THEPOWERGAME
Η Goldman Sachs θεωρούσε πάντα τον εαυτό της ξεχωριστό. Όταν η τράπεζα εισήγαγε τις μετοχές της στη Νέα Υόρκη το 1999, δήλωσε: «Έχουμε μια ασυμβίβαστη αποφασιστικότητα να επιτύχουμε την αριστεία σε ό,τι αναλαμβάνουμε». Οι συνωμοσιολόγοι για χρόνια διέδιδαν ότι κυβερνάει κρυφά τον κόσμο. Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό το μόνο πράγμα που κάνει αυτό το εμβληματικό όνομα της Wall Street να ξεχωρίζει είναι τα λάθη της.
Από τον Οκτώβριο η Goldman έκανε στροφή στο σχέδιό της να δημιουργήσει μια μεγάλη καταναλωτική τράπεζα, κατέγραψε ένα από τα χειρότερα τριμηνιαία αποτελέσματα της τελευταίας δεκαετίας, με βάση την απόδοση των ιδίων κεφαλαίων της, και έγινε αντικείμενο έρευνας της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ. Η εταιρεία δεν φαίνεται να αντιμετωπίζει ακόμα σοβαρό πρόβλημα, αλλά βρίσκεται παγιδευμένη στον ίδιο της τον μύθο. Οι πρόσφατες προσπάθειές της δείχνουν πόσο δύσκολο θα είναι να μεταρρυθμιστεί -ενώ ρίχνουν φως σε μια νέα ισορροπία δυνάμεων στην παγκόσμια χρηματοοικονομική.
Για να κατανοήσει κάποιος την Goldman σήμερα, πρέπει να κάνει μια βόλτα στη Wall Street. Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-09, δύο μεγάλες αμερικανικές τράπεζες επαναπροσδιορίστηκαν. Η JPMorgan Chase επιδίωξε με επιτυχία τεράστια κλίμακα σε ένα ευρύ φάσμα επιχειρηματικών τομέων. Η Morgan Stanley δημιούργησε έναν ακμάζοντα βραχίονα διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων των πλουσίων, ο οποίος της αποφέρει αξιόπιστα κέρδη. Η Goldman, ωστόσο, παρέμεινε στο παιχνίδι των συναλλαγών, της παροχής συμβουλών για συμφωνίες και των εξατομικευμένων επενδύσεων. Οι νέοι κανόνες για την κεφαλαιακή επάρκεια έκαναν αυτό το πεδίο λιγότερο επικερδές, αλλά η εταιρεία έβαλε ένα δαρβινικό στοίχημα ότι το ξεκαθάρισμα που θα πρόκυπτε θα εξόντωνε πολλούς ανταγωνιστές. Αντί, όμως, να συμβεί κάτι τέτοιο, είχε άσχημες χρηματιστηριακές επιδόσεις για χρόνια, ενώ παγιδεύτηκε στο σκάνδαλο 1MDB, στο πλαίσιο του οποίου αξιωματούχοι στη Μαλαισία και το Άμπου Ντάμπι έλαβαν δωροδοκίες ύψους 1,6 δισ. δολαρίων την περίοδο 2009-14. Μια θυγατρική της Goldman δήλωσε ένοχη σε ποινική δίωξη και η εταιρεία παραδέχθηκε «θεσμική αποτυχία».
Ο επικεφαλής της εταιρείας, ο ευέξαπτος κ. David Solomon, ανέλαβε το 2018 και προσπάθησε να κάνει rebranding και να ανανεώσει την εταιρεία, επεκτείνοντας τον πυρήνα της και διαφοροποιώντας τη σε νέους τομείς. Η Goldman προσφέρει πλέον τραπεζικές συναλλαγές σε πολυεθνικές εταιρείες, βοηθώντας τις να μεταφέρουν κεφάλαια σε παγκόσμιο επίπεδο. Έχει ενισχύσει τον κλάδο της διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων και πλούτου. Από τον ουρανοξύστη τους στο Μανχάταν, τα φαντασιόπληκτα στελέχη της Goldman ονειρεύονταν να αναπτύξουν μια ψηφιακή τράπεζα μαζικής αγοράς για απλούς καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένης μιας επιχείρησης πιστωτικών καρτών.
Κομμάτια της στρατηγικής του κ. Solomon έχουν αποδώσει καρπούς. Το μερίδιο αγοράς της Goldman στις συγχωνεύσεις και στις συναλλαγές ομολόγων αυξήθηκε, βοηθώντας την να αποκομίσει κέρδη 21 δισ. δολαρίων το 2021, καθώς οι αγορές ανθούσαν. Από την άποψη των φορολογουμένων, είναι πιο ασφαλής, με περισσότερα κεφάλαια και καταθέσεις. Το σημαντικότερο είναι ότι η τιμή της μετοχής της έχει ανακτήσει το χαμένο έδαφος, σημειώνοντας μεγαλύτερη άνοδο από την αγορά και από τις τιμές των περισσότερων ομολόγων της.
Ωστόσο, αν κοιτάξουμε προσεκτικότερα, το σχέδιο για την αναδιαμόρφωση της τράπεζας είναι δυσάρεστα ελλιπές. Η διαφοροποίηση υπήρξε αποσπασματική: τα έσοδα από τις τραπεζικές συναλλαγές είναι ελάχιστα, ενώ ο βραχίονας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων συχνά παρασύρεται από αδιαφανή εταιρικά στοιχήματα. Το όνειρο της δημιουργίας μιας καταναλωτικής τράπεζας έχει ξεθωριάσει. Η Goldman έχει 15 εκατ. πελάτες, αλλά, παράλληλα, έχει βρεθεί αντιμέτωπη με μεγάλες ζημίες και επισφαλείς απαιτήσεις, γι’ αυτό και κλείνει τώρα ένα κόμματι της λειτουργίας της.
Καθώς οι προοπτικές για μια μεγάλη νέα μηχανή κερδών έχουν υποχωρήσει, τα πάντα εξακολουθούν να στηρίζονται στην παραδοσιακή επιχειρηματική της δραστηριότητα. Η κερδοφορία του εμπορικού σκέλους έχει βελτιωθεί, αλλά παραμένει ασταθής και, κατά μέσο όρο, πεζή. Συνολικά, κατά τη διάρκεια της θητείας του κ. Solomon, η Goldman έχει κάνει λογική χρήση των πόρων της, δημιουργώντας απόδοση επί των ενσώματων ιδίων κεφαλαίων 14%. Ωστόσο, η απόδοσή της είναι ακανόνιστη, κυμαινόμενη από 33% στις αρχές του 2021 σε μόλις 5% το τελευταίο τρίμηνο. Έχει μείνει πίσω από τους Αμερικανούς ομολόγους της τον μισό χρόνο και από τους δύο ηγέτες του κλάδου, την JPMorgan και τη Morgan Stanley, τα δύο τρίτα του χρόνου. Οι επενδυτές θεωρούν ότι η Goldman αξίζει μόνο την καθαρή λογιστική της αξία -ή την αξία ρευστοποίησης των περιουσιακών της στοιχείων, γεγονός που υποδηλώνει ότι αμφιβάλλουν ότι μπορεί να παράγει σταθερά υψηλές αποδόσεις ή να βρει νέους προσοδοφόρους τομείς.
Οι αγώνες της Goldman εμπεριέχουν διάφορα διδάγματα. Το ένα είναι ότι εξακολουθεί να διαπρέπει, αλλά σε έναν κακό κλάδο. Η επενδυτική τραπεζική συνδυάζει τα μειονεκτήματα μιας ρυθμιζόμενης δραστηριότητας (κεφαλαιακές απαιτήσεις και γραφειοκρατία) με τα ελαττώματα μιας κερδοσκοπικής δραστηριότητας (αστάθεια και αιχμαλωσία από τους υπαλλήλους). Η εταιρεία λέει ότι έχει γίνει πιο πειθαρχημένη στις αμοιβές, αλλά πέρυσι κατέβαλε 15 δισ. δολάρια, τον δεύτερο υψηλότερο λογαριασμό μισθών και μπόνους από την οικονομική κρίση, τη στιγμή που τα κέρδη της μειώθηκαν στο μισό, σε 11 δισ. δολάρια, και η εταιρεία μόλις και μετά βίας ξεπέρασε το κόστος κεφαλαίου της. Η πραγματική δράση στα χρηματοοικονομικά βρίσκεται εκτός των ρυθμιζόμενων τραπεζικών δραστηριοτήτων, όπου κυριαρχεί μια νέα ομάδα αστέρων, όπως η Blackstone στις ιδιωτικές αγορές, η BlackRock στα αμοιβαία κεφάλαια δεικτών και η Citadel, ένας επενδυτικός και εμπορικός οίκος που απέφερε στους πελάτες του 16 δισ. δολάρια το 2022.
Ένα άλλο δίδαγμα είναι ότι είναι δύσκολο να ανταγωνιστείς στις ψηφιακές αγορές, όπου ο νικητής τα παίρνει όλα. Η Goldman πίστευε ότι το μυαλό και το εμπορικό σήμα ήταν αρκετά. Δεν είναι αλήθεια. Έχει ξοδέψει δισεκατομμύρια, αλλά η πελατειακή της βάση παραμένει ένα κλάσμα αυτής της PayPal ή της Amazon. Η JPMorgan μετράει 66 εκατ. αμερικανικά νοικοκυριά, αλλά διατηρεί ένα τεράστιο φυσικό δίκτυο υποκαταστημάτων. Η Goldman πέτυχε ψηφιακή κλίμακα συνεργαζόμενη με την Apple για την παροχή πιστωτικής κάρτας. Ωστόσο, δεδομένου ότι ο τεχνολογικός γίγαντας έχει σχεδόν ένα δισεκατομμύριο επί πληρωμή συνδρομητές, η Apple είναι αυτή που κρατάει το μαστίγιο σε αυτήν τη σχέση.
Ένα τελευταίο δίδαγμα είναι ότι η στασιμότητα της παγκοσμιοποίησης έχει συρρικνώσει τους ορίζοντες της Wall Street. Κατά τη δεκαετία μετά την εισαγωγή της Goldman στο χρηματιστήριο, τα διεθνή έσοδα παρείχαν το ήμισυ της ανάπτυξής της, καθώς οι τραπεζίτες της κατέκτησαν την Ευρώπη και στη συνέχεια εισέβαλαν στην Ασία. Σήμερα παρέχουν το ένα τρίτο της ανάπτυξης, καθώς έχουν εμφανιστεί τοπικοί ανταγωνιστές και ορισμένες χώρες έχουν γίνει επιφυλακτικές απέναντι στους ξένους χρηματοδότες. Ο νούμερο ένα διαχειριστής μετοχών και ομολόγων πέρυσι στην Κίνα ήταν η Citic Securities. Στην Ινδία η Kotak Mahindra και η Axis ήταν επίσης οι ηγέτες στον τομέα. Αυτά είναι ονόματα που πολλοί στη Wall Street μπορεί να μη γνωρίζουν.
Μαινόμενοι ταύροι
Μπορεί η Goldman να ανακτήσει το γόητρό της; Ο κ. Solomon απολύει σοφά προσωπικό και συρρικνώνει τις ιδιόκτητες επενδύσεις της τράπεζας. Σταδιακά μπορεί να δικαιωθεί από κάποιες τετριμμένες αλλαγές -όπως η καλύτερη διαχείριση του κλάδου των περιουσιακών στοιχείων, για παράδειγμα, ή η πρωτοποριακή ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για τη μείωση του υπέρογκου εργατικού κόστους- ή ακόμα και από την ενορχήστρωση μιας συγχώνευσης.
Ωστόσο, υπάρχει κάτι μοναδικά δύσκολο στη μεταρρύθμιση των ελίτ επιχειρήσεων, των οποίων ο άγραφος κώδικας λέει ότι είναι πιο έξυπνες απ’ όλες τις υπόλοιπες. Δείτε, για παράδειγμα, τη McKinsey, ένα άντρο σκανδάλων που κάποτε ήταν γνωστή ως η πιο εντυπωσιακή συμβουλευτική εταιρεία στον κόσμο. Η κουλτούρα αυτοεκτίμησης της Goldman παραμένει εκ διαμέτρου αντίθετη με τα γεγονότα. Τώρα, όμως, είναι ώρα για αυτοκριτική. Για τους χθεσινούς κυρίαρχους του σύμπαντος, αυτό μπορεί να είναι το δυσκολότερο βήμα.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
