THEPOWERGAME
Την ίδια ώρα που ανώτερα στελέχη του ΝΑΤΟ, όπως ο βοηθός γενικός γραμματέας πληροφοριών και ασφάλειας David Cattler, προειδοποιούν πως υπάρχει «επίμονος και σημαντικός κίνδυνος» για υβριδικές επιθέσεις της Ρωσίας σε κρίσιμες ενεργειακές και άλλες υποδομές της Ευρώπης, τα κράτη-μέλη δυσκολεύονται να υιοθετήσουν κοινή γραμμή.
Ο κ. Cattler υποστήριξε την προηγούμενη εβδομάδα πως η Μόσχα έχει κατανοήσει ότι «η δυνατότητά της να απειλήσει την ασφάλεια των πληροφοριακών, ενεργειακών και χρηματοοικονομικών συστημάτων αποτελεί τεράστιο στρατηγικό πλεονέκτημα» και πως εδώ και καιρό «καταγράφει ενεργά τις κρίσιμες υποδομές του ΝΑΤΟ σε στεριά και θάλασσα». Ο ίδιος θεωρεί πως τα πολεμικά σχέδια της Ρωσίας περιλαμβάνουν την ταχύτατη καταστροφή των κρίσιμων υποδομών στα πρώτα στάδια μιας σύρραξης, χωρίς να εξαιρούνται οι υποθαλάσσιοι αγωγοί και καλώδια.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε στα τέλη του περασμένου χρόνου σε αναβάθμιση του ενιαίου σχεδιασμού για την προστασία κρίσιμων υποδομών με την υιοθέτηση της Οδηγίας για την Ανθεκτικότητα Κρίσιμων Οντοτήτων (Critical Entities Resilience Directive – CER). Η οδηγία προβλέπει πως μέχρι τις 17 Οκτωβρίου 2024 τα κράτη-μέλη πρέπει να έχουν υιοθετήσει και δημοσιεύσει τα μέτρα που απαιτούνται για την προσαρμογή στην οδηγία CER. Μέχρι τις 17 Ιανουαρίου 2026 τα κράτη-μέλη πρέπει να έχουν υιοθετήσει στρατηγική για ενίσχυση της ανθεκτικότητας κρίσιμων υποδομών απέναντι σε κυβερνοεπιθέσεις, υβριδικές επιθέσεις, κ.λπ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει στις 17 Ιουλίου 2027 μια έκθεση για τα μέτρα που έχει λάβει κάθε κράτος-μέλος.
Η οδηγία καλύπτει 11 τομείς, την ενέργεια, τις μεταφορές, τις τράπεζες, τις ευρύτερες υποδομές του χρηματοπιστωτικού συστήματος, την υγεία, το πόσιμο νερό, τα απόβλητα, τις ψηφιακές υποδομές, τη δημόσια διοίκηση, το διάστημα και τα τρόφιμα.
Τα πολύ μακρινά χρονοδιαγράμματα της οδηγίας CER, ενώ ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη ο πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας και έχουν καταγραφεί περιστατικά υβριδικού πολέμου όπως η (μέχρι στιγμής αδιευκρίνιστη) έκρηξη στον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream, αναδεικνύουν τις δυσκολίες διαμόρφωσης κοινής στρατηγικής στην ΕΕ. Όπως επισημαίνεται και σε πρόσφατη έκθεση της δεξαμενής σκέψης Centre of European Reform, δεν ήταν όλες οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες χαρούμενες με τη νέα οδηγία. Η Γερμανία, η Γαλλία, η Σουηδία και η Σλοβενία είχαν υποστηρίξει αρχικά πως οι υφιστάμενες ρυθμίσεις ήταν αρκετές. Η Γαλλία απαίτησε, επίσης, προκειμένου να στηρίξει τελικά την οδηγία CER, πως η απόφαση για κοινή απάντηση σε μια κυβερνοεπίθεση να μην είναι υποχρεωτική. Αρκετά κράτη-μέλη υποστηρίζουν ακόμα και σήμερα πως τα τεστ αντοχής (stress tests) των κρίσιμων υποδομών κάθε χώρας πρέπει να είναι προαιρετικά.
Στην ίδια έκθεση του Centre of European Reform υπενθυμίζονται και παρεμβάσεις μικρότερων κρατών-μελών όπως η Κροατία, τα οποία ζήτησαν τη σύσταση ενός ταμείου για τη χρηματοδότηση παρεμβάσεων ενίσχυσης των αντοχών κρίσιμων υποδομών απέναντι σε υβριδικό πόλεμο. Επιπλέον, αρκετά κράτη-μέλη, μεταξύ αυτών η Ιταλία, η Ολλανδία και η Πολωνία, εμφανίζονται διστακτικά στην κοινοποίηση πληροφοριών που συνδέονται με τις κρίσιμες υποδομές τους και κυρίως με τα υποθαλάσσια καλώδια.
Πάντως, οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν κάθονται με σταυρωμένα χέρια. Η Νορβηγία, η Δανία και η Ολλανδία προχώρησαν σε ενίσχυση των μέτρων ασφαλείας των κρίσιμων ενεργειακών υποδομών τους. Ειδικά η Νορβηγία, που αποτελεί πλέον κύριο προμηθευτή της ΕΕ σε φυσικό αέριο, μετά τον περιορισμό των εισαγωγών από τη Ρωσία, θεωρείται πιθανός στόχος υβριδικής επίθεσης. Η Γαλλία, η Ιταλία και η Βρετανία προχώρησαν τους τελευταίους μήνες σε πρωτοβουλίες για την ασφάλεια των υποθαλάσσιων υποδομών, όπως αγωγοί και καλώδια. Η Τσεχία δημοσίευσε εθνική στρατηγική αντιμετώπισης υβριδικού πολέμου.
Αλλά και η Κομισιόν συνεχίζει να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και προ εβδομάδων πρότεινε επενδύσεις άνω του ενός δισ. ευρώ για την ανάπτυξη κέντρων κυβερνοασφάλειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πρόταση περιλαμβάνεται στο σχέδιο δημιουργίας μιας πανευρωπαϊκής κυβερνο-ασπίδας και στη σύσταση ενός Μηχανισμού Άμεσης Επέμβασης σε περιστατικά κυβερνοεπιθέσεων.