας ανήκουν οι χερσαίες μεταφορές, η διαχείριση της ακίνητης περιουσίας, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, αλλά και κλάδοι ενέργειας και κατασκευών. Παράλληλα, ισχυρή είναι και η στήριξη που έχουν προσφέρει τα ναυτιλιακά κεφάλαια, ιστορικά, στην ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε εύρος κλάδων, όπως η αεροπορία, η διύλιση πετρελαίου, οι τράπεζες και ο τουρισμός. Επιπρόσθετα, κοινωφελή ιδρύματα που βασίζονται σε ναυτιλιακά κεφάλαια προσφέρουν σημαντική κοινωνική αρωγή και αποτελούν βασική πηγή χρηματοδότησης δράσεων της Κοινωνίας των Πολιτών στην Ελλάδα».

Στο πλαίσιο αυτό, σε όρους απασχόλησης (υπολογίζονται και συναφείς με τη ναυτιλία κλάδους), η συνολική συμβολή εκτιμάται σε 86,3 χιλιάδες εργαζομένους το 2021, ή το 1,9% του συνόλου των απασχολούμενων το 2021. Κατά το ΙΟΒΕ, η συμβολή στα δημόσια έσοδα από φόρους, εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, άμεσα κι έμμεσα, ανέρχεται σε 2 δισ. ευρώ.

Κυρίαρχη η ελληνική ποντοπόρος ναυτιλία

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται από το ΙΟΒΕ (Αύγουστος 2023), ο ελληνόκτητος στόλος είναι πρώτος παγκοσμίως, σε όρους χωρητικότητας, με 393 εκατ. τόνους dwt, ενώ ακολουθεί με 302 εκατ. τόνους dwt η Κίνα. Οι θέσεις των δύο χωρών αντιστρέφονται σε ό,τι αφορά την αξία, με τον ελληνικό στόλο να αγγίζει τα 163 δισ. δολάρια, έναντι 179,5 δισ. δολαρίων της πρώτης Κίνας. Παράλληλα, οι Έλληνες πλοιοκτήτες υλοποιούν σήμερα το τρίτο μεγαλύτερο πρόγραμμα παραγγελιών (σε GT-Gross Tonnage), νεότευκτων πλοίων. Συγκεκριμένα, ναυπηγούν 20 εκατ. τόνους νέων πλοίων, έναντι 34,1 εκατ. τόνων της Κίνας και 28,9 εκατ. τόνων της δεύτερης Ιαπωνίας.

Λιγότερο ελκυστική η ελληνική σημαία

Άλλο ένα σημαντικό συμπέρασμα είναι όμως και η αντίστροφη πορεία της ελληνικής «σημαίας», σε σχέση με την κυριαρχία της ελληνικής ναυτιλίας διεθνώς. Συγκεκριμένα, παρά την πρόσφατη αυξητική τάση στους εισακτέους σπουδαστές στις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ), ο αριθμός των αποφοίτων εξακολουθεί να είναι περιορισμένος. Την τελευταία δεκαετία η ελληνική σημαία έχει απολέσει περίπου το 25% της δύναμής της, με το μεγαλύτερο τμήμα της παραπάνω επίδοσης να προέρχεται από τα μεγαλύτερα σε χωρητικότητα πλοία (άνω των 30 χιλ. ΚΟΧ), τα οποία εγγράφονται σε άλλα νηολόγια. Συγκεκριμένα, από τα 792 πλοία μεγέθους που ήταν εγγεγραμμένα στο ελληνικό νηολόγιο τον Ιούνιο του 2015, ο αντίστοιχος αριθμός είχε υποχωρήσει σε 606, τον φετινό Ιούνιο, μια πτώση κατά 23,5%. Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ, η ανάγκη ενίσχυσης του ναυτιλιακού επαγγέλματος στην Ελλάδα είναι επιτακτική για τη διατήρηση της ελληνικής ναυτιλιακής παράδοσης στη θάλασσα, καθώς και για τη βιωσιμότητα των ναυτιλιακών γραφείων που λειτουργούν στην επικράτεια.

Οι πέντε μεγάλες προκλήσεις της ναυτιλίας

Σύμφωνα με την ανάλυση του ΙΟΒΕ, ο κλάδος της ναυτιλίας αντιμετωπίζει πέντε μεγάλες προκλήσεις σήμερα:

1. Επίτευξη της ανθρακικής ουδετερότητας κοντά στο 2050, τόσο σε παγκόσμιο, όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
2. Νέα γενιά καυσίμων για τη ναυτιλία, με την επιλογή των κατάλληλων για ανταγωνιστική, αλλά και ανθρακικά ουδέτερη ναυτιλία, να είναι ιδιαίτερα κρίσιμη.
3. Η χρήση έξυπνων συστημάτων οδηγεί τη ναυτιλία στην ψηφιακή περίοδο-κλειδί για τα αυτόνομα πλοία.
4. Τα νέα χρηματοπιστωτικά εργαλεία συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιδόσεις της ναυτιλίας.
5. Συγκριτικό φορολογικό μειονέκτημα εκτιμάται ότι προκύπτει για τις ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες.

Ειδικά ως προς το τελευταίο ζήτημα, το ΙΟΒΕ επισημαίνει ότι το βασικό πλαίσιο για τη φορολόγηση ναυτιλιακών επιχειρήσεων στηρίζεται στον φόρο χωρητικότητας, καθώς και στην επιπλέον εθελοντική εισφορά, η οποία θεσμοθετήθηκε το 2013, με αφετηρία την κρίση της ελληνικής οικονομίας. Συγκριτική ανάλυση με συστήματα φορολόγησης άλλων ναυτιλιακών κρατών εκτιμά πως οι ναυτιλιακές εταιρείες στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν συγκριτικό μειονέκτημα έναντι εκείνων που είναι εγκατεστημένες σε άλλα καθεστώτα φόρου χωρητικότητας (εντός ή εκτός ΕΕ).

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!