THEPOWERGAME
Οι μεγάλοι πόλεμοι αποτελούν τραγωδίες για τους ανθρώπους και τις χώρες που τους διεξάγουν. Παράλληλα, όμως, μεταμορφώνουν και τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος προετοιμάζεται για συγκρούσεις, με καθοριστικές συνέπειες για την παγκόσμια ασφάλεια. Κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία έστειλαν παρατηρητές για να μελετήσουν μάχες όπως αυτή του Γκέτισμπεργκ. Οι μονομαχίες των αρμάτων μάχης στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ το 1973 επιτάχυναν τη μεταμόρφωση του αμερικανικού στρατού από μια δύναμη που έχασε στο Βιετνάμ σε εκείνη που χτύπησε το Ιράκ το 1991. Εκείνη η εκστρατεία, με τη σειρά της, οδήγησε τους ηγέτες της Κίνας να ξαναχτίσουν τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό στην τρομερή δύναμη που είναι σήμερα.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ο μεγαλύτερος που βίωσε η Ευρώπη από το 1945 και θα διαμορφώσει την κατανόησή μας περί μαχών για τις επόμενες δεκαετίες. Κατέρριψε κάθε αυταπάτη ότι οι σύγχρονες συγκρούσεις θα μπορούσαν να περιοριστούν σε εκστρατείες καταστολής εξεγέρσεων ή να εξελιχθούν σε μάχες χαμηλών απωλειών στον κυβερνοχώρο. Αντίθετα, δείχνει ένα νέο είδος πολέμου υψηλής έντασης, που συνδυάζει τεχνολογία αιχμής με βιομηχανικής κλίμακας δολοφονίες και κατανάλωση πυρομαχικών, ενώ εμπλέκει αμάχους, συμμάχους και ιδιωτικές εταιρίες. Να είστε βέβαιοι ότι τα αυταρχικά καθεστώτα μελετούν πώς θα αποκτήσουν πλεονέκτημα σε κάθε επερχόμενη σύγκρουση. Οι φιλελεύθερες κοινωνίες, αντί να αποστρέφονται τον θάνατο και την καταστροφή, οφείλουν να αναγνωρίσουν ότι οι πόλεμοι μεταξύ των βιομηχανικών οικονομιών αποτελούν μια πολύ πραγματική προοπτική -και να αρχίσουν να προετοιμάζονται.
Όπως εξηγεί η ειδική μας έκθεση, τα πεδία θανάτου της Ουκρανίας περιέχουν τρία σημαντικά διδάγματα. Το πρώτο είναι ότι το πεδίο της μάχης γίνεται διαφανές. Ξεχάστε τα κιάλια ή τους χάρτες και αρχίστε να σκέφτεστε με όρους αισθητήρων που βλέπουν τα πάντα, προσαρτημένοι σε δορυφόρους και στόλους μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Φτηνοί και πανταχού παρόντες, συλλέγουν δεδομένα για επεξεργασία από συνεχώς βελτιούμενους αλγορίθμους, που μπορούν να ξεχωρίσουν βελόνα στ’ άχυρα: το κινητό σήμα ενός Ρώσου στρατηγού, ας πούμε, ή το περίγραμμα ενός καμουφλαρισμένου άρματος μάχης. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν στη συνέχεια να μεταδοθούν από δορυφόρους στον πιο χαμηλόβαθμο στρατιώτη στο μέτωπο ή να χρησιμοποιηθούν για τη στόχευση του πυροβολικού και των ρουκετών με πρωτοφανή ακρίβεια και εμβέλεια.
Αυτή η ποιότητα της υπερ-διαφάνειας σημαίνει ότι οι μελλοντικοί πόλεμοι θα εξαρτώνται από την αναγνώριση. Η προτεραιότητα θα είναι να εντοπίσεις τον εχθρό πρώτος, πριν σε εντοπίσει αυτός, να τυφλώσεις τους αισθητήρες του, είτε πρόκειται για μη επανδρωμένα αεροσκάφη, είτε για δορυφόρους, και να μπλοκάρεις τα μέσα αποστολής δεδομένων στο πεδίο της μάχης, είτε μέσω κυβερνοεπιθέσεων, ηλεκτρονικού πολέμου ή παλιομοδίτικων εκρηκτικών. Τα στρατεύματα θα πρέπει να αναπτύξουν νέους τρόπους μάχης, βασιζόμενα στην κινητικότητα, τη διασπορά, την απόκρυψη και την παραπλάνηση. Οι μεγάλοι στρατοί που αποτυγχάνουν να επενδύσουν σε νέες τεχνολογίες ή να αναπτύξουν νέα δόγματα θα κατατροπώνονται από τους μικρότερους που το κάνουν.
Ακόμα και στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, το δεύτερο δίδαγμα είναι ότι ο πόλεμος μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει μια τεράστια φυσική μάζα εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων και εκατομμυρίων μηχανών και πυρομαχικών. Οι απώλειες στην Ουκρανία ήταν σοβαρές: η ικανότητα να βλέπεις στόχους και να τους χτυπάς με ακρίβεια εκτοξεύει τον αριθμό των νεκρών. Για να προσαρμοστούν, τα στρατεύματα έχουν μετακινήσει βουνά λάσπης για να σκάψουν χαρακώματα αντάξια του Βερντέν ή του Πασεντάλε. Η κατανάλωση πυρομαχικών και εξοπλισμού είναι συγκλονιστική: η Ρωσία έριξε 10 εκατομμύρια βλήματα σε ένα χρόνο. Η Ουκρανία χάνει 10.000 μη επανδρωμένα αεροσκάφη τον μήνα. Ζητεί από τους συμμάχους της πυρομαχικά διασποράς παλαιάς τεχνολογίας για να βοηθήσει την αντεπίθεσή της.
Τελικά, η τεχνολογία μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο ικανοποιείται και διατηρείται αυτή η απαίτηση για φυσική «μάζα». Στις 30 Ιουνίου ο στρατηγός MarkMilley, ο πιο υψηλόβαθμος στρατιωτικός της Αμερικής, προέβλεψε ότι σε 10-15 χρόνια το ένα τρίτο των προηγμένων ενόπλων δυνάμεων θα είναι ρομποτικές: σκεφτείτε αεροπορικές δυνάμεις χωρίς πιλότο και άρματα μάχης χωρίς πλήρωμα. Ωστόσο, οι στρατοί πρέπει να είναι σε θέση να πολεμήσουν τόσο σε αυτήν τη δεκαετία όσο και στην επόμενη. Αυτό σημαίνει αναπλήρωση των αποθεμάτων για να ανταποκρίνονται στα υψηλά ποσοστά φθοράς, βιομηχανική ικανότητα για την κατασκευή υλικού σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα και διασφάλιση ότι οι στρατοί διαθέτουν αποθέματα ανθρώπινου δυναμικού. Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στις 11 και 12 Ιουλίου θα αποτελέσει μια δοκιμασία για το κατά πόσον οι δυτικές χώρες μπορούν να συνεχίσουν να αναζωογονούν τη συμμαχία τους για τους σκοπούς αυτούς.
Το τρίτο δίδαγμα -που ίσχυσε επίσης για μεγάλο μέρος του 20ού αιώνα- είναι ότι τα όρια ενός μεγάλου πολέμου είναι ευρύτατα και δυσδιάκριτα. Οι συγκρούσεις της Δύσης στο Αφγανιστάν και το Ιράκ διεξήχθησαν από μικρούς επαγγελματικούς στρατούς και επιβάρυναν ελάχιστα τους αμάχους στην πατρίδα (αλλά έφεραν μεγάλη δυστυχία στους ντόπιους). Στην Ουκρανία οι πολίτες έχουν «βυθιστεί» στον πόλεμο ως θύματα -περισσότεροι από 9.000 έχουν χάσει τη ζωή τους-, αλλά και ως συμμετέχοντες: μια ηλικιωμένη από την επαρχία μπορεί να βοηθήσει στην καθοδήγηση των πυρών του πυροβολικού μέσω μιας εφαρμογής smartphone. Και πέρα από το παλιό αμυντικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα, μια νέα ομάδα ιδιωτικών επιχειρήσεων αποδείχθηκε ζωτικής σημασίας. Το λογισμικό του πεδίου μάχης της Ουκρανίας φιλοξενείται σε διακομιστές cloud των γιγάντων της τεχνολογίας στο εξωτερικό. Φινλανδικές εταιρείες παρέχουν δεδομένα στόχευσης και αμερικανικές δορυφορικές επικοινωνίες. Ένα δίκτυο συμμάχων, με διαφορετικά επίπεδα δέσμευσης, βοήθησε στον εφοδιασμό της Ουκρανίας και την επιβολή κυρώσεων και εμπάργκο στο ρωσικό εμπόριο.
Τα νέα όρια δημιουργούν και νέα προβλήματα. Η αυξανόμενη συμμετοχή πολιτών εγείρει νομικά και ηθικά ζητήματα. Οι ιδιωτικές εταιρείες που βρίσκονται εκτός της φυσικής ζώνης σύγκρουσης μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενο εικονικής ή ένοπλης επίθεσης. Καθώς νέες εταιρείες εμπλέκονται, οι κυβερνήσεις πρέπει να διασφαλίσουν ότι καμία τους δεν αποτελεί σημείο αποτυχίας.
Οι πόλεμοι δεν είναι όλοι ίδιοι. Μια μάχη μεταξύ της Ινδίας και της Κίνας μπορεί να λάβει χώρα στη σκεπή του κόσμου. Μια σινοαμερικανική σύγκρουση για την Ταϊβάν θα χαρακτηριζόταν από περισσότερη αεροπορική και ναυτική ισχύ, πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς και ανατροπές στο εμπόριο. Η αμοιβαία απειλή χρήσης πυρηνικών πιθανώς λειτούργησε αποτρεπτικά στην κλιμάκωση στην Ουκρανία: το ΝΑΤΟ δεν έχει εμπλακεί άμεσα με έναν εχθρό πυρηνικά εξοπλισμένο και οι απειλές της Ρωσίας ήταν μέχρι στιγμής τυμπανοκρουσίες. Αλλά σε μια μάχη για την Ταϊβάν, η Αμερική και η Κίνα μπορεί να έμπαιναν στον πειρασμό να επιτεθούν η μία στην άλλη στο Διάστημα, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πυρηνική κλιμάκωση, ιδίως αν οι δορυφόροι έγκαιρης προειδοποίησης και διοίκησης και ελέγχου αχρηστεύονταν.
Η Silicon Valley και η Μάχη του Σομ
Για τις φιλελεύθερες κοινωνίες ο πειρασμός είναι να αποστασιοποιηθούν από τη φρίκη της Ουκρανίας και το τεράστιο κόστος και την προσπάθεια εκσυγχρονισμού των ενόπλων δυνάμεών τους. Ωστόσο, δεν μπορούν να υποθέσουν ότι μια τέτοια σύγκρουση, μεταξύ μεγάλων βιομηχανικών οικονομιών, θα είναι ένα μεμονωμένο γεγονός. Μια αυταρχική και ασταθής Ρωσία μπορεί να αποτελεί απειλή για τη Δύση για τις επόμενες δεκαετίες. Η αυξανόμενη στρατιωτική ισχύς της Κίνας είναι ένας αποσταθεροποιητικός παράγοντας στην Ασία, ενώ η παγκόσμια αναζωπύρωση της απολυταρχίας θα μπορούσε να καταστήσει τις συγκρούσεις πιθανότερες. Οι στρατοί που δεν μαθαίνουν τίποτα από αυτό το νέο είδος βιομηχανικού πολέμου που λαμβάνει χώρα στην Ουκρανία κινδυνεύουν να χάσουν από εκείνους που αποκομίζουν τα σωστά διδάγματα.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
