THEPOWERGAME
Το Βελιγράδι είναι υπέροχο. Η πρωτεύουσα της Σερβίας προσελκύει πολλούς τουρίστες από παντού για να απολαύσουν την ποικιλόμορφη αρχιτεκτονική της και την πλούσια σε κρέας κουζίνα της. Ωστόσο, μια πρόσφατη ομάδα αφίξεων προκάλεσε αίσθηση.
Ελάχιστοι θα περίμεναν ότι οι πολίτες του Μπουρούντι, της φτωχότερης χώρας στον κόσμο, θα προτιμούσαν διακοπές στα Βαλκάνια. Και όμως, χιλιάδες έχουν πετάξει στη χώρα από τότε που η Σερβία ανακοίνωσε, το 2018, ότι οι κάτοικοι του Μπουρούντι μπορούν να την επισκέπτονται χωρίς βίζα – ένα σπάνιο προνόμιο για τους Αφρικανούς που ταξιδεύουν στην Ευρώπη.
Προς έκπληξη κανενός οι απροσδόκητοι τουρίστες δεν βρέθηκαν εκεί για να θαυμάσουν την εξαιρετική όπερα του Βελιγραδίου. Η συνοριακή δύναμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέφερε κύμα παράνομων αφίξεων Μπουρουντιανών στη Ένωση, μέσω των συνόρων με τη Σερβία (διαδρομές που γνωρίζουν καλά οι διακινητές που χρεώνουν 3.000 δολάρια το κεφάλι για να σε περάσουν).
Οι αρχές του Βελιγραδίου, οι οποίες είχαν καταργήσει την υποχρέωση θεώρησης για το Μπουρούντι ως «ευχαριστώ» για την απόσυρση της διπλωματικής αναγνώρισης του γειτονικού Κοσσυφοπεδίου, βρίσκονται στη διαδικασία να κλείσουν το παραθυράκι, αφού η ΕΕ απείλησε να δυσκολέψει την είσοδο των ίδιων των Σέρβων.
Οι ψευτοτουρίστες από το Μπουρούντι δεν είναι οι μόνοι που προσπαθούν να αποκτήσουν μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη. Τελευταία, οι παράνομες είσοδοι στην ΕΕ έχουν αυξηθεί κατά πολύ Περίπου 281.000 έχουν καταγραφεί από την αρχή του έτους, αυξημένες κατά 77% σε σχέση το 2021.
Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι μόνο τον Αύγουστο υποβλήθηκαν περίπου 84.500 αιτήσεις ασύλου στην ΕΕ και τις γειτονικές της χώρες (χωρίς τους Ουκρανούς, οι οποίοι δεν χρειάζεται να υποβάλουν αίτηση ασύλου για να ζήσουν στην ΕΕ για έως και τρία χρόνια).
Πρόκειται για τις περισσότερες αιτήσεις σε οποιονδήποτε μήνα από τότε που ένα κύμα αφίξεων, το 2015-16, προκάλεσε μια μεταναστευτική κρίση που αναστάτωσε ολόκληρη την ήπειρο. Τότε, η εικόνα ενός πνιγμένου μικρού παιδιού από τη Συρία, το σώμα του οποίου είχε παρασυρθεί σε μια παραλία, είχε χαραχθεί στο μυαλό της κοινής γνώμης προκαλώντας μια γενναιόδωρη – αν και καθυστερημένη και άνιση – αντίδραση, η οποία είχε ως αποτέλεσμα η Γερμανία να υποδεχθεί περισσότερους από 1 εκατομμύριο πρόσφυγες.
Φέτος, μέχρι στιγμής έχουν σημειωθεί 1.811 θάνατοι στη Μεσόγειο, ένας ζοφερός απολογισμός. Εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία και της ενεργειακής κρίσης σε όλη την Ευρώπη, ελάχιστοι φαίνεται να το πρόσεξαν.
Μια πολιτική διαμάχη ενδέχεται να αλλάξει τα δεδομένα. Στις 11 Νοεμβρίου οι γαλλικές αρχές παραχώρησαν απρόθυμα μια θέση ελλιμενισμού στο Ocean Viking, ένα διασωστικό σκάφος που μετέφερε 230 μετανάστες που περισυνελέγησαν προσπαθώντας να διασχίσουν τη Μεσόγειο.
Η Ιταλία είχε επί εβδομάδες αρνηθεί να αφήσει το σκάφος να πλησιάσει τις ακτές της. Η Γαλλία παρενέβη για να αποφύγει την απώλεια ανθρώπινων ζωών και κατήγγειλε τη γειτονική της χώρα ότι συμπεριφέρεται «ανεύθυνα» και παραβιάζει τους νομικούς κανόνες. Η Giorgia Meloni, η νέα πρωθυπουργός της Ιταλίας, είχε περάσει τις πρώτες εβδομάδες της θητείας της προσπαθώντας να καθησυχάσει τους εταίρους της ΕΕ που ανησυχούσαν για το σκληροδεξιό πρόγραμμά της και τα εγκώμια για τον Μουσολίνι στο παρελθόν.
Απροσδόκητα, κάποτε φαινόταν ότι θα μπορούσε να σχηματίσει ένα δίδυμο αντίθετης έλξης με τον Emmanuel Macron, τον πρόεδρο της Γαλλίας ή τουλάχιστον να διαχειριστεί μια πολιτισμένη σχέση. Αυτό φαίνεται απίθανο τώρα.
Είναι βέβαιο ότι στις ακτές της Ευρώπης θα φτάσουν περισσότεροι μετανάστες και μαζί τους περισσότερες τέτοιες εντάσεις. Οι Αφγανοί και οι Σύριοι εξακολουθούν να προσπαθούν να γλυτώσουν από απελπιστικές καταστάσεις στις χώρες τους. Μαζί τους έρχονται Ασιάτες και Αφρικανοί, θύματα της φτώχειας εξαιτίας της ραγδαίας αύξησης των τιμών των τροφίμων και των καυσίμων που συνδέονται με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η Covid-19 φαίνεται να έχει καθυστερήσει τους μετανάστες να φτάσουν στην Ευρώπη, όχι να τους έχει αποτρέψει. Η κλιματική αλλαγή θα ωθήσει αναμφίβολα περισσότερους να δοκιμάσουν την τύχη τους. Προς το παρόν, επισημαίνει ο Hugo Brady του Διεθνούς Κέντρου για την Ανάπτυξη Μεταναστευτικής Πολιτικής στη Βιέννη, προκαλεί ασυνήθιστα ζεστό καιρό, βοηθώντας να παραμείνουν οι θαλάσσιες και χερσαίες διαδρομές διέλευσης ανοιχτές για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Η Ευρώπη δεν έχει διάθεση να τους δεχτεί. Η όποια γενναιοδωρία πνεύματος θα μπορούσε να υπάρχει, έχει εξανεμιστεί από την άφιξη σχεδόν 5 εκατομμυρίων Ουκρανών που έχουν καταγραφεί ως έχοντες λάβει προστασία τύπου ασύλου στην ΕΕ από την έναρξη του πολέμου. Σε αντίθεση με το 2015, η οικονομία οδεύει προς την ύφεση, περιορίζοντας τόσο τις πιθανές ευκαιρίες απασχόλησης για τους μετανάστες όσο και τα φορολογικά έσοδα για τη στήριξή τους. Ορισμένες χώρες ήδη παλεύουν με τις αντιξοότητες.
Στην Αυστρία οι αιτούντες άσυλο φιλοξενούνται σε σκηνές, προς απογοήτευση των ΜΚΟ. Στην Ολλανδία, ένα μωρό πέθανε σε κέντρο υποδοχής μεταναστών τον Αύγουστο. Η αύξηση των μικρών σκαφών που διασχίζουν τη Μάγχη ώθησε τη Βρετανία να συμφωνήσει να πληρώσει τη Γαλλία για να περιπολεί τις παραλίες της, ώστε να εντοπίζει και να εμποδίζει τους μετανάστες να ξεκινούν.
Wir schaffen das nicht
Η αναζωπύρωση της μεταναστευτικής κρίσης, έστω και σε μικρότερη κλίμακα από την προηγούμενη, δημιουργεί δύο προβλήματα για την Ευρώπη. Το πρώτο είναι σε εθνικό επίπεδο. Το να βοηθάμε τις Ουκρανές γυναίκες και τα παιδιά να ξεφύγουν από τις βόμβες της Ρωσίας είναι κάτι που οι ψηφοφόροι ενστερνίζονται. Η υποδοχή όμως ανδρών οικονομικών μεταναστών – που αποτελούν την πλειονότητα – από πιο μακριά δεν είναι.
Η Angela Merkel, τότε καγκελάριος της Γερμανίας, είπε το 2015: «Wir schaffen das» – μπορούμε να τα καταφέρουμε. Ελάχιστοι μοιράζονται αυτό το συναίσθημα σήμερα. Οι λαϊκιστές πολιτικοί έχουν κερδίσει έδαφος σε όλη την Ένωση. Δείτε τη Σουηδία που κάποτε ήταν σχετικά φιλόξενη στους αιτούντες άσυλο: τώρα διοικείται από μια κυβέρνηση που βασίζεται στην υποστήριξη ενός αντιμεταναστευτικού κόμματος.
Το δεύτερο πρόβλημα είναι ο συντονισμός. Η προσέγγιση της Ευρώπης για την αντιμετώπιση της μετανάστευσης είναι ένα χάος εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών. Οι Νοτιοευρωπαίοι δυσανασχετούν με τους κανόνες που αναγκάζουν τους δυνητικούς πρόσφυγες να υποβάλουν αίτηση ασύλου στην πρώτη χώρα στην οποία φτάνουν, συχνά μια παράκτια χώρα όπως η Ελλάδα και η Ιταλία.
Θα ήθελαν τα υπόλοιπα μέλη της ΕΕ να μοιραστούν το βάρος συμφωνώντας στη μετεγκατάσταση των μεταναστών (οι περισσότεροι από τους οποίους θα προτιμούσαν να καταλήξουν σε μέρη όπως η Γερμανία ούτως ή άλλως). Οι Βόρειοι θα συμφωνήσουν μόνο σε ένα εθελοντικό σύστημα, το οποίο δεν έχει λειτουργήσει καλά.
Αυτό έχει διαβρώσει την εμπιστοσύνη. Οι νότιοι από την πλευρά τους κατηγορούνται ότι παραβιάζουν τους κανόνες, κακομεταχειριζόμενοι τους αιτούντες άσυλο και ωθώντας τους να ταξιδέψουν σε άλλες χώρες της ΕΕ για να αναζητήσουν καταφύγιο. Ως αποτέλεσμα, οι συνοριακοί έλεγχοι που κάποτε καταργήθηκαν εντός της Ένωσης έχουν επιστρέψει ανεπιθύμητα σε πολλές χώρες.
Οι βελτιώσεις από το 2015 έχουν επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό στην απομάκρυνση των μεταναστών. Η Frontex, η συνοριακή υπηρεσία της ΕΕ, έχει ενισχυθεί. Χώρες όπως η Λιβύη και η Τουρκία, μέσω των οποίων πολλοί μετανάστες έρχονται στην Ευρώπη, έχουν πληρωθεί για να βοηθήσουν στην αναχαίτιση της ροής – ακόμα και με κόστος την υποστήριξη αμφίβολων καθεστώτων.
Όμως, αφού δεν κατόρθωσε να εμποδίσει τις αφίξεις μεταναστών, η Ευρώπη θα πρέπει τώρα να τις διαχειριστεί. Το 2015 απέτυχε να το κάνει, και ακόμα δεν έχει σχέδιο.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
