THEPOWERGAME
Στους πυλώνες πάνω στους οποίους θα δομηθεί το κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας της τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη, στρέφεται η προσοχή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου την Τετάρτη 14 Ιουνίου ξεκινά η συζήτηση για τον πρώτο νόμο AI.
Μπορεί το νομοσχέδιο που θα εγκριθεί, να μην τεθεί σε ισχύ πριν από τις αρχές του 2025, ωστόσο με τις εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη να είναι καταιγιστικές, η ανάγκη δημιουργίας ενός «οδικού χάρτη» στον τομέα της ΑΙ γίνεται επιτακτική, καθώς πολλά είναι τα θέματα που ζητούν (ή θα ζητήσουν σύντομα) ξεκάθαρες απαντήσεις. Και δεν είναι μόνο τα πνευματικά δικαιώματα, η προστασία της ιδιωτικότητας ή τα fake news.
Όπως συνέβη και με σημαντικές εφευρέσεις του παρελθόντος, τόσο η Ευρώπη όσο και οι ΗΠΑ εισέρχονται αναπόφευκτα σε «αχαρτογράφητα νερά», τα οποία μπορούν εύκολα να γίνουν «επικίνδυνα», όπως έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει τόσο οι CEO τεχνολογικών κολοσσών όσο και οι ίδιοι οι δημιουργοί της AI, όπως ο Σαμ Άλτμαν, CEO της OpenAI, που δημιούργησε το ChatGPT. «Η τεχνητή νοημοσύνη ενδέχεται σύντονα να είναι πιο έξυπνη από τους ανθρώπους που τη δημιούργησαν» εκτίμησε ο Τζέφρι Χίντον, πρώην υπάλληλος της Google, και «πατέρας» της AI. Ακόμα και οι ίδιοι οι προγραμματιστές συστημάτων δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν πώς ακριβώς λειτουργούν (ή θα λειτουργήσουν στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον) οι εφαρμογές με τεχνητή νοημοσύνη.
Και μπορεί στην αρχή ο «Mr OpenAI» να απείλησε την ΕΕ μέχρι και με αποχώρηση από την Ευρώπη, αν η Κομισιόν δεν κάνει πίσω στην απαίτησή της για εναρμόνιση της εταιρείας με το ρυθμιστικό πλαίσιο λειτουργίας που ετοιμάζεται, ωστόσο στη συνέχεια «ανέκρουσε πρύμναν». Η πρόσφατη περιοδεία Άλτμαν στην Ευρώπη και οι επαφές του με κορυφαίους αξιωματούχους δεν άφησαν περιθώρια παρερμηνειών. Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να θέσει ξεκάθαρους κανόνες στη λειτουργία της AI, θεσπίζοντας μεταξύ άλλων και «διαβαθμίσεις κινδύνου» των προϊόντων, τύπου ChatGPT και όχι μόνο, με τους ανάλογους περιορισμούς ανά κλίμακα.
Ο Ρενέ Ρεπασί, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το είχε θέσει ξεκάθαρα, όταν είχε ερωτηθεί για την αντίδραση της OpenAI: «Όποιος θέλει να πουλήσει την τεχνητή νοημοσύνη εδώ, οφείλει να ακολουθεί τα δικά μας πρότυπα» είχε πει, υπογραμμίζοντας ότι δεν τίθεται θέμα ανταγωνισμού με τις ΗΠΑ. «Θέλουμε να διαμορφώσουμε ουσιαστικές κατευθυντήριες γραμμές και όχι να ανταγωνιζόμαστε ο ένας τον άλλον» είχε προσθέτει, σημειώνοντας ότι οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί δεν θα εμποδίζουν τις νεοσύστατες επιχειρήσεις στην ΕΕ να αναπτύξουν περαιτέρω την τεχνητή νοημοσύνη.
Οι δύο «φωνές» στην Ευρώπη
Το πόσο σφιχτό – αυστηρό θα είναι το νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας, εξαρτάται από το ποιος τελικά θα επικρατήσει σε αυτήν την ιδιότυπη διελκυστίνδα σε επίπεδο ΕΕ, η οποία αποτυπώνεται στην κόντρα Βεστάγκερ με Μπρετόν.
Η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Μαργκρέτε Βεστάγκερ, υπέρμαχος ενός φιλελευθερισμού της ευρωπαϊκής αγοράς, επιδιώκει την επιβολή ενός προαιρετικού «κώδικα συμπεριφοράς», μια σειρά οδηγιών που συγκροτούν έναν ενιαίο «κανόνα» λειτουργίας, ο οποίος ξεπερνά τα όρια της ευρωπαϊκής αγοράς και αποκτά παγκόσμια χαρακτηριστικά (με τις ευλογίες της G7 βεβαίως).
Στην άλλη πλευρά βρίσκεται ο Τιερί Μπρετόν, ο Γάλλος Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, ο οποίος επιλέγει μια νομοθεσία – βεντάλια, η οποία θέτει εκτός νόμου ορισμένες χρήσεις ΑΙ, περιορίζει εφαρμογές υψηλού ρίσκου και επιβάλει αυστηρούς ελέγχους σε τεχνολογικούς κολοσσούς όπως η Google και η Microsoft.
Σε αυτό που συμφωνούν και οι δύο, είναι ότι πρέπει να υπάρχει ξεκάθαρη ενημέρωση του χρήστη πως αυτό που βλέπει, διαβάζει ή ακούει, αποτελεί προϊόν AI.
Τι θα περιλαμβάνει ο πρώτος νόμος AI παγκοσμίως
Το δημοσίευμα στον Economist αναφέρει ότι οι νομοθέτες της ΕΕ θα συζητήσουν τον πρώτο νόμο στον κόσμο για τη ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης, δίνοντας έμφαση στην κατηγοριοποίηση των συστημάτων ΑΙ με βάση τα επίπεδα απειλής. Πιο συγκεκριμένα:
- Τα συστήματα «υψηλού κινδύνου» που αναλύουν και προβλέπουν κοινωνικές συμπεριφορές θα πρέπει να απαγορευτούν.
- Οι εφαρμογές «χαμηλού κινδύνου» θα υπάγονται σε συγκεκριμένο κανονιστικό πλαίσιο.
- Οι απλές εφαρμογές -όπως το ChatGPT ή άλλες «γεννήτριες» κειμένων που προσομοιάζουν στον ανθρώπινο λόγο, δεν θα περιορίζονται σε μεγάλο βαθμό.
Οι αρμόδιοι, πάντως, για την προστασία των προσωπικών δεδομένων στα κράτη-μέλη της ΕΕ ζητούν ανεξάρτητη εποπτεία των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και μεγαλύτερη προσαρμογή στη νομοθεσία περί προστασίας δεδομένων. Πάγιο αίτημα, επίσης, για την καταπολέμηση των fake news είναι τα δεδομένα με τα οποία θα εκπαιδεύονται τα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης θα πρέπει να ελεγχθούν.
«Είμαστε ενθουσιασμένοι που θα συνεχίσουμε να δραστηριοποιούμαστε εδώ και φυσικά δεν σκοπεύουμε να φύγουμε» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Άλτμαν, έχοντας λάβει το ξεκάθαρο μήνυμα των Βρυξελλών. Λαμβάνοντας, πάντως, υπόψιν ότι οποιοσδήποτε νομοσχέδιο περάσει από το Ευρωκοινοβούλιο θα πρέπει να εγκριθεί και από τα 27 κράτη – μέλη της ΕΕ, ο δρόμος μέχρι την εφαρμογή του πρώτου νόμου AI στην Ευρώπη θα είναι μακρύς.