THEPOWERGAME
Κατά καιρούς, η έλευση στο προσκήνιο του λοχαγού Tom Moore έμοιαζε πραγματικά απροσδόκητη. Όταν η Βρετανία επέβαλε lockdown τον Μάρτιο του 2020, ο 99χρονος βετεράνος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου άρχισε να κάνει γύρους στον κήπο με ένα πλαίσιο Zimmer, για να συγκεντρώσει χρήματα για μια φιλανθρωπική οργάνωση του ΕΣΥ. Σκοπός του ήταν να συγκεντρώσει 1.000 λίρες (1.215 δολάρια). Τελικά κατάφερε να συγκεντρώσει 33 εκατομμύρια λίρες. Η βασίλισσα τον έχρισε ιππότη. Μια απαράδεκτη εκτέλεση του «You’ll Never Walk Alone», με τον λογαγό Tom, τον Michael Ball και μια χορωδία νοσοκόμων έγινε νούμερο ένα. Ακόμα κι ένα τζιν κυκλοφόρησε με το όνομά του. Την παραμονή εκείνης της Πρωτοχρονιάς, η εικόνα του σχηματίστηκε στον νυχτερινό ουρανό του Λονδίνου με 300 ολόφωτα drones.
Όμως, το πιο παράξενο κομμάτι της όλης υπόθεσης ήρθε μετά τον θάνατο του Λοχαγού Tom, τον Φεβρουάριο του 2021. Ο Joe Kelly, ένας οπαδός της Celtic από τη Γλασκόβη, έγραψε στο Twitter: «Ο μόνος καλός Βρετανός στρατιώτης είναι ο νεκρός, να καείς, παλιόγερε, να καείς». Γι’ αυτό το tweet, το οποίο παρέμεινε online για 20 λεπτά πριν το διαγράψει, ο κ. Kelly βρέθηκε αντιμέτωπος με κατηγορίες και κινδύνεψε με φυλάκιση. Τελικά, καταδικάστηκε σε 150 ώρες κοινωφελούς εργασίας και τέθηκε υπό επιτήρηση για 18 μήνες.
Το να είσαι προσβλητικός είναι αδίκημα στη Βρετανία. Σύμφωνα με τον νόμο περί Επικοινωνιών του 2003, όποιος στέλνει ένα «κατάφωρα προσβλητικό» ή «άσεμνο» μήνυμα, είτε σε tweet είτε στο WhatsApp, μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος με ποινή φυλάκισης. Ένας νόμος του οποίου οι ρίζες βρίσκονται στις προσπάθειες να σταματήσουν οι διεστραμμένοι να παρενοχλούν τις τηλεφωνήτριες τη δεκαετία του 1930 χρησιμοποιείται τώρα για τη δίωξη των ανεγκέφαλων tweets. Με άλλα λόγια, το να είσαι αγενής στο Διαδίκτυο είναι παράνομο.
Για μια κυβέρνηση που αυτοπροβάλλεται ως προστάτιδα της ελευθερίας του λόγου, η όλη υπόθεση είναι θλιβερή. Οι συντηρητικοί υπουργοί μπορεί να δηλώνουν τη δυσαρέσκειά τους απέναντι στην «κουλτούρα της ακύρωσης» ή τις υπερβολές των επικριτικών φοιτητών, ωστόσο, όταν πρόκειται για κάτι πολύ πιο θεμελιώδες – τον περιορισμό της δυνατότητας του κράτους να φυλακίζει κάποιον που μιλάει εκτός εαυτού- η κυβέρνηση διατηρεί ένα βαθιά ανελεύθερο status quo.
Ένα σχέδιο για την κατάργηση της ρήτρας που παραλίγο να στείλει τον κ. Kelly στη φυλακή ακυρώθηκε. Η αντικατάστασή της επρόκειτο να γίνει στο πλαίσιο μιας σειράς ευρύτερων μεταρρυθμίσεων στη διαδικτυακή ζωή. Σύμφωνα με την πρόταση, μόνο τα επικίνδυνα μηνύματα θα ήταν τιμωρητέα και όχι τα κατάφωρα προσβλητικά. Η πρόταση έγινε από την Επιτροπή Δικαίου, ένα όργανο που προτείνει νομικές αλλαγές, αλλά η κυβέρνηση εγκατέλειψε την ιδέα τον Νοέμβριο μετά από επικρίσεις βουλευτών. Έτσι, η παλιά σαθρή ρήτρα θα παραμείνει στον νόμο.
Η δειλία έναντι των υφιστάμενων νόμων συνοδεύεται από βιαστικές καταστολές του λόγου και των διαμαρτυριών για άλλα θέματα. Μετά τον βανδαλισμό ενός αγάλματος του Winston Churchill κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων στο Λονδίνο το 2020, οι βουλευτές του Συντηρητικού κόμματος απαίτησαν αυστηρότερους κανόνες. Οποιοσδήποτε καταστρέφει ένα μνημείο, όπως συμβαίνει κάποιες φορές κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, μπορεί να αντιμετωπίσει ποινή φυλάκισης έως και δέκα ετών. Κάτι τέτοιο μπορεί να είναι δημοφιλές, αλλά δεν δείχνει μια κοινωνία με αυτοπεποίθηση ή μια κυβέρνηση που είναι αφοσιωμένη στην ελεύθερη έκφραση.
Αντιθέτως, επικρατεί μια καρτουνίστικη εκδοχή της συζήτησης για την ελευθερία του λόγου, η οποία πολύ συχνά καταλήγει στο ότι οι μεσήλικες ενοχλούνται από τα έφηβα παιδιά τους. Η συντηρητική κυβέρνηση προωθεί νομοθεσία Ποτέμκιν για την ελευθερία του λόγου στα πανεπιστήμια. Πριν από την πανδημία, το 0,2% των εκδηλώσεων στα πανεπιστήμια με εξωτερικούς ομιλητές ακυρωνόταν. Σύμφωνα με τον νέο νόμο, τα πανεπιστήμια και οι φοιτητικοί σύλλογοι θα αναγκαστούν να επιτρέπουν ό,τι επιτρέπουν ήδη. Οι δραστηριότητες μερικών φοιτητών επισκιάζουν το πολύ πιο κραυγαλέο πρόβλημα της φυλάκισης ανθρώπων από το κράτος επειδή εκφράζουν τη γνώμη τους.
Οι Εργατικοί, οι οποίοι έχουν αυταρχικές τάσεις, δεν επιθυμούν να αγγίξουν το θέμα. Ο sir Keir Starmer, ο ηγέτης των Εργατικών, ξεκίνησε την καριέρα του ως ένας δυναμικός δικηγόρος ανθρώπινων δικαιωμάτων που πολεμούσε την εξουσία. Αργότερα απέκτησε μια προτίμηση στα αξιώματα, ως προϊστάμενος της Εισαγγελίας της Βρετανίας. Ο sir Keir κατείχε τη θέση αυτήn όταν η Εισαγγελία του Στέμματος άσκησε δίωξη εναντίον του Paul Chambers, ενός ακίνδυνου ανόητου που έγραψε στο Twitter μια προφανώς ασόβαρη απειλή για βόμβα στο αεροδρόμιο του Doncaster και διώχθηκε βάσει του νόμου περί Επικοινωνιών (η καταδίκη του τελικά αποτράπηκε).
Πολλοί από αυτούς που παραβιάζουν τον νόμο δεν αξίζουν ιδιαίτερης συμπάθειας. Νωρίτερα φέτος δύο αστυνομικοί καταδικάστηκαν σε 12 εβδομάδες φυλάκιση επειδή μοιράστηκαν αποκρουστικά μηνύματα με τον Wayne Couzens, έναν αστυνομικό που στη συνέχεια καταδικάστηκε για απαγωγή και δολοφονία (η έφεση βρίσκεται σε εξέλιξη). Αν οι συνομιλίες είχαν γίνει κατ’ ιδίαν σε κάποιο από τα σπίτια τους, είναι πιθανό να μην είχαν απαγγελθεί κατηγορίες. Η αποτρόπαια συμπεριφορά που είναι νόμιμη στον πραγματικό κόσμο θα έπρεπε να είναι νόμιμη και σε μια συνομιλία στο WhatsApp, μια φλύαρη ιδιωτική συζήτηση σε μορφή κειμένου. Ο καρδινάλιος Ρισελιέ είπε κάποτε: «Αν μου δείξετε έξι γραμμές γραμμένες από το χέρι του πιο τίμιου ανθρώπου, θα βρω σε αυτές κάτι που θα τον οδηγήσει στην αγχόνη». Όταν οι νόμοι είναι πολύ ευρείς, οι άνθρωποι που καταλήγουν στην κρεμάλα είναι πάρα πολλοί.
Τουιτάρισε βιαστικά και θα το μετανιώσεις στη φυλακή
Η ελευθερία του λόγου είναι ένας από τους πολλούς τομείς που η κυβερνητική ρητορική δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Μερικές φορές αυτό το έλλειμμα είναι καλό. Οι Συντηρητικοί απέτυχαν να μεταρρυθμίσουν ή να ανακαλέσουν τον Νόμο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, παρ’ όλο που για πρώτη φορά δεσμεύτηκαν να το κάνουν το 2010. Ούτε έκαναν τίποτα για τη νομοθεσία περί ισότητας ή τον νόμο περί ασύλου, παρά το γεγονός ότι το υπόσχονταν εδώ και χρόνια. Όμως, όταν πρόκειται για την ελευθερία του λόγου, η αδράνεια της κυβέρνησης αποτελεί πρόβλημα.
Έτσι, η δράση περνάει στα χέρια άλλων. Καθώς δεν υπάρχουν εσωτερικά ένδικα μέσα, ο κ. Kelly σκοπεύει να προσβάλει την καταδίκη του φέρνοντάς την ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Μέχρι στιγμής έχει συγκεντρώσει 18.000 λίρες για να το πράξει, με τη βοήθεια της Free Speech Union, μιας ομάδας δράσης. Θα ήταν οδυνηρό αν μια κυβέρνηση αφοσιωμένη στην υπεράσπιση της ελευθερίας του λόγου και την προώθηση της κυριαρχίας καταργούσε έναν ανελεύθερο νόμο μόνο κατόπιν εντολής των συχνά δυσφημισμένων «ξένων δικαστών». Οι άνθρωποι θεωρούν ότι η ελευθερία του λόγου είναι τόσο βρετανική όσο το να στέκεσαι στην ουρά ή ο βασιλιάς, σαν η χώρα να απολάμβανε πάντα τη δική της εκδοχή της Πρώτης Τροπολογίας της Αμερικής. Όμως, οι ανελεύθερες ιδέες για την ελευθερία του λόγου έχουν μεγαλύτερη επιρροή στην εθνική ψυχοσύνθεση. Αν η κυβέρνηση θέλει να διαχειριστεί σοβαρά την προστασία της ελευθερίας της έκφρασης, θα πρέπει να ξεκινήσει από τους δικούς της νόμους.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
