THEPOWERGAME
Την εφαρμογή ενός συστήματος χρέωσης διοδίων (LEZ) σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη για τα συμβατικά αυτοκίνητα προβλέπει, ως ένα πιθανό μέτρο ενίσχυσης της χρήσης ηλεκτρικών οχημάτων, το Εθνικό Σχέδιο Ηλεκτροκίνησης, που κατατέθηκε στα τέλη Μαΐου -στη λήξη της κυβερνητικής θητείας-, σε δημόσια διαβούλευση από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ).
Στόχος είναι μέσω της επιβολής διοδίων να αυξηθεί το κόστος διατήρησης των συμβατικών οχημάτων και να δοθεί ώθηση στην αγορά των ηλεκτρικών. Το Σχέδιο, που εκπονήθηκε με συνεργασία του ΥΠΕΝ και των υπουργείων Υποδομών και Μεταφορών και Ανάπτυξης και Επενδύσεων, σημειώνει πως οι ζώνες LEZ θα μπορούσαν να εισαχθούν αρχικά σε κεντρικές αστικές περιοχές στις μητροπόλεις της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης και έπειτα να επεκταθούν σταδιακά σε άλλους δήμους. Τα τέλη αφορούν τα εκατομμύρια αυτοκίνητα που κινούνται με κινητήρες εσωτερικής καύσης (ICE) και πρόκειται για ένα μέτρο το οποίο ήδη εφαρμόζεται σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, ώστε να αντισταθμιστεί το περιβαλλοντικό κόστος των συμβατικών οχημάτων.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το σχέδιο, θα διαμορφωθούν Ζώνες Χαμηλών Εκπομπών (LEZ) με τέλη για τα οχήματα κινητήρα εσωτερικής καύσης. Ο προϋπολογισμός του μέτρου θα καθοριστεί με βάση τα έσοδα που προέρχονται από τα τέλη που εισπράττονται από την κυκλοφορία συμβατικών οχημάτων στις LEZ. Πρόκειται για ένα σύστημα χρέωσης διοδίων LEZ που θα μπορούσε να εισαχθεί στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη για να αντισταθμίσει το περιβαλλοντικό κόστος των συμβατικών οχημάτων. Ως σημείο αναφοράς, ο Πράσινος Δακτύλιος της Αθήνας θα μπορούσε να αναβαθμιστεί σε (Low Emission Zones -LEZ) Ζώνη Χαμηλών Εκπομπών (χωρίς πινακίδες που εξαρτώνται από την απαγόρευση των οχημάτων εσωτερικής καύσης, με τέλη που επιβάλλονται στα οχήματα με κινητήρα εσωτερικής καύσης που εισέρχονται στη LEZ) και αυτή η LEZ θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα για το κέντρο της Θεσσαλονίκης, προβλέπει το σχέδιο. Πρόκειται για ένα μέτρο που το ΥΠΕΝ διαβαθμίζει σε υψηλής προτεραιότητας για αύξηση της διείσδυσης της ηλεκτροκίνησης
Παρά το γεγονός πως υπεύθυνοι για τις LEZ είναι οι δήμοι, το υπουργείο Μεταφορών θα μπορούσε να αναλάβει ρόλο συντονιστή για τις πιλοτικές δραστηριότητες. Πρωτίστως, την ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ των δήμων και τη δημιουργία κανονιστικών πλαισίων, όπως καταλόγους τελών σε εθνικό επίπεδο ή πινακίδες οδών. Ωστόσο, πριν από την εφαρμογή τέτοιων μέτρων, θα πρέπει να διεξαχθούν σχετικές μελέτες σκοπιμότητας, τόσο για την Αθήνα, όσο και για τη Θεσσαλονίκη. Το ακριβές ποσό της χρέωσης δεν αναγράφεται στο Σχέδιο Ηλεκτροκίνησης. Εντούτοις, η κυβέρνηση θεωρεί πως αναμένεται να υπάρξουν ιδιαίτερα θετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις για τις περιοχές των LEZ, όπως μείωση του θορύβου ή της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ενώ ταυτόχρονα οι LEZ θα δημιουργήσουν αυξημένη ζήτηση για υποδομές φόρτισης, γεγονός που θα αναβαθμίσει το δίκτυο. Βέβαια, στο Σχέδιο γίνεται σαφές πως οι Ζώνες Χαμηλών Εκπομπών «ενδέχεται να συνεπάγονται αυξημένες διοικητικές και οργανωτικές προσπάθειες σε δημοτικό επίπεδο, που συνδέονται με τα μέτρα επιβολής (έλεγχοι, διαχείριση τελών)».
Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι υπόχρεοι υποβολής με βάση τον αριθμό των επιβατικών οχημάτων στην Ελλάδα εκτιμώνται σε περίπου 5,5 εκατ. το 2020, με περισσότερο από το 56% του ελληνικού στόλου να αποτελείται από οχήματα ηλικίας 10-20 ετών, ενώ το 25% είναι άνω των 20 ετών. Ο μέσος όρος ηλικίας των επιβατικών αυτοκινήτων είναι 16,6 έτη, ενώ την ίδια στιγμή στην ΕΕ είναι μόλις 11,8 έτη. Με μέσο όρο ηλικίας για τα ελαφρά επαγγελματικά οχήματα τα 20,2 έτη, για τα μεσαία και βαρέα επαγγελματικά οχήματα τα 21,4 έτη και για τα λεωφορεία τα 19,4 έτη, τα ελληνικά οχήματα είναι τα παλαιότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επίσης, η μέση ηλικία του στόλου των εμπορικών οχημάτων και των ταξί στην Ελλάδα υπερβαίνει τα 15 και 12 έτη αντίστοιχα.
Μεταξύ άλλων, το Εθνικό Σχέδιο Ηλεκτροκίνησης προβλέπει κίνητρα και αντικίνητρα και για τους εταιρικούς στόλους οχημάτων, ενθαρρύνοντας την υποστήριξη του εξηλεκτρισμού των εταιρικών στόλων με τη σταδιακή εισαγωγή μιας ποσόστωσης BEV. Παράλληλα, κάνει λόγο για τον εξηλεκτρισμό των δημόσιων οχημάτων, που ρυθμίζεται από το ΥΠΕΣ, αλλά η προμήθεια πραγματοποιείται μέσω των αντίστοιχων τοπικών Αρχών (π.χ. δήμοι, περιφέρειες). Στο τραπέζι είναι και τα κίνητρα για FEVs, με σκοπό να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ιδίως των εμπορευματικών μεταφορών μεγάλων αποστάσεων -θα μπορούσε να εισαχθεί ένα μπόνους για το κόστος αγοράς ηλεκτρικών φορτηγών για τους μεταφορείς μεγάλων αποστάσεων. Μεταξύ άλλων, το Σχέδιο προβλέπει και μέτρα για την ενίσχυση των δικτύων, με τις υποδομές φόρτισης να καταλαμβάνουν πρωτεύοντα ρόλο.
Ειδικότερα, όπως περιγράφεται στο νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), που θα κατατεθεί εντός διμήνου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο σχεδιασμός της κυβέρνησης περιλαμβάνει συγκεκριμένους, υποχρεωτικούς στόχους για την ανάπτυξη υποδομών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, φορολογικά κίνητρα και επιδοτήσεις. Στο σχέδιο του ΕΣΕΚ αναφέρεται πως στην Ελλάδα θα πρέπει να βρίσκονται εγκατεστημένοι, σε ετήσια βάση, δημοσίως προσβάσιμοι σταθμοί φόρτισης συνολικής ισχύος που θα αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 1,3 kW για κάθε κυκλοφορούν αμιγώς ηλεκτρικό όχημα (επιβατικό ή βαν) και σε 0,8 kW για κάθε κυκλοφορούν plug-in υβριδικό όχημα. Με βάση τις προβλέψεις για την κυκλοφορία ηλεκτρικών οχημάτων, μέχρι το 2030 πρέπει να έχουν εγκατασταθεί υποδομές φόρτισης συνολικής ισχύος άνω των 800 MW, ενώ το ΕΣΕΚ βάζει ακόμα πιο υψηλούς στόχους! Ειδικά για τους οδικούς άξονες του διευρωπαϊκού δικτύου και με βάση κοινοτική οδηγία, το νέο ΕΣΕΚ προβλέπει πρόγραμμα ανάπτυξης δημοσίως προσβάσιμων υποδομών ταχυφόρτισης ανά συγκεκριμένη απόσταση, θεσπίζοντας την ελάχιστη απαιτούμενη ισχύ εξόδου κάθε τέτοιας εγκατάστασης. Συγκεκριμένα, τίθενται διακριτοί στόχοι για υποδομές φόρτισης που εξυπηρετούν ελαφρά οχήματα και γι’ αυτές που εξυπηρετούν βαριά οχήματα, με χρονικό ορίζοντα μέχρι το 2035 και ενδιάμεσα ορόσημα τα έτη 2025, 2027 και 2030.