THEPOWERGAME
Η μαγεία του Recep Tayyip Εrdogan έπαψε να λειτουργεί. Λιγότερο από τρεις εβδομάδες πριν από τις εκλογές, ο λαϊκιστής ηγέτης της Τουρκίας έχει κερδίσει ελάχιστο έδαφος έναντι του Kemal Kilicdaroglu, του υποψηφίου της κύριας συμμαχίας της αντιπολίτευσης, στην προεδρική κούρσα. (Το κοινοβούλιο θα είναι επίσης προς διεκδίκηση). Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δίνουν στον κ. Kilicdaroglu προβάδισμα στον πρώτο γύρο στις 14 Μαΐου και τον βλέπουν να κερδίζει στον δεύτερο γύρο δύο εβδομάδες αργότερα. Ο κ. Εrdogan προσπαθεί να ανακτήσει τη δημοτικότητά του βάζοντας χέρι στο δημόσιο ταμείο. Παράλληλα, ψάχνει για βοήθεια στο εξωτερικό, ακροβατώντας, όπως έχει κάνει την τελευταία δεκαετία, μεταξύ των συμμάχων του στο ΝΑΤΟ, της Ρωσίας και άλλων απολυταρχιών, ενώ κάνει επίδειξη πυγμής στο εσωτερικό.
Τους τελευταίους δύο μήνες, η κυβέρνησή του προώθησε την ένταξη της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, την οποία είχε μπλοκάρει από το περασμένο καλοκαίρι, απαγόρευσε σε εταιρείες να στέλνουν προϊόντα που έχουν υποστεί κυρώσεις μέσω της Τουρκίας στη Ρωσία και φλέρταρε με δυτικούς επενδυτές τους οποίους κάποτε απέφευγε. Ωστόσο, ο κ. Εrdogan διαβεβαίωσε επίσης τους υποστηρικτές του ότι η Τουρκία δεν ενδιαφέρεται πλέον για το τι πιστεύουν οι δυτικές χώρες για την εξωτερική της πολιτική και κατηγόρησε τη Δύση ότι υποστηρίζει τους αντιπάλους του. «Η εχθρική στάση τους απέναντι στον Εrdogan είναι εχθρική στάση απέναντι στο έθνος μου», δήλωσε στις 13 Απριλίου. «Το έθνος μου θα ματαιώσει αυτή τη συνωμοσία».
Οι σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ και την Αμερική βρίσκονται αναμφισβήτητα στο χειρότερο σημείο τους εδώ και δεκαετίες. Τα σημεία τριβής περιλαμβάνουν την αγορά από τη χώρα ενός συστήματος αεράμυνας S-400 από τη Ρωσία, ένοπλες επιθέσεις κατά των υποστηριζόμενων από την Αμερική Κούρδων ανταρτών στη Συρία, κατηγορίες για αμερικανική υποστήριξη ενός πραξικοπήματος κατά του κ. Εrdogan το 2016 και διαμάχες για τα θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο και την Ελλάδα. Οι εντάσεις σίγουρα θα υποχωρούσαν υπό μια κυβέρνηση της αντιπολίτευσης. Εντούτοις, αναλυτές, διπλωμάτες και στελέχη της αντιπολίτευσης απορρίπτουν την ιδέα ότι η απομάκρυνση του κ. Εrdogan θα σήμαινε ταυτόχρονα και μια αναθεώρηση της εξωτερικής πολιτικής.
Μια νέα τουρκική κυβέρνηση που θα δεσμευόταν να διορθώσει την οικονομία, να απελευθερώσει ορισμένους πολιτικούς κρατούμενους και να καταλύσει την απολυταρχία του κ. Εrdogan, θα απολάμβανε τη θετική στάση της Δύσης. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αποδώσει άμεσα μερίσματα, όπως η αναζωογόνηση της διαδικασίας των συνομιλιών που έχουν σταματήσει εδώ και καιρό για την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης της Τουρκίας με την ΕΕ. Η αλλαγή του τόνου από την προσέγγιση του κ. Εrdogan «Πρώτα η Άγκυρα» θα ήταν επίσης πολύ καλή για τους συμμάχους του ΝΑΤΟ. Η αντιπολίτευση υπόσχεται μια εξωτερική πολιτική με έμπειρους διπλωμάτες και αφήνει να εννοηθεί ότι θα εγκαταλείψει την αντίρρηση του κ. Εrdogan για ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Όσον αφορά όμως τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία, τη στάση της απέναντι στους Κούρδους αντάρτες στη Συρία και άλλα σημεία τριβής, είναι απίθανο να δούμε μεγάλες αλλαγές. Μια κυβέρνηση Kilicdaroglu θα ήταν απίθανο να ενταχθεί στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας ή να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο στην Ουκρανία, προτιμώντας να τοποθετηθεί ως μεσολαβητής. Υπάρχει μια αίσθηση στην Τουρκία, την οποία συμμερίζονται τόσο το κυβερνών κόμμα ΑΚ όσο και η αντιπολίτευση, ότι η Αμερική δεν θα παραμείνει για πάντα στην περιοχή, λέει ο Nigar Goksel της Crisis Group, ενός κέντρου μελετών. Αυτό αποδυναμώνει την όρεξη για αντιπαράθεση με τη Ρωσία. «Δεν θέλουν να αναλάβουν το ρίσκο της διαφοροποίησης», λέει η κ. Goksel, γιατί αυτό θα «τους έβαζε σε κίνδυνο να αντιμετωπίσουν τη Ρωσία μόνοι τους».
Ένα από τα σημεία τριβής ενδέχεται να εξαφανιστεί: το σύστημα αεράμυνας S-400 που ο κ. Εrdogan προμηθεύτηκε από τη Ρωσία, προκαλώντας αμερικανικές κυρώσεις. Η αποστολή του συστήματος σε άλλη χώρα (ίσως στην Ουκρανία, όπως φέρεται να έχουν προτείνει ορισμένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι) δεν είναι στο τραπέζι. Ωστόσο, μια νέα κυβέρνηση θα μπορούσε να το βάλει στην αποθήκη και να πετάξει το κλειδί, λένε πολιτικοί της αντιπολίτευσης. Θα μπορούσε επίσης να απορρίψει μια πρόταση, που ευνοείται από τον κ. Εrdogan, να κατασκευάσει η Ρωσία στην Τουρκία και δεύτερο πυρηνικό εργοστάσιο εκτός από αυτό που ήδη κατασκευάζεται.
Μια νέα κυβέρνηση μπορεί να χρειαστεί να στηριχθεί στο κύριο κουρδικό κόμμα της χώρας στο κοινοβούλιο, αλλά δεν θα βιαστεί να συνάψει ειρήνη με τους Κούρδους αντάρτες στη βόρεια Συρία ή να αποσύρει τα στρατεύματά της από την περιοχή. Πιθανότατα θα σταματούσε την απομάκρυνση εκλεγμένων Κούρδων δημάρχων από την εξουσία, όπως κάνει ο κ. Εrdogan από το 2017, και θα επέτρεπε την απελευθέρωση φυλακισμένων Κούρδων πολιτικών, όπως ο Selahattin Demirtas, πρώην υποψήφιος για την προεδρία. Ωστόσο, θα συνεχίσει να πολεμά το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (ΡΚΚ), μια ένοπλη κουρδική ομάδα στην Τουρκία, και το συριακό παρακλάδι του, τις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), λέει ο αναλυτής Oytun Orhan. Ο κ. Kilicdaroglu και η ομάδα του θα επιδιώξουν να αποκαταστήσουν τις σχέσεις με τον Bashar al-Assad, κάτι που έχει αρχίσει να διερευνά και ο κ. Εrdogan, ο οποίος την τελευταία δεκαετία υποστήριζε την ανατροπή του Σύρου δικτάτορα. Βέβαια, αυτό από μόνο του δεν θα έφερνε ανατροπές στην πολιτική της Τουρκίας για τη Συρία.
Οι εδαφικές εκτάσεις που απέσπασε η Τουρκία από τις YPG σε ένοπλες επιθέσεις στη Συρία αποτελούν σημαντικά διαπραγματευτικά χαρτιά με το καθεστώς του κ. Assad. Μια νέα κυβέρνηση δεν θα τα παραδώσει εύκολα, λέει ο κ. Orhan. Όπως και ο κ. Εrdogan, η αντιπολίτευση σχεδιάζει να στηριχθεί στον κ. Assad ώστε να πάρει πίσω πολλά από τα 3,6 εκατομμύρια Σύρων προσφύγων που βρίσκονται τώρα στην Τουρκία και να αστυνομεύσει τους Κούρδους αντάρτες. «Μόλις υπάρξει αυτού του είδους η συνεννόηση, ίσως υπάρξει κάποια στιγμή που θα μπορούμε να εξετάσουμε το ενδεχόμενο να αποσύρουμε τα στρατεύματα από τη Συρία», λέει ένας ανώτερος νομοθέτης της αντιπολίτευσης. «Βέβαια, αυτό δεν θα συμβεί από τη μια μέρα στην άλλη». Για τη Δύση, μια κυβέρνηση με επικεφαλής τον κ. Kilicdaroglu θα ήταν ένας πολύ πιο εύκολος εταίρος για διαπραγματεύσεις. Ωστόσο οι αισιόδοξοι στις Βρυξέλλες ή την Ουάσιγκτον θα πρέπει μάλλον να κρατούν μικρό καλάθι.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
