THEPOWERGAME
Ελένη Ρεβέκκα Στάιου
Η Δρ. Ελένη Ρεβέκκα Στάιου είναι επικοινωνιολόγος
Το κατά πόσο τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν ακριβή απεικόνιση της πραγματικότητας, της κοινωνίας, είναι μια συζήτηση που απασχολεί πολλούς, σε ακαδημαϊκό, αλλά και κοινωνικό επίπεδο.
Η συζήτηση αυτή ξεκινά από πιο… ελαφρύ περιεχόμενο, όπως η ομορφιά και η… «ομορφιά», όπως αυτές παρουσιάζονται σε πλατφόρμες όπως το Instagram, κι αν αυτά τα πρότυπα προέρχονται από την κοινωνία ή τελικά επιβάλλονται στην κοινωνία. Αν, όμως, κάποιος μεταφέρει αυτήν τη συζήτηση σε πλατφόρμες όπως το Twitter, όπου οι χρήστες συζητούν άλλου είδους θέματα, που αφορούν την υγεία, την πολιτική, την κοινωνία, τότε πραγματικά φτάνεις σε σημείο να απορείς για το πώς αυτή η δημόσια σφαίρα που βλέπεις να ξετυλίγεται εκεί ανήκει στην ίδια κοινωνία με τη δημόσια σφαίρα που βλέπεις στον πραγματικό κόσμο.
Γιατί θα πρέπει να μας αφορά μια τέτοια διάκριση, μια τέτοια ερώτηση; Η σημασία της είναι μεγάλη, καθώς πρόσφατα στατιστικά δείχνουν ότι μεγάλο μέρος του κοινού, των χρηστών, ενημερώνεται απευθείας από τα κοινωνικά δίκτυα. Από εκεί φιλτράρει τις ειδήσεις που μαθαίνει και διαβάζει, φιλτράρισμα που εμπεριέχει και την προσωπική σφαίρα του καθενός, η οποία έχει το χαρακτηριστικό ότι περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο απόψεις με τις οποίες ήδη συμφωνεί ο χρήστης. Έχει επιλέξει, άλλωστε, να τις διαβάζει.
Αν κάποιος επιλέξει ένα δημοφιλές hashtag να παρακολουθήσει, ένα trend, θα απορήσει πραγματικά για το πώς λέμε μαύρο, αλλά τελικά στην κοινωνία… κάνουμε άσπρο. Το Twitter παρουσιάζει, με λίγα λόγια, πολίτες οι οποίοι είναι πάντα ευαισθητοποιημένοι για κάθε θέμα, πάντα αλληλέγγυοι, γνώστες πολλών θεματικών (από πολιτική μέχρι δημόσια υγεία, μέχρι… σεισμολογία), που γνωρίζουν ιστορία (καθώς παραθέτουν ιστορικά στοιχεία ως επιχειρήματα) και γενικά ενεργοί. Φυσικά, η πραγματικότητα απέχει κατά πολύ.
Η ανωνυμία του Διαδικτύου φέρνει στην επιφάνεια κρυφούς… πόθους. Κανείς, άλλωστε, δεν βάζει φόρο στο τι λέμε. Κρυμμένοι πίσω από έναν ανώνυμο λογαριασμό, βγάζουμε τον εαυτό που δεν τολμάμε να βγάλουμε στην καθημερινότητά μας -και δεν θα το κάνουμε ποτέ. Επίσης, είναι εύκολο πλέον τεχνικά να δημιουργηθούν στρατιές λογαριασμών που κινητοποιούν και ενεργοποιούν συγκεκριμένες θεματικές και συζητήσεις. Δεν είναι κρυφό το ότι είναι ένα νέο επάγγελμα να παρακολουθείς τι λέγεται κι από ποιους και να απαντάς ανάλογα, να φέρνεις στην επιφάνεια αντιρρήσεις ή ακόμα και να στοχοποιείς. Φυσικά, από τον καναπέ μας είναι εξαιρετικά εύκολο να κρίνουμε. Το να γράψουμε 280 χαρακτήρες σε ένα tweet απαιτεί πολύ λιγότερο… ιδρώτα από το να αλλάξουμε την κοινωνία, από το να κάνουμε πραγματική επανάσταση, από το να εφαρμόσουμε πρακτικά αυτά που έχουμε ως σημαία.
Το ζήτημα, όμως, που αφορά άμεσα εμάς ως επικοινωνιολόγους αλλά σιγά-σιγά και τους πολιτικούς επιστήμονες (και μελλοντικά τους κοινωνιολόγους ίσως) είναι κατά πόσο αυτή η ψευδαίσθηση, αυτή η φούσκα, επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, δρούμε και τελικά ψηφίζουμε. Πόσο επηρεάζει το πόσο ενημερωνόμαστε, το πώς ενημερωνόμαστε, το πώς και από πού μορφωνόμαστε. Το πώς αναζητούμε πληροφορίες, πώς τις φιλτράρουμε και πώς τις αξιοποιούμε τελικά. Αν κάποιος παρακολουθεί μόνο το Twitter, τι άποψη, τι εικόνα σχηματίζει για τον κόσμο και πώς αυτό τον επηρεάζει στον τρόπο που λειτουργεί στην κοινωνία, που κοινωνικοποιείται;
Μέχρι στιγμής, όχι, το Twitter δεν αποτελεί καθρέφτη της ελληνικής δημόσιας σφαίρας. Όλα είναι πιο μεγάλα, πιο έντονα, πιο ακραία. Τα θέματα έρχονται και φεύγουν, οι λύσεις που προτείνονται είναι εξίσου φευγαλέες ή απαιτούν τέτοια αναπροσαρμογή που είναι αδύνατον να εφαρμοστούν. Στόχος είναι η εντύπωση, ο θόρυβος. Τα 15 λεπτά δημοσιότητας. Οι άνθρωποι που πραγματικά έχουν να πουν κάτι θα κάνουν τον κόπο να το γράψουν κι εκεί, αλλά βασικά θα το κάνουν πράξη στη μη διαδικτυακή πραγματικότητα, εκεί που έχει νόημα.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι δεν ζούμε σε μία διαδικτυακή φούσκα, ότι δεν ζούμε στο Twitter και το κάθε Twitter. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι πρέπει να ερευνούμε, να εξακριβώνουμε οτιδήποτε διαβάζουμε εκεί. Είναι σημαντικό να μη σχηματίζουμε άποψη για τον κόσμο μας από τις αναρτήσεις ατόμων που πληρώνονται για να γράφουν ό,τι γράφουν ή έχουν συγκεκριμένη ατζέντα. Είναι απότομη η προσγείωση για όσους πιστέψουν τις «διαδικτυακές τάσεις και υποσχέσεις», και η απογοήτευση αυτή θα μεταμορφωθεί σε κυνισμό που θα οδηγήσει σε άλλα, πιο επικίνδυνα μονοπάτια, που μόνο καλύτερους πολίτες δεν μας κάνουν.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
