THEPOWERGAME
Στο πρώτο μεγάλο κύμα της τεχνολογικής εξέλιξης που είχε ως επίκεντρο τους υπολογιστές και το διαδίκτυο, από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 έως τα μέσα της δεκαετίας του 2000, οι Ηνωμένες Πολιτείες επικράτησαν κατά κράτος της Ευρώπης. Αυτό συνέβη για δύο λόγους. Γιατί οι πρωτοπόροι του διαδικτύου και γενικότερα της τεχνολογίας είχαν την έδρα τους στις ΗΠΑ και επίσης συγκεκριμένοι διαρθρωτικοί παράγοντες καθυστέρησαν τη διάχυση της τεχνολογίας κατά μήκος της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Είκοσι χρόνια μετά, η Ευρώπη συνεχίζει να υπολείπεται των ΗΠΑ και κινδυνεύει να μείνει ουραγός στην κούρσα των νέων τεχνολογιών και της τεχνητής νοημοσύνης. Το παράδοξο είναι ότι και πάλι είναι οι ίδιοι λόγοι που κάνουν την Ευρώπη να μένει πίσω στην υιοθέτηση του εκπληκτικού νέου κύματος καινοτόμων τεχνολογικών εφαρμογών.
Η ανάπτυξη της παραγωγικότητας ήταν χαμηλότερα στην Ευρώπη απ’ ότι στις ΗΠΑ τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά το κενό έγινε ακόμη μεγαλύτερο κοντά στο 2000 όταν η παραγωγικότητα των ΗΠΑ δέχθηκε ώθηση από τη μεγάλη αύξηση των επενδύσεων σε υπολογιστές και λογισμικά. Η παραγωγικότητα στις ΗΠΑ ενισχυόταν κατά μέσο όρο την περίοδο 1996-2004 περισσότερο από 2% το χρόνο, όταν η επανάσταση της τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνίας βρισκόταν στο αποκορύφωμά της. Την ίδια περίοδο στην Ευρωζώνη διαμορφωνόταν χαμηλότερα του 1%. Γι’ αυτό στην Ευρώπη εκφράζονται ανησυχίες ότι η ώθηση της παραγωγικότητας από την τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μεγαλώσει επικίνδυνα το χάσμα με τις ΗΠΑ.
Στην προηγούμενη τεχνολογική επανάσταση, οι ΗΠΑ έπαιξαν πολύ σημαντικότερο ρόλο στην εξέλιξη της τεχνολογίας και εύλογα ο θετικός αντίκτυπος ήταν πιο άμεσος αφού αμερικανικές ήταν οι εταιρείες που ηγήθηκαν του κύματος. Αμερικανικές εταιρείες που είχαν την έδρα τους και τα εργοστάσιά τους στις ΗΠΑ. Ο κλάδος των υπολογιστών και των ηλεκτρονικών ήταν ιδιαίτερα σημαντικός εκείνη την περίοδο και αντιστοιχούσε στο 3% της ακαθάριστης προστιθέμενες αξίας στις ΗΠΑ, με την αύξηση της παραγωγικότητας του κλάδου να διαμορφώνεται κατά μέσο όρο άνω του 20% ετησίως.
Αντίθετα, η παραγωγή ηλεκτρονικού εξοπλισμού δεν ήταν ποτέ τόσο μεγάλος καταλύτης για την παραγωγικότητα στην Ευρώπη, εν μέρει γιατί αποτελούσε μικρότερο μερίδιο της οικονομίας. Ο άλλος λόγος είναι οι διαρθρωτικοί παράγοντες που δεν επέτρεψαν τη διάχυση της τεχνολογίας στην Ευρώπη, στο βαθμό που έγινε στις ΗΠΑ. Οι επενδύσεις στις νέες τεχνολογίες ήταν ξεκάθαρα περισσότερες στις ΗΠΑ απ’ ότι στην Ευρώπη. Η τεχνολογία της πληροφορίας αντιστοιχούσε στο 1/3 των ακαθάριστων επενδύσεων κεφαλαίου στις ΗΠΑ το 1999 αλλά αντιστοίχως λιγότερο από το 1/5 στη Γαλλία, στην Ιταλία και στη Γερμανία. Ήταν λογικό να αυξηθεί η παραγωγικότητα την περίοδο 1996-2004 στις ΗΠΑ, τόσο στη μεταποίηση όσο και στις λιανικές και χονδρικές πωλήσεις, αλλά όχι τόσο στην Ευρώπη.
Στη σημερινή τεχνολογική επανάσταση πάλι οι αμερικανικοί κολοσσοί πρωτοστατούν και οι ευρωπαϊκές εταιρείες τεχνολογίας είναι σε γενικές γραμμές μικρότερες και λιγότερο ικανές να πετύχουν οικονομίες κλίμακος στις νέες τεχνολογίες. Όπως και τότε έτσι και σήμερα, η αγορά εργασίας στην Ευρώπη είναι λιγότερο ευέλικτη, δυσκολεύοντας στο χώρο εργασίας να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες.
Στην Ευρώπη επίσης υπάρχουν μεγάλες διαφορές από χώρα σε χώρα. Όπως την περίοδο 1996-2004 η Ευρώπη είχε να αντιμετωπίσει διαφορετικούς περιορισμούς ανά χώρα, ακόμη και στις ώρες λειτουργίας των καταστημάτων, γεγονός που καθυστέρησε τη μετάβαση, αλλά οι ΗΠΑ επωφελήθηκαν. Διαφορές υπάρχουν και στην υιοθέτηση της ψηφιακής τεχνολογίας. Ο δείκτης ψηφιοποίησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνει ότι χώρες όπως η Σουηδία, η Φινλανδία και η Ολλανδία βρίσκονται πολύ πιο μπροστά από τη Γερμανία και τη Γαλλία.
Σαφώς υπάρχουν διαφορές μεταξύ των δύο τεχνολογικών κυμάτων αλλά τόσο η ιστορία όσο και οι συνθήκες που επικρατούν σήμερα στην Ευρώπη υποδηλώνουν ότι τα οφέλη για την Ευρώπη θα είναι μικρότερα από ό,τι για τις ΗΠΑ. Ένας τελευταίος λόγος που μπορεί να μεγαλώσει το χάσμα μεταξύ των δύο οικονομιών είναι ότι στην Ευρώπη λαμβάνονται πολύ πιο αργά οι αποφάσεις όταν αφορούν σε πολύ σημαντικά ζητήματα όπως της Τεχνητής Νοημοσύνης.