THEPOWERGAME
Το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Απριλίου ο εκθεσιακός χώρος της κινεζικής κατασκευάστριας εταιρείας ηλεκτρικών οχημάτων (EVS), ΝΙΟ, ξεχείλιζε από χαρά. Στον πρώτο όροφο μια οικογένεια γιόρταζε τα γενέθλια του παιδιού της. Στο ισόγειο οι λάτρεις των αυτοκινήτων «επιθεωρούσαν» ένα SUV, ένα κλειστό επιβατικό και ένα αγωνιστικό αυτοκίνητο. Οι τιμές ήταν υψηλές (περίπου 50.000 ευρώ, ή 54.000 δολάρια, για το επιβατικό και σχεδόν 75.000 ευρώ για το SUV -το αγωνιστικό αυτοκίνητο δεν ήταν προς πώληση), αλλά έμοιαζαν σημαντικά χαμηλότερες από εκείνες των Γερμανών ανταγωνιστών, όπως η Mercedes ή η BMW -μέχρι να διαβάσεις τα ψιλά γράμματα. Η μπαταρία δεν περιλαμβάνεται. Αγοράζεται επιπλέον έναντι 12.000 ή 21.000 ευρώ, ανάλογα με τη χωρητικότητα -ή μπορεί να νοικιαστεί.
Για πολλούς Ευρωπαίους ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο εξακολουθεί να είναι απλησίαστο (ένα μέσο βενζινοκίνητο επιβατικό αυτοκίνητο πωλείται για περίπου 28.000 ευρώ). Ωστόσο, οι πωλήσεις τους αυξάνονται ραγδαία. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση Κατασκευαστών Αυτοκινήτων (ACEA), τα αυτοκίνητα που κινούνται πλήρως με μπαταρία αντιπροσώπευαν πέρυσι το 12,1% των αυτοκινήτων που ταξινομήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έναντι 9,1% το 2021 και μόλις 1,9% το 2019. Μια ευρύτερη κατηγορία, τα οχήματα εναλλακτικής πηγής ενέργειας (APVS), η οποία συγκεντρώνει τα αμιγώς ηλεκτρικά και plug-in και μη plug-in υβριδικά, αποτέλεσε περισσότερο από το μισό της αγοράς αυτοκινήτων της ΕΕ κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2022, με πάνω από 1,3 εκατ. οχήματα να έχουν ταξινομηθεί συνολικά. Ήταν η πρώτη φορά που τα APVS ξεπέρασαν τα αμιγώς συμβατικά αυτοκίνητα.
«Η ΕΕ είναι παγκοσμίως πρωτοπόρα στην υιοθέτηση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων», αναφέρεται σε έκθεση της εταιρείας συμβούλων McKinsey τον περασμένο Νοέμβριο. Τα κράτη-μέλη της Ένωσης είναι υπεύθυνα για περισσότερο από το ένα τέταρτο της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικών οχημάτων και είναι παράλληλα μεγάλοι εισαγωγείς τους. Οι προνοητικές αυτοκινητοβιομηχανίες και οι καταναλωτές που θα υιοθετήσουν νωρίς τα ηλεκτρικά οχήματα θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα παγκόσμια πρωτοπόρο οικοσύστημα ηλεκτρικών οχημάτων, το οποίο θα μπορούσε να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και να επιταχύνει την πρόοδο προς την επίτευξη των κλιματικών στόχων -ή τουλάχιστον έτσι δηλώνει πανηγυρικά η McKinsey.
Ωστόσο, το μεγαλύτερο εμπόδιο για το μέλλον των ηλεκτρικών αυτοκινήτων είναι η υποδομή φόρτισης, η οποία δεν συμβαδίζει με την αύξηση των πωλήσεων. Σύμφωνα με την ACEA, μεταξύ 2016 και 2022 οι πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων στην Ευρώπη αυξήθηκαν σχεδόν τρεις φορές ταχύτερα από τον αριθμό των σημείων φόρτισης που δημιουργήθηκαν.
Η εξουσία στον λαό
Μια άλλη έκθεση της McKinsey αναφέρει ότι για να μπορέσουν τα ηλεκτρικά οχήματα να διαδραματίσουν πλήρως τον ρόλο τους στον φιλόδοξο στόχο της ΕΕ για ουδετερότητα ως προς τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050, η ΕΕ θα πρέπει να αυξήσει τον αριθμό των δημόσιων σημείων φόρτισης από περίπου 300.000 σε τουλάχιστον 3,4 εκατ. και έως 6,8 εκατ. έως το 2030. Πρόκειται για τεράστιο εγχείρημα. Ανά εβδομάδα, έως το 2030, θα πρέπει να εγκαθίστανται μέχρι και 14.000 δημόσια σημεία φόρτισης, λέει η ACEA. Ο αριθμός αυτός σήμερα είναι μόλις 2.000 ανά εβδομάδα.
Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να διασφαλίσει ότι οι φορτιστές είναι πιο ομοιόμορφα κατανεμημένοι, να εναρμονίσει τα συστήματα πληρωμών και να παρέχει πολύ περισσότερα σημεία ταχείας φόρτισης για φορτηγά. Αυτήν τη στιγμή τα μισά απ’ όλα τα σημεία φόρτισης της ΕΕ βρίσκονται στις Κάτω Χώρες (90.000) και στη Γερμανία (60.000). Μια μεγάλη χώρα, όπως η Ρουμανία, η οποία είναι έξι φορές μεγαλύτερη από τις Κάτω Χώρες, διαθέτει μόνο το 0,4% όλων των σημείων φόρτισης της ΕΕ.
Η ανισορροπία στην υποδομή φόρτισης αντανακλά το κόστος των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα έχουν πολύ μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς στις χώρες της βόρειας και δυτικής Ευρώπης, όπου το μέσο εισόδημα μετά τη φορολογία είναι 32.000 ευρώ ετησίως, απ’ ό,τι στη νότια και ανατολική Ευρώπη, όπου ο μέσος όρος είναι λιγότερο από το μισό. Ωστόσο, λόγω των χαμηλότερων παγκόσμιων τιμών του λιθίου και άλλων υλικών που απαιτούνται για την παραγωγή μπαταριών, καθώς και των κρατικών επιδοτήσεων, των οικονομιών κλίμακας της ταχέως αυξανόμενης παραγωγής και του σκληρού ανταγωνισμού, ιδίως από τους Κινέζους παραγωγούς, οι τιμές των ηλεκτρικών αυτοκινήτων μειώνονται ταχύτερα απ’ ό,τι προβλεπόταν. «Μέχρι το 2025 ή το 2026 οι περισσότερες αυτοκινητοβιομηχανίες θα είναι σε θέση να κατασκευάζουν βενζινοκίνητα και ηλεκτρικά αυτοκίνητα στην ίδια τιμή», προβλέπει ο Daniel Röska της Bernstein Research. Αυτήν τη στιγμή η κατασκευή ενός βενζινοκίνητου Golf, του δημοφιλούς αυτού μοντέλου της Volkswagen, κοστίζει περίπου 3.500 ευρώ λιγότερα από ένα αντίστοιχου μεγέθους ηλεκτρικό.
Η υποδομή φόρτισης πιθανώς θα παραμείνει ένα δύσκολο σημείο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Τον Μάρτιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε έναν νέο νόμο, με στόχο να κατευνάσει τις ανησυχίες για τα κενά. Θέτει στόχους για την ηλεκτρική επαναφόρτιση και τον ανεφοδιασμό με υδρογόνο, όπως η απαίτηση ότι για κάθε αυτοκίνητο με μπαταρία σε κράτος-μέλος της ΕΕ πρέπει να παρέχεται ισχύς τουλάχιστον 1,3 KW από φορτιστές προσβάσιμους στο κοινό. Και για κάθε 60 χιλιόμετρα κατά μήκος του διευρωπαϊκού οδικού δικτύου θα πρέπει από το 2025 και μετά να εγκαθίσταται ένας σταθμός ταχείας επαναφόρτισης με συνολική ισχύ τουλάχιστον 150 KW.
Αυτό μετά βίας είναι αρκετό, λέει το λόμπι των Ευρωπαίων αυτοκινητοβιομηχανιών. «Ήδη σήμερα η έλλειψη σταθμών φόρτισης και ανεφοδιασμού εμποδίζει σοβαρά την εισαγωγή οχημάτων μηδενικών εκπομπών στην αγορά», σχολιάζει η Sigrid de Vries, γενική διευθύντρια της ACEA. Η ίδια προβλέπει ότι «ένα σημαντικό κενό υποδομών» θα συνεχίσει να περιορίζει τη μετάβαση της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας. Σε απάντηση, ορισμένες αυτοκινητοβιομηχανίες άρχισαν πριν από λίγο καιρό να κατασκευάζουν τα δικά τους δίκτυα φόρτισης, με επικεφαλής την Tesla. Τον Ιανουάριο η Mercedes ανακοίνωσε ότι θα θέσει σε λειτουργία περίπου 10.000 φορτιστές παγκοσμίως μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Η δέσμη μέτρων για το κλίμα (Fit for 55) με 13 προτάσεις που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούλιο του 2021 αύξησε τις φιλοδοξίες για την καταπολέμηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε μείωση των εκπομπών κατά 55% (σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990) έως το 2030, από την αρχική μείωση κατά 40% που είχε προταθεί το 2011. Οι μεταφορές είναι ένα από τα κλειδιά της επιτυχίας. Οι μεταφορές ευθύνονται για το 22% των συνολικών εκπομπών της ΕΕ. Εντός αυτού, το 70% προέρχεται από τις οδικές μεταφορές, και οι οδικές μεταφορές είναι ο μόνος τομέας όπου οι εκπομπές έχουν αυξηθεί σταθερά από το 1990 (από το 1990 η ΕΕ έχει μειώσει το συνολικό της αποτύπωμα άνθρακα κατά 30%, κυρίως με την καύση λιγότερου άνθρακα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας). Σε έκθεσή της τον Οκτώβριο, η Επιτροπή δήλωσε ότι η ΕΕ «βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη των κλιματικών φιλοδοξιών της», αλλά απαιτείται «ταχεία δράση» για την επίτευξη των στόχων του 2030, καθώς και της φιλοδοξίας του 2050 για μηδενικές εκπομπές. Αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο υποβλήθηκαν οι προτάσεις Fit for 55. Οι προτάσεις αυτές εξακολουθούν να περνούν από τη νομοπαρασκευαστική διαδικασία της Ένωσης.
Ζήτω το Πράσινο
Το Fit for 55 μπορεί να ακούγεται σαν ένα μάθημα ήπιων ασκήσεων γιόγκα για μεσήλικες, αλλά το φάσμα των σχεδίων του θα μπορούσε να καταστήσει την Ευρώπη παγκόσμιο ηγέτη στην κλιματική πολιτική, υπό την προϋπόθεση ότι θα ακολουθηθεί. Τα σχέδια αυτά περιλαμβάνουν, έως το 2035, την απαγόρευση της πώλησης νέων κινητήρων εσωτερικής καύσης και νέους κανόνες, που ενισχύουν τους στόχους για τη μείωση των εκπομπών έως το 2030 για τους τομείς που καλύπτονται από το ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας εκπομπών (ETS). Το ETS είναι ένα σύστημα ανώτατων ορίων και εμπορίας, στο οποίο οι άδειες εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα κατανέμονται στην αεροπορία, στις ενεργοβόρες βιομηχανίες και στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας και μπορούν στη συνέχεια να ανταλλάσσονται μεταξύ τους. Οι προτάσεις προσθέτουν επίσης τις μεταφορές και την οικιακή θέρμανση στο υφιστάμενο σύστημα ETS. Επιπλέον, μέρος των προτάσεων αποτελούν οι νέοι δασμοί στα σύνορα της ΕΕ για τις εισαγωγές προϊόντων έντασης άνθρακα, όπως τα βιομηχανικά υλικά, αλλά και η δημιουργία ενός «κοινωνικού ταμείου για το κλίμα», που θα χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει τα ευάλωτα νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν τις αυξήσεις των τιμών που συνεπάγεται η ένταξη της θέρμανσης και των μεταφορών στο ETS.
Στα τέλη Απριλίου οι υπουργοί της ΕΕ ενέκριναν έξι κεντρικούς νόμους της δέσμης μέτρων Fit for 55, συμπεριλαμβανομένου του μηχανισμού προσαρμογής των συνόρων ως προς τον άνθρακα και του κοινωνικού ταμείου για το κλίμα. Το αν η ΕΕ θα καταφέρει να επιτύχει τους φιλόδοξους στόχους της για το κλίμα θα εξαρτηθεί τώρα από την προθυμία των κρατών-μελών να υλοποιήσουν τα σχέδια και να απέχουν από την αποδυνάμωση οποιασδήποτε νομοθεσίας που δεν αρέσει στους ψηφοφόρους τους, λέει η Elisabetta Cornago του Κέντρου Ευρωπαϊκής Μεταρρύθμισης, ενός κέντρου μελετών στις Βρυξέλλες. Οι πρόσφατες προσπάθειες της τελευταίας στιγμής της Γερμανίας να εμποδίσει την απαγόρευση των νέων αυτοκινήτων που κινούνται με μηχανές εσωτερικής καύσης από το 2035 δεν προοιωνίζονται κάτι καλό. Η Γερμανία επέμενε να επιτραπεί η κατασκευή ορισμένων νέων αυτοκινήτων με μηχανές εσωτερικής καύσης μετά το 2035, εφόσον αυτά θα τροφοδοτούνται με καύσιμα ουδέτερα ως προς τον άνθρακα, όπως η αιθανόλη. Οι επικριτές φοβούνται ότι κάτι τέτοιο θα ανοίξει την πόρτα στην εξαπάτηση.
Ομοίως, η δεξιά κυβέρνηση της Ιταλίας αντιδρά τώρα στα σχέδια της ΕΕ για τη βελτίωση της μόνωσης και της ενεργειακής απόδοσης των δημόσιων και οικιστικών κτιρίων. Τα κτίρια ευθύνονται περίπου για το 40% της ενεργειακής κατανάλωσης της ΕΕ και το 36% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Ωστόσο, το κτιριακό απόθεμα της Ιταλίας είναι παλαιότερο και πιο ερειπωμένο από αυτό πολλών άλλων χωρών, οπότε η επίτευξη των στόχων θα απαιτήσει εκτεταμένες και δαπανηρές ανακαινίσεις. Η Ένωση Κατασκευαστών της Ιταλίας αναφέρει ότι αν η χώρα θέλει να ανταποκριθεί στα σχέδια της ΕΕ για «πράσινα» σπίτια, περίπου 2 εκατ. κτίρια θα χρειαστούν ανακαίνιση τα επόμενα δέκα χρόνια, με κόστος 40-60 δισ. ευρώ ετησίως. Η κυβέρνηση της Ιταλίας υποστήριξε επίσης τη Γερμανία στην αναδίπλωση της τελευταίας στιγμής για το τέλος των μηχανών εσωτερικής καύσης και επικρίνει την πρόταση για μείωση των βιομηχανικών εκπομπών.
«Το Fit for 55 είναι απολύτως εντός τροχιάς. Δηλαδή, οι κύριοι νόμοι έχουν κυριολεκτικά μόλις ψηφιστεί και τώρα πρέπει να εφαρμοστούν», λέει αξιωματούχος των Βρυξελλών. Οι μεταφορές βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση από άλλους τομείς όσον αφορά την πρόοδο προς το καθαρό μηδέν. Επτά νόμοι της δέσμης μέτρων Fit for 55 εκκρεμούν ακόμη. Αν όμως περάσουν σύντομα, η ΕΕ θα μπορούσε να διεκδικήσει με αξιώσεις να θεωρείται η παγκόσμια ηγέτιδα στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
