Το σχέδιο για τη διαχείριση αποβλήτων και την ανακύκλωση

Σε σημαντικές αλλαγές στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (2020-2030) έχει προχωρήσει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με στόχο να επιταχυνθεί η ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας στη χώρα μας.

Κατ’ αρχάς, προστέθηκε για πρώτη φορά ο ορισμός των Μονάδων Ανάκτησης Ανακύκλωσης (ΜΑΑ) και η προώθηση δημιουργίας ενός επαρκούς εθνικού δικτύου αυτών των μονάδων. Σημειώνεται ότι οι υφιστάμενες Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) επεξεργάζονται κατά κύριο λόγο σύμμεικτα και ένα μέρος των χωριστά συλλεγέντων βιοαποβλήτων και πλέον δεν θα χρηματοδοτούνται από το νέο ΕΣΠΑ. Οι σύγχρονες Μονάδες Ανάκτησης και Ανακύκλωσης δέχονται και επεξεργάζονται πρωτίστως αστικά απόβλητα, που συλλέγονται χωριστά, με σκοπό την ανάκτηση υλικών μέσω μηχανικής και βιολογικής επεξεργασίας, ενώ δέχονται ανακυκλώσιμα υλικά, βιοαπόβλητα και σύμμεικτα.

Στο αναθεωρημένο ΕΣΔΑ προβλέπεται η μετεξέλιξη των ΜΕΑ σε ΜΑΑ, ώστε τελικά, μαζί με τις νέες ΜΑΑ που θα δημιουργηθούν, η χώρα να αποκτήσει πλήρες δίκτυο Μονάδων Ανάκτησης και Ανακύκλωσης. Η κυβέρνηση πέτυχε στο νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 να προβλεφθεί ποσό ύψους 600.000.000 ευρώ για τη δημιουργία ΜΑΑ και μετατροπής των ΜΕΑ σε ΜΑΑ. Έτσι, η χώρα μας διασφαλίζει τη χρηματοδότηση των αναγκαίων υποδομών για τη διαχείριση των αποβλήτων σε σύγχρονες εγκαταστάσεις.

Οι Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων που σήμερα λειτουργούν και θα μετατραπούν σε ΜΑΑ είναι αυτές που βρίσκονται στην Κοζάνη, τα Χανιά, τα Γιάννενα, τις Σέρρες, την Ηλεία και την Αλεξανδρούπολη. Οι Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων που είναι υπό κατασκευή και θα μετατραπούν σε ΜΑΑ είναι αυτές που βρίσκονται στη Θήβα, το Αμάρι, την Αρκαδία, τη Μεσσηνία, τη Λακωνία, τη Ζάκυνθο, τα Τρίκαλα, τη Σητεία, την Κεφαλονιά, τη Χίο και το Ηράκλειο. Επίσης, οι μονάδες που θα κατασκευαστούν και θα δημοπρατηθούν ως ΜΑΑ βρίσκονται σε Κέρκυρα, Καβάλα, Αγρίνιο, Ρόδο, Σαντορίνη,. Πάτρα, Φυλή, Σχιστό, Βόλο, Λάρισα, ανατολικό τομέα Θεσσαλονίκης, Σύρο, Λέσβο, Σάμο, Κω, Κάλυμνο, Νάξο και Λαμία.

Η αύξηση των Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων είναι κατακόρυφη τα τελευταία τέσσερα χρόνια, καθώς σήμερα είναι σε λειτουργία 6 ΜΕΑ, στο στάδιο της κατασκευής είναι 15, ενώ άλλες 29 έχουν δημοπρατηθεί. Έως τον Ιούνιο του 2019 λειτουργούσαν μόλις 3 ΜΕΑ, 5 ήταν υπό κατασκευή, ενώ δεν είχε δημοπρατηθεί κανένα νέο έργο.

Μια ακόμα σημαντική τροποποίηση στο ΕΣΔΑ είναι το γεγονός ότι προστέθηκαν στις στρατηγικές για τη διαχείριση των αποβλήτων η εκπόνηση και η υιοθέτηση εθνικής στρατηγικής για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, σε συμφωνία με τη Στρατηγική της ΕΕ για βιώσιμα και κυκλικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, ώστε να διασφαλίζεται ότι τα προϊόντα που διατίθενται στην αγορά έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, είναι ανακυκλώσιμα και περιέχουν ανακυκλωμένα υλικά. Σημειώνεται ότι τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα έχουν τον τέταρτο μεγαλύτερο αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον και στην κλιματική αλλαγή.

Επίσης, στο ΕΣΔΑ προστέθηκε η πρόβλεψη για διαχείριση των υπολειμματικών σύμμεικτων αστικών αποβλήτων, στην περίπτωση που δεν έχει ολοκληρωθεί το δίκτυο των ΜΕΑ/ΜΑΑ σε μια Περιφέρεια. Δίνεται, λοιπόν, η δυνατότητα επεξεργασίας σε ιδιωτικές ΜΕΑ/ΜΑΑ, καθώς και σε μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης εντός ή εκτός της Περιφέρειας, με σκοπό την επίτευξη του στόχου υγειονομικής ταφής 10% έως το 2030.

Σημειώνεται ότι στην τροποποίηση του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων προστίθεται η χημική ανακύκλωση στις μεθόδους ανακύκλωσης και ειδικότερα στην ανακύκλωση των πλαστικών ή κάποιων συγκεκριμένων κατηγοριών, αλλά και υλικών που έχουν ανακτηθεί έπειτα από επεξεργασία σε κέντρα διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών (ΚΔΑΥ) και ΜΕΑ ή ΜΑΑ.

Με τη χημική ανακύκλωση τα πλαστικά μετατρέπονται σε χημικές πρώτες ύλες και στις βασικές χημικές ουσίες από τις οποίες προήλθαν. Τα πλαστικά απόβλητα ξεπλένονται και κόβονται σε λωρίδες, μεταφέρονται σε κέντρο πυρόλυσης, θερμαίνονται σε υψηλές θερμοκρασίες και το προϊόν της διαδικασίας είναι ένα υγρό που μοιάζει με το πετρέλαιο. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται μια νέα μέθοδος χημικής ανακύκλωσης, η οποία δεν περιλαμβάνει καύση και δεν εκπέμπει ρύπους. Το προϊόν είναι τα καύσιμα ανακυκλωμένου άνθρακα από πλαστικά απόβλητα. Στόχος είναι να δοθεί μια λύση για την ανακύκλωση των πλαστικών αποβλήτων, που θα είναι αποτελεσματική από άποψης κόστους-οφέλους και ταυτόχρονα θα είναι κατά το δυνατόν φιλική προς το περιβάλλον.